Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Трусаў: Калі паставім патрыёта Дынько міністрам абароны — мы пераможам


Алег Трусаў i Андрэй Дынько
Алег Трусаў i Андрэй Дынько

Ці існуе ва ўлады агульны падыход да гістарычнай памяці, і ці ідзе ён на карысьць умацаваньня беларускай дзяржаўнасьці? Абмяркоўваюць шэф-рэдактар газэты «Наша Ніва» Андрэй Дынько і старшыня Таварыства беларускай мовы Алег Трусаў. Гутарку вядзе Сяргей Навумчык.

Этэр 4 сьнежня 2016

Навумчык: У храме менскага прыходу ў гонар пакрову прасьвятой Багародзіцы спачатку памаліліся за Муравьёва-вешальніка, а пазьней правялі міжнародную навуковую канфэрэнцыю, прысьвечаную яго памяці. Канфэрэнцыю блаславіў мітрапаліт Павал. На канфэрэнцыі фактычна апраўдалі забойства Мураўёвым ксяндзоў, а Кастуся Каліноўскага назвалі тэрарыстам. Першае маё пытаньне зьвязанае з гэтай падзеяй. Як вы лічаце, гэта — акцыя нейкай маргінальнай структуры, на якую ня варта зьвяртаць асаблівай увагі, ці частка стратэгіі «рускага міру», ці ўвогуле гэта — праява мэтанакіраванай палітыкі ўладаў, якая, нагадаю, судзіць тых, хто ўшаноўвае ў розных месцах Беларусі памяць паўстанцаў Каліноўскага?

Трусаў: Можа, і насамрэч занадта шмат мы пішам пра розных маргіналаў і такім чынам асьвятляем іх дзейнасьць на ўсю Беларусь. Я лічу, што трэба пісаць менш, бо яны якраз гэтага і хочуць — каб пра іх пісалі. Што датычыцца ў цэлым, ну дык ня першы дзень і не ўпершыню ўслаўлялі Мураўёва і будуць услаўляць, пакуль будзе «рускі мір». Але я часам зьдзіўляюся: калі, напрыклад, адкрыюць беларускі садок — дык два слова ў прэсе або ўвогуле нічога. А як Мураўёва ўслаўляюць — тут ужо ўсе газэты пра гэта пішуць. Мне здаецца, гэта памылка.

Навумчык: Андрэй Дынько, вы, як шэф-рэдактар «Нашай Нівы», пагаджаецеся з такім папрокам?

Дынько: Не, я лічу такі падыход памылковым. Трэба пісаць пра ўсё тое новае, незвычайнае, што ёсьць. Іначай можам праспаць той момант, калі краіну падпаляць. Што да канфэрэнцыі наконт Мураўёва, дык яна была арганізаваная ня ўладамі, яна была арганізаваная некаторымі сіламі ў праваслаўнай царкве і групоўкай так званых «западнарусаў».

Навумчык: Такім чынам, вы лічыце, што ўлады да гэтага мерапрыемства ніякага дачыненьня ня мелі?

Дынько: Адміністрацыйныя ўлады Беларусі дачыненьня ня мелі. А царкоўныя ўлады, праваслаўнай царквы — мелі. І гэта — характэрна. Характэрна тое, што Расейская праваслаўная царква або прынамсі значная яе частка ператварылася ў такую нацыяналістычную арганізацыю, шавіністычную арганізацыю расейскую.

Трусаў: Мне здаецца, яна была з самага пачатку такая.

Навумчык: Алег, я так разумею, што вы таксама адкідаеце падозраньне ў датычнасьці ўладаў, і ў гэтым выпадку выглядае, што царква аддзеленая ад улады. Але паколькі мы загаварылі пра РПЦ і вы нагадалі, што яна была такой заўсёды, а з другога боку, мы ведаем, што фактычна ўлада падтрымлівае РПЦ. Магу падзяліцца сваім уражаньнем ад наведаньня Віцебску ў траўні: мала таго, што Віцебск падаўся спрэс русіфікаваным (за выняткам некалькіх асяродкаў) — дык з размоваў зь людзьмі ўзьнікла адчуваньне, што мясцовы праваслаўны герарх выконвае ролю сакратара гаркаму ці абкаму па ідэалёгіі: усё, што ён скажа, мясцовыя ўлады дакладна выконваюць. І ў гэтым сэнсе, хаця і Андрэй Дынько сказаў, што адміністрацыйныя ўлады ня мелі дачыненьня да канфэрэнцыі, але ведаеце, цяжка пазбавіцца ад думкі, што гэта неяк супадае з агульнай, антыбеларускай ідэяй уладаў, якую мы назіралі два дзесяцігодзьдзі.

Трусаў: Давайце прыгадаем, хто адрадзіў дзейнасьць РПЦ? Іосіф Сталін, 1943 год, так званыя «сергіянцы», быў першы патрыярх савецкі Сергій, і тэндэнцыя ідзе з таго часу. Я тут нічога новага ня бачу. Яны такую самую палітыку праводзяць ва ўсім «рускім міры». Прыгадайце Ўкраіну, краіны Балтыі, паўсюль, дзе яны ёсьць, паўсюль яны працуюць па сталінскіх шаблёнах 1943 году. Іншая справа, што мы набылі незалежнасьць, і ў нашай праваслаўнай царкве ў Беларусі ёсьць даволі шмат беларускіх патрыётаў. Гэта сьвятары, якія вядуць набажэнства па-беларуску, якія выступаюць па тэлевізіі, і з кожным днём іх колькасьць расьце. І вось пра іх у «Нашай Ніве» трэба пісаць актыўна, а ня толькі пра тых, хто за «рускі мір». Слава Богу, беларускіх патрыётаў сярод праваслаўных сьвятароў з кожным годам усё больш і больш. Але чамусьці пра іх ня пішуць.

Навумчык: На ваш поглдяд, ці памяняла ўлада стаўленьне да ключавых падзеяў беларускай гісторыі (такіх, як паўстаньне 1863 году, утварэньне БНР у 1918, абвяшчэньне Незалежнасьці ў 1991), і калі памяняла — якія Вы бачыце прыкметы гэтых зьменаў?

Дынько: Я магу пра гэта меркаваць найперш як бацька. Мае дзеці вучацца па школьных падручніках, у якіх курс гісторыі Беларусі нашмат больш аб’ёмны і якасны, чым той курс «Гісторыі БССР», які я праходзіў у школе савецкай. Да гэтых падручнікаў могуць быць прэтэнзіі мэтадалягічнага характару, адносна спосабу падачы інфармацыі, там, можа быць, яшчэ няма яснасьці і дакладнасьці, але там шмат інфармацыі. І мае дзеці выйдуць са школы, ведаючы пра гісторыю Беларусі нашмат больш, чым ведаў я, калі я выходзіў са школы. Там нармальна і шмат расказваецца пра пэрыяд Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, там грунтоўна вывучаецца пэрыяд развалу Расейскай Імпэрыі, Грамадзянскай вайны ў Расейскай Імпэрыі, і ўтварэньне беларускай дзяржаўнасьці. Гэта беларусацэнтрычныя падручнікі. Але калі ўжо ўзяць курс сусьветнай гісторыі, то, скажам так, гісторыя Расеі там апісаная з гледзішча расейскай інтэрпрэтацыі, там няма гэтага беларускага погляду. Не глядзім яшчэ на гісторыю Расеі, на гісторыю СССР зь беларускай пазыцыі. Гісторыя СССР таксама падаецца, я б сказаў, з пункту гледжаньня савецкага, а не беларускага.

Калі вы згадвалі пра тое, што караюць удзельнікаў сьвяткаваньняў — караюць удзельнікаў сьвяткаваньня ў Сьвіслачы, таму што яны там выходзяць пад бел-чырвона-белымі сьцягамі. Гэта частка палітыкі вынішчэньня любой публічнай актыўнасьці. Улада баіцца рэвалюцый, баіцца народнага незадавальненьня, непапулярнасьці сваёй, і таму прыдушвае любую такую актыўнасьць, у тым ліку і ўшанаваньне беларускіх падзеяў. І яшчэ. Нацызм і фашызм — асуджаныя, а вось сталінізм — не асуджаны публічна. Не пакараныя дагэтуль вінаватыя ў забойстве соцень тысяч нявінных людзей. І факт гэтага непакараньня цяжкім грузам вісіць на грамадзкай сьвядомасьці. Калі б тыя людзі былі публічна асуджаныя і пакараныя, тады б і да Курапатаў было іншае стаўленьне. А так там чысьцяць усё, прыбіраюць, ёсьць гэты мэмарыял, але Лукашэнка яго не наведвае. А было б справядліва, каб і кіраўнік дзяржавы штогод адведваў месца, дзе была зьнішчаная эліта Беларусі.

Навумчык: Андрэй, калі вы сказалі пра суды ў Сьвіслачы як праяву падаўленьня грамадзкай актыўнасьці, прыгадалася, што ўлада гэта робіць «у адзін бок», у бок нацыянальных, беларускіх актывістаў. У бок актывістаў прарасейскіх падобнага не прыгадваецца.

Дынько: Разумееце, Сяргей, тут сытуацыя такая, што калі б тыя людзі сабраліся на магіле Каліноўскага проста з кветкамі і чырвона-зялёнымі сьцягамі, дык ніхто б іх не чапаў. А вось яны маюць сьмеласьць і гонар прыходзіць туды з нацыянальнымі сымбалямі — бел-чырвона-белым сьцягам і «Пагоняй», і іх за гэта караюць. Як мы можам чакаць, што тут будуць караць — і ці трэба караць — удзельнікаў нейкіх там ушанаваньняў савецкіх сьвятаў, калі 7 лістапада застаецца дзяржаўным сьвятам у Беларусі? Ясна, калі гэта дзяржаўнае сьвята, калі камуністычная партыя Беларусі ўяўляе сабой вінцік у вялікім мэханізьме нашай аўтарытарнай дзяржавы, дык, канешне, такія пытаньні — рытарычныя. Але несправядліва (і гэта стварае памылковае ўяўленьне пра жыцьцё ў Беларусі) казаць, што тут караюць людзей, якія занятыя нейкай нацыянальнай дзейнасьцю. Не. У Астравецкім раёне людзі помнік паставілі паўстанцам-каліноўцам, і помнік той стаіць. Беларускія актывісты замкі адбудоўваюць, крыжы ставяць, камяні ставяць на месцы гістарычных бітваў, і гэта ўсё стаіць. Калі гаворка не ідзе аб пратэсьце супраць дыктатуры, калі не закранаць сёньняшнія палітычныя пытаньні, то недзе зь цяжкасьцямі, недзе з сумневамі, але — беларусы будуюць і ствараюць.

Навумчык: Андрэй Дынько ўжыў гэтае вызначэньне «Беларускі погляд». Алег, ваша апошняя кніга якраз і прысьвечаная беларускаму погляду на даволі вялікі гістарычны пэрыяд Эўропы, і мы ведаем, якую, мякка кажучы, экспрэсіўную рэакцыю гэта выклікала на адным з расейскіх тэлеканалаў. Аднак такога беларускага погляду бракуе ня толькі ў дачыненьні да, напрыклад, Сярэднявечча, але і да падзеяў найноўшай гісторыі. Скажам, у гэтыя дні даводзіцца часта чытаць, што вось распаўся СССР і ўтварылася незалежная беларуская дзяржава. Ці, крыху ў іншай інтэрпрэтацыі — што нібыта Беларусь атрымала незалежнасьць у выніку пагадненьня ў Віскулях. Вось гэта, мне падаецца, тыпова «маскоўскі погляд», які многія нашыя суайчыньнікі паўтараюць, ня надта задумваючыся, па інэрцыі (а некаторыя, магчыма, і з пэўнай мэтай прынізіць здольнасьць беларусаў вырашаць свой лёс). Не магу ўявіць, каб у Літве ці Эстоніі казалі, што яны атрымалі незалежнасьць у выніку распаду Савецкага Саюзу, ці нават каб украінцы казалі, што Ўкраіна атрымала незалежнасьць у выніку Віскулёў. Канешне, гістарычныя працэсы ўзаемазьвязаныя. Але якім бы ў 1991 годзе ні быў нямоглым Цэнтар, СССР, безумоўна, утрымаўся б, калі б самі былыя савецкія рэспублікі не дамагаліся незалежнасьці. І ўжо распад імпэрыі быў вынікам, а не наадварот. Як вы лічыце, у якой ступені такі вось правінцыйны погляд на ўласную гісторыю паўплываў і на гістарычную навуку, і на тое, што завецца дзяржаўнай ідэалёгіяй?

Трусаў: Канешне, усё ня так проста, калі ўлічыць абставіны, якія склаліся ў нашай гісторыі ў адрозьненьне ад гісторыі Ўкраіны. Вы ж цудоўна ведаеце, што ў нас не было Галіцыі, не было такога руху, які быў ва ўкраінцаў ў Аўстра-Вугорскай імпэрыі. Ну, можна доўга разважаць пра Ўкраіну. Але цяпер мы гаворым пра Беларусь. Так, я ўпершыню паспрабаваў напісаць гісторыю Сярэднявечча зь беларускацэнтрычных пазыцый. На ўсю гісторыю на тэрыторыі ад Уралу да Пірынэяў глядзеў нашым, беларускім поглядам. І гэта, канешне, не магло спадабацца на ўсходзе, тым больш што мы вярнулі нават іх любімае слова — «рускія». Таму што першая руская зямля — была вакол Кіева, потым вакол Полацку, а ў іх толькі недзе ў другой палове ХII стагодзьдзя. Але з другога боку, калі возьмем ХIV стагодзьдзе, то мы булі «рускімі» у адпаведнасьці з назвай нашай дзяржавы — Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае. Што казаў Сапега, калі прымаў Статут? — літарамі рускімі, а ніякімі інымі пісар павінен пісаць тэксты. То бок, кірыліцай. А ў якой дзяржаве яны жылі ў ХIV стагодзьдзі і як іх назваць? Яны жылі ў Залатой Ардзе, значыць, яны — ардынцы. Ну, мы можам сказаць, што мы літвіны рускія праваслаўныя, былі католікі літвіны, былі габрэі літвіны, і былі мусульмане літвіны. Але яны — ардынцы. І канешне, ім гэта не спадабалася. Больш таго, усякія падзеі Сярэднявечча для іх дабро — а для нас зло, і наадварот. Вось я пра гэта і пастараўся напісаць.

Дарэчы, што тычыцца сёньняшняга дня, дык разам са мной была і прэзэнтацыя кніжкі па сучаснай гісторыі Валянціна Голубева, ён напісаў сёньняшнюю гісторыю з нашых пазыцый.

Іншая справа, што напісаць кнігу па сучаснай гісторыі даволі цяжка, тым больш што мы прывыклі неяк, пачынаючы ад Вацлава Ластоўскага, глядзець вузкім поглядам на гісторыю Эўропы што датычыцца Беларусі. А калі паглядзець з пункту гледжаньня Эўропы? А паглядзець з сусьветнай гісторыі? Тады наша роля зусім не такая, як здаецца. Адных нобэлеўскіх ляўрэатаў з тэрыторыі Беларусі зь дзясятак, і каб у нашых падручніках былі іх партрэты, думаю, што і ўлады, і школьнікі, і студэнты ставіліся б зь вялікай павагай да нашай гісторыі.

Навумчык: Ці вы адчуваеце цікавасьць да гісторыі на сваіх публічных сустрэчах?

Трусаў: Адну зь першых прэзэнтацый мы зрабілі ў Нясьвіжы. Заля была забітая. Прыехалі настаўнікі з Гарадзеі, са Стоўбцаў, шмат адкуль. І пытаньні задавалі яны нават лепшыя, чым тыя, якія задаюць у Менску. Прэзэнтацыя, якую цытавала расейская тэлевізія, гэта Горадня. Цяпер мяне запрасілі ў Воршу, Магілёў і ў Берасьце. Дадрукуем наклад, і паеду.

Навумчык: А як улады ставяцца да такіх сустрэчаў?

Трусаў: Я хачу сказаць, што многія нашыя незалежныя журналісты, у тым ліку і з Радыё Свабода, робяць вялікую памылку. Ніякай «адзінай улады» ў Беларусі даўно няма. Ёсьць улады ў Лідзе, у Полацку, у Сьвіслачы, і калі адны дапамагаюць, другія — зьнішчаюць. Вы не забывайце, што такое прэзыдэнцкая вэртыкаль. Калі некага прызначылі кіраўніком Віцебску, дык ён ставіць у Віцебску помнік каму хоча. І ніхто з адміністрацыі прэзыдэнта гэтага не забароніць. І калі трапляецца чалавек адукаваны, беларускамоўны, там зьяўляюцца помнікі паўстанцам. А калі прыхільнік «рускага міру» — фарбуюць Леніна бронзавай фарбай. Няма адзінай улады. Няма адзінай ідэалёгіі. У кожным раёне чалавек прызначаны — ён і Бог, і воінскі начальнік, як кажуць расейцы. І я цудоўна ведаю, у якім раёне спрыяюць беларушчыне, а ў якім — наадварот. Усё залежыць ад начальніка, ад загадчыка ідэалягічнага аддзелу. Некаторыя былі ў БНФ, хадзілі зь бел-чырвона-белым сьцягам, а некаторыя прыехалі з Расеі.

Навумчык: Ну але,пэўна ж, на месцах ловяць тыя або іншыя сыгналы з вуснаў Лукашэнкі, калі ён ацэньвае тыя або іншыя гістарычныя падзеі, тых або іншых асобаў..

Дынько: Ня проста ловяць, а выконваюць. У нас вельмі цэнтралізаваная сыстэма. Тут за ўсё, што ў краіне робіцца, і за ўсё, што ў краіне адбылося за апошнія 22 гады, нясе адказнасьць перадусім Аляксандар Лукашэнка. Вось наколькі зьменшылася колькасьць людзей, якія гавораць па-беларуску — за гэта Лукашэнка адказвае. Ці за тое, што ў нас дасюль няма дзіцячага каналу на беларускай мове, — а як мы хочам, каб дзеці ведалі беларускую мову, калі няма дзіцячага тэлеканалу?

Гэта ёсьць частка палітыкі, а насамрэч — правалу палітыкі. Таму што гэтая ўлада вырасла на марксізме, прычым на вульгарным, які прайшоў трансфармацыю сталінізмам, а марксісты лічаць, што толькі эканоміка фармуе сьвядомасьць, «быцьцё вызначае сьвядомасьць». Ім не хапае розуму глянуць на тыя самыя Альшаны ў Столінскім раёне, якія радыкальна адрозьніваюцца ад вёскі дзе-небудзь у суседніх раёнах. Адрозьніваюцца толькі таму, што людзі там маюць іншую сьвядомасьць.

У нас сфэра культуры пасаджаная даўно на галодны паёк, заробкі настаўнікаў мізэрныя, у школах страшэнная чахарда кадраў. Увогуле, нацыянальнай палітыкі памяці — няма, ёсьць нейкія рэшткі савецкай палітыкі, рэагуюць на нейкія кампаніі ў Расеі. Пасьлядоўнай беларускай гістарычнай палітыкі памяці — няма. І пакуль гэтага няма, цяжка спадзявацца на ўмацаваньне нацыянальнай самасьвядомасьці і на тое, што беларусы будуць часткай эўрапейскай сям’і. Будзе працягвацца гэты пераходны пэрыяд зь няясным канцом. Савецкія сьвяты, савецкія перамогі, савецкіх герояў — ушаноўваюць, але якое гэта мае дачыненьне да Беларусі, як гэта ўмацоўвае Беларусь? Ніяк! Гэта ўмацоўвае людзей у меркаваньні, што яны — савецкія людзі. Але калі гэта савецкія людзі, тады на нейкім гістарычным этапе павінна зьнікнуць беларуская дзяржаўнасьць.

Трусаў: Я, калі можна, умяшаюся, бо я з тым, што кажа Андрэй, цалкам нязгодны. Канкрэтны прыклад. Я родам зь Мсьціславу, і за гэтыя 25 у Мсьціславе зьмянілася кіраўнікоў сем альбо восем. І калі адзін з кіраўнікоў зрабіў рыцарскі фэст, дык ягоны наступнік на два гады яго адмяніў. Прыйшоў трэці — ізноў фэст зьявіўся. Таму ня трэба ідэалізаваць Лукашэнку, што ён як Бог Саваоф, усё бачыць. Нічога падобнага. Кожны чалавек, які кіруе раёнам, можа паставіць помнік, напрыклад, як у Нясьвіжы — Радзівілам, а дзе-небудзь у Гарадку паставяць Мураўёву помнік. Так што ня трэба думаць, што вось адзін Лукашэнка тут, і ўсе на яго глядзяць. Нічога падобнага! Іх, гэтых чыноўнікаў, у нас 300 тысяч, зь дзецьмі, гэта сыстэма, гэта махіна. Каб ён быў адзін — яго б даўно не было. У яго за сьпінай іх 300 тысяч, і ўсе яны розныя.

Навумчык: Алег, як вы думаеце — калі б Аляксандар Лукашэнка, выступаючы па тэлебачаньні, сказаў, што наяўнасьць вуліцаў Леніна ці Суворава ў гарадах Беларусі — гэта вельмі кепска, — скажыце, у днях ці ў гадзінах трэба было б вымяраць час, празь які мясцовыя начальнікі (незалежна ад таго, за «рускі мір» яны ці за беларушчыну) зьмянілі б назвы вуліц і зьнесьлі б помнікі?

Трусаў: Я думаю, што ў некаторых раёнах яны маглі б яшчэ з паўгода ці з год стаяць. Ня ўсе так ужо адразу выконваюць загады.

Навумчык: Я не пра загад нават — я пра «ўсяго толькі» меркаваньне першай асобы.

Трусаў: Магу масу прыкладаў прывесьці, я ж Беларусь ведаю добра. Канешне, прыбралі б, але адны б гэтай ноччу памянялі, а другія, можа б, і год трымалі. Таму што ня так яны ўжо ўсё выконваюць, як ім кажуць зь Менску. Я прыгадваю перабудову, памятаеце, як ТБМ стваралася? Былі ворагі беларушчыны, быў загад з ЦК, але ў гэтых раёнах ТБМу няма па сёньняшні дзень. А некаторыя кіраўнікі самі ўступілі. Вось вам адказ. Ніводзін ягоны загад не выконваецца адразу. Больш за тое — ён іх і ганяе, і здымае, пляваць яны хацелі, што хочуць, тое і робяць. Спадар Дынько проста зрабіў зь яго нейкага Бога Саваофа. На самой справе, усё ня так.

Дынько: Мне вельмі падабаецца тактыка спадара Алега Трусава, я як таксама сябра ТБМ галасую за Трусава і яго тактыку, што трэба хваліць, наладжваць кантакты. Так, трэба хваліць, але мусім адначасна рэалістычна глядзець на сытуацыю. Алег Трусаў кажа, што яны самі на месцах вырашаюць. Ну ўявіце сабе, спадар Трусаў, што старшыня райвыканкаму вырашыў зьняць помнік Леніну і паставіць помнік Вітаўту Вялікаму. Скажыце, як доўга пасьля гэтага рашэньня ён застанецца старшынём райвыканкаму?

Трусаў: Я ведаю як мінімум дзесяць раёнаў, дзе помнік Леніну зьнялі і схавалі ў кусты. Так, Вітаўта ён яшчэ пабаіцца паставіць. Але некаторыя зусім дэмантавалі помнікі Леніну, некаторыя схавалі ў кусты, а некаторыя ставяць і цяпер.

Навумчык: Назавіце нейкія найбольш важныя, на ваш погляд, крокі, якія павіннна зрабіць улада, калі яна сапраўды заклапоцінна захаваньнем гістарычнай памяці.

Дынько: Першае. Трэба зрабіць тэлеканал дзіцячы на беларускай мове. І пры тэлеканале — адпаведныя студыі, службы перакладу, стварэньня кантэнту для тэлеканалу і адначасова для інтэрнэту на беларускай мове. Другое. Трэба валявым рашэньнем з пэўнага дня перавесьці ўсе сілавыя структуры на беларускую мову як службовую. Трэцяе. Усе афіцыйныя прамовы дзяржаўных чыноўнікаў, у тым ліку і найвышэйшых, павінны быць на беларускай мове.

Трусаў: Мы цяпер змагаемся, каб вярнуць на культуру тых 2% у бюджэце, якія ў свой час прыняў законам Вярхоўны Савет 12-га скліканьня (нават тады мы прынялі 2,5%, і гэта выконвалася). Бяз грошай нічога ня зробіш. Трэба загадам кіраўніка на культуру даць хаця б 3%. Па-другое. Правесьці атэстацыю ўсіх дзяржаўных чыноўнікаў на веданьне беларускай мовы і беларускай гісторыі. Хто ня здаў — замяніць іх. Калі мы паставім патрыёта спадара Дынько міністрам абароны — яму ня трэба загадваць. Гэты міністар павінен гаварыць 24 гадзіны ў суткі па-беларуску, і зь дзецьмі, і з унукамі. І тады мы пераможам. А калі паставім расейскамоўнага — так, яму прынясуць беларускі тэкст, скажуць, дзе націскі ставіць, а ён нас здасьць Расеі назаўтра.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG