На адноўленай вежы адрэстаўраванага палаца Міхала Клеафаса Агінскага паставілі новенькі гадзіньнік. З боем! Кожную гадзіну ён грае адну й тую мэлёдыю.
Здагадайся, якую, – заінтрыгаваў таварыш. Няўжо палянэз «Разьвітаньне з Радзімай?», – асьцярожна агучыў я слабую надзею. Ну, які ты банальны! – засьмяяўся прыяцель. Тады, напэўна, дзяржаўны гімн? Што ад іх яшчэ чакаць? – Ну, ты занадта высокай пра іх думкі. Дзяржаўны гімн – гэта ж праява якога-ніякога, але беларускага патрыятызму!.. Я перабіраў розныя варыянты, ад магчымай «Радзімы маёй дарагой» Алоўнікава да неверагоднай «Я нарадзіўся тут» Лявона Вольскага. Можаш не напружвацца, усё роўна не адгадаеш, – спыніў мяне таварыш. – Над Залесьсем ад учорашняга дня кожную гадзіну гучыць мэлёдыя курантаў Спаскай вежы Маскоўскага крамля.
Сапраўды, цяжка прыдумаць нешта больш неадпаведнае ў якасьці музычнай ілюстрацыі для «паўночных Афін» і іхнага гаспадара Агінскага, якому гэтым самым нібы прасьпявалі папулярны рэп «Ты хто такой, давай дасьвіданья!»
Хто ж такім нахабным чынам прасоўвае «русский мир»? Не іначай у Міністэрстве культуры Беларусі завёўся якісь расейскі Шцірліц, які ў адсутнасьць партайгеносэ Латушкі (гэтага анёла беларушчыны), прабраўся на самы верх, дзе прымаюцца ключавыя рашэньні пра гукавое суправаджэньне галоўных помнікаў «нерусской» архітэктуры. Напэўна, у тэхнічнай дакумэнтацыі быў пазначаны проста «гадзіньнік з боем». І, хутчэй за ўсё, гэты звычайны гадзіньнік сапраўды прывезьлі ў Залесьсе і неабачліва пакінулі без нагляду ў палацы Агінскага. І ноччу настаў каронны час падступнага крамлёўскага агента.
Уяўляю, як Шцірліц прабраўся ў начны палац, залез сваімі хцівымі рукамі ў мэханізм курантаў і спрактыкаванымі рухамі, «чай не впервой!», так пераблытаў шасьцерні і званочкі, што сьветлая лірычная мэлёдыя палянэза ператварылася ў пахавальны марш над Лобным месцам. Каб на наступны дзень добрыя і наіўныя жыхары Залесься засыналі і прачыналіся пад гукі Краснай плошчы.
Але нядаўна, праяжджаючы празь Нясьвіж, я спыніўся на Ратушным пляцы і зразумеў, што ніякага Шцірліца ў нашым мінкульце не было. Зразумеў у той момант, калі роўна а шостай з ратушнага гадзіньніка адрэстаўраванай вежы прагучалі тыя самыя крамлёўскія куранты. Прычым прагучалі не жыўцом, а ў выглядзе няякаснай, мутнай фанаграмы. Быццам куранты былі запісаныя на старую, заежджаную магнітафонную стужку.
Неяк на Новы год я падарыў сыну цацачную чыгунку. Вырабленую ў Кітаі. Паравоз ня толькі весела цягнуў яркія вагоны па плястмасавых рэйках. У паравоза яшчэ гарэла лямпачка! Але самы галоўны фокус быў у музычным суправаджэньні. Пакуль цягнік каціўся, з паравоза гучала «Мы едем, едем, едем в далёкие края». Прычым фанаграма песенькі пра ката, чыжыка і сабаку была значна якасьнейшай за тое, што гучыць з гадзіньнікаў, якія, па ўсім бачна, мінкульт закупіў у Кітаі. Чым кіраваліся чыноўнікі, купляючы партыю вежавых гадзіньнікаў? Нізкай цаной? Жаданьнем дагадзіць стратэгічнаму партнэру? Я ўпэўнены, што кіраваліся толькі добрымі намерамі. І музыка не была пазначаная ў дакумэнтах. А пасьля праслухоўваньня, калі стала зразумела, што для Кітая мы найперш «рускі рынак», прычым «рускі бяз знаку якасьці», адкручваць назад было позна.
Цікава, колькі гэтых гадзіньнікаў яны закупілі? І дзе яны чарговы раз забомкаюць? Над Горадняй? У Наваградзкім замку? Над Шклоўскай ратушай? І колькі людзей пры гэтых гуках адчуюць дысгармонію? І колькі падумаюць – «а можа так і трэба»?
