Украінская вайскоўка і дэпутатка Надзея Саўчанка, якая ў мінулым месяцы вярнулася ва Ўкраіну пасьля зьняволеньня ў Расеі, не зьбіраецца выводзіць людзей на трэці Майдан. Ўладу можна мяняць праз выбары, хоць цяпер сыстэма выбараў ва Ўкраіне несумленная, кажа яна ў інтэрвію Радыё Свабода. Саўчанка кажа, што як палітык яна вучыцца і не зьбіраецца крытыкаваць ні кіраўніцу сваёй фракцыі Юлію Цімашэнку, ні прэзыдэнта Пятра Парашэнку, але калі будзе адчуваць, што «зможа лепш», то выйдзе і скажа: «яны робяць не так». Надзея Саўчанка пацьвердзіла, што лічыць: дзеля вызваленьня ўкраінскіх палонных магчымы прамы дыялёг з кіраўнікамі сэпаратыстаў, — але ўсе свае крокі ў гэтым кірунку яна будзе рабіць так, каб не нашкодзіць Украіне. Таксама Саўчанка расказала, што яна бачыць, працуючы ў парлямэнце і пра сваё стаўленьне да расейцаў.
Аляксандр Лашчанка: Спадарыня Надзея, я вельмі рады, таму што 11 траўня, на Ваш дзень нараджэньня, на Вашым месцы сядзела Ваша малодшая сястра Вера (Вы тады яшчэ былі ў зьняволеньні) і мы скончылі эфір тым, што абавязкова Надзея вернецца і будзе сядзець так у студыі. Так і адбылося.
Але час вельмі рэзка мяняецца. Пасьля таго, як Вы ўжо апынуліся ў Кіеве, шмат што адбылося. І найперш гэтая Ваша рэзанансная заява, што Вы гатовыя да ўсяго, «з чортам размаўляць» (Ваша цытата), каб вызваліць ўкраінскіх палонных. Сапраўды, Вы ўжо практычныя крокі ў гэтым кірунку робіце? Ці не?
— Так, раблю.
— Можаце расказаць?
— Я скіравалася са сваёй паездкай на першым працоўным тыдні з выбарцамі, я паехала на ўсходнюю Ўкраіну. Я праяжджала па месцах, дзе можна было ў любы момант сустрэцца, арганізаваць сустрэчу. Пакуль процілеглы бок ня даў на гэта згоды, таму што яны хочуць мець зносіны на палітычнай арэне. А я не лічу, што гэтае пытаньне трэба выносіць на палітычную арэну.
Мне здаецца, што людзям заўсёды прасьцей дамовіцца наўпрост, таму што палітыкі захоўваюць свой імідж і захоўваюць піяр, а я, так як прайшла ўвесь гэты жах, ведаю, што людзям, якія зараз чакаюць сваіх хлопцаў, а хлопцам, якія сядзяць, абсалютна абыякавы піяр палітыкаў. Іх турбуе тое, што ім баліць! І мне балюча гэтак жа. І я хачу рабіць рэальныя рухі і крокі ў гэтым кірунку, а не ствараць на гэтым піяр.
— Дзяніс Пушылін, так званы «прадстаўнік» так званай «ДНР», ужо адрэагаваў на тую Вашую заяву ў эфіры радыё «Эра».
«Сапраўды дзіўна. Але пакуль толькі ў спадарыні Саўчанкі зьявілася думка аб неабходнасьці прамога дыялёгу з прадстаўнікамі Данбасу, а менавіта гэта замацавана ў Менскіх пагадненьнях. Таму, калі Надзея Саўчанка будзе мае ўсе неабходныя паўнамоцтвы, мы будзем гатовыя весьці з ёй дыялёг».
Дзяніс Пушылін, «прадстаўнік» так званай «ДНР», на перамовах у Менску. Інфармацыйнае агенцтва «Інтэрфакс», 7 Чэрвеня 2016 году».
Надзея, як можна ацэньваць такія заявы Пушыліна і яго паслугачоў? Гэта сур’ёзна можна ўспрымаць?
— Я хачу растлумачыць, што я ня ведаю, хто такі Пушылін. Так, я бачыла па расейскім тэлебачаньні. Я магу зрабіць выснову, што гэта расейская марыянэтка. Усё з таго, што я бачыла.
Я гатовая гаварыць з тымі людзьмі, зь якімі я сустракалася ў баі.
Я гатовая гаварыць з тымі людзьмі, зь якімі я сустракалася ў баі. Калі я сустракалася асабіста з Ігарам Платніцкім, то я ведаю, што з гэтым чалавекам можна размаўляць, таму што, па меншай меры, ён ведае, пра што кажа, таму што ён там быў. Я чула, што ваяваў Захарчанка, асабіста я зь ім не сутыкалася, але хлопцы распавядалі, што так, ён сапраўды... То бок я гатовая казаць пра вайну і пра абмен палоннымі з людзьмі, якія непасрэдна ведаюць, што такое кошт жыцьця чалавека.
Такія, як Пушылін, — гэта, напэўна, тыя, хто хоча бачыць сябе палітыкамі так званай «ЛНР», «ДНР». Я не хачу размаўляць з Пушыліным. Я не хачу размаўляць на «менскай пляцоўцы». Я хачу размаўляць непасрэдна з людзьмі літаральна з поля бою.
— Той самы Захарчанка, якога Вы цяпер згадалі, напярэдадні, паводле дадзеных інфармагенцтва сэпаратыстаў, сьцьвярджаў, быццам ён правёў цэлую апэрацыю, каб Надзею Саўчанку папярэдзіць пра нібыта «замах на яе з боку ўкраінскіх спэцслужбаў».
Вы што, атрымлівалі ад яго нейкую інфармацыю? Ці гэта...?
— Я ня ведаю. Я калі слухаю журналістаў ... Я вам так веру праз раз. Таму што я не чытаю інтэрнэт, я не жыву жыцьцём... Я сутыкаюся толькі і веру таму, што я бачу, да чаго магу дакрануцца, што магу адчуць сама. Казалі, што ён зьбіраўся мяне «шлёпнуць».
— Было такое пасьля Вашага вяртаньня. Гэта праўда. Ён такое заяўляў.
— А потым аказалася, што фраза гучала зусім ня так. Што ён зрабіў, каб папярэдзіць? Я не атрымлівала ніякіх папярэджаньняў. Я ня думаю, што мне пагражала нешта з боку СБУ або маіх вайскоўцаў. Магчыма, ён зрабіў нешта са свайго боку, сказаў, што, хлопцы, напрыклад, не адкрываць агонь ці яшчэ што-небудзь. Я ня ведаю. Як пабачуся з гэтым чалавекам, то толькі тады змагу гэта камэнтаваць. Я не магу камэнтаваць «сарафаннае радыё».
— І Вы будзеце рабіць крокі для магчымага дыялёгу зь імі?
— Я буду рабіць крокі. Так, толькі з тымі. Я неяк, прабачце, у Пушыліну... Здаецца так?
— Так.
— Я ня бачу дастатковага мужчыны. Не бачу дастатковага чалавека слова.
— Вы, ажыцьцяўляючы гэтыя крокі, будзеце ўзгадняць з прэзыдэнтам, магчыма, з украінскімі спэцслужбамі? Будзеце дзейнічаць самі?
Свабода — гэта самае каштоўнае, што ёсьць у чалавека, воля. І ніхто ня мае права яе забіраць.
— Я застаюся чалавекам у першую чаргу. Я заўсёды маю права дзейнічаць, як чалавек. Я цяпер зьяўляюся палітыкам. Я павінна дзейнічаць так, каб не нашкодзіць Украіне. І палітыка — гэта ўсё ж камандная гульня. Таму я буду старацца ўзгадняць нейкія свае канкрэтныя дзеяньні. Але я заўсёды сабе пакідаю свабоду выбару як чалавеку. Таму што свабода — гэта самае каштоўнае, што ёсьць у чалавека, воля. І ніхто ня мае права яе забіраць.
— На прэс-канфэрэнцыі на гэтым тыдні Вы падкрэсьлілі, што выступаеце за частковую амністыю тых, хто ваюе па той бок фронту на ўсходзе Украіны. Вядома, не маючы на ўвазе верхаводаў баявікоў. Яны павінны адказаць за тое, што зьдзейсьнілі супраць Украіны. А для тых, хто, я так разумею, цяжкіх злачынстваў не зрабіў.
Вы пацьвярджаеце гэтае меркаваньне?
На вайне няма бязгрэшных, але ёсьць злачынцы, а ёсьць салдаты.
— Так, я пацьвярджаю гэтае меркаваньне. На вайне няма бязгрэшных, але ёсьць злачынцы, а ёсьць салдаты. Гэта трэба вельмі выразна адрозьніваць. І калі я сустракаюся з чалавекам, напрыклад, бачу яго ў баі, то я ўжо бачу яго манэру паводзін. Я буду падтрымліваць гэта. Таму што, калі мы ня зможам памірыцца, то ў нас усё будзе працягвацца вечна. А гэта ўжо вельмі моцна зьнясілела ўсіх і надакучыла ўсім, людзі стаміліся, людзі хочуць жыць у міры.
І я думаю, што нейкая жанчына з сяла Данецкай або Луганскай вобласьці можа паразмаўляць з жанчынай Чарнавіцкай або Цярнопальскай вобласьці. І яны знойдуць агульную мову хутчэй, чым палітыкі.
— Калі Вы заявілі пра гатоўнасьць весьці перамовы з тым жа ж Захарчанкам, Платніцкім, праект Радыё Свабода «Донбас. Реалии» правёў апытаньне. Яно, вядома, не рэпрэзентацыйнае. У ім узялі ўдзел каля 200 чалавек. Яны ацанілі Вашую заяву. Вось я Вам прыводжу лічбы. Ня згодныя з Вамі — 55%, а згодныя — 25%.
Чаму я гэта прыводжу? Таму што, калі пачытаць інтэрнэт (Вы не чытаеце сацсеткі, магчыма, і правільна робіце), то столькі абвінавачваньняў. Мабыць, у расейскіх СМІ, калі Вы там сядзелі, у Ваш адрас столькі не было. Вы ўжо і «траянскі конь», вы і «агент Пуціна»... Я не буду пералічваць, нецэнзурныя не стану прыводзіць.
Як Вы адчуваеце, чаму так? Такая падтрымка быццам была, а тут гэтая «канапавая партыя» Вас вось так? Што гэта такое? Як Вы лічыце?
— Я нават гэта вам не магу камэнтаваць. Я не жыву віртуальным жыцьцём. Я лічу, што кожны чалавек павінен жыць рэальным жыцьцём. І я Вам скажу, што я праехала па Украіне, каб проста сустракацца з людзьмі. Я бачу людзей проста дзесьці ў Кіеве. І я разумею, што тых 25% або 55% ...
— Гэта ўмоўныя лічбы, нерэпрэзэнтацыйныя. Але ўсё роўна чвэрць Вас падтрымлівае.
— Гэта значыць колькі было апытана людзей, але гэта зусім не адлюстроўвае, напрыклад, настрой Украіны. Гэта настолькі проста. Я сустракаю якую прыбіральшчыцу, якая прыбірае і кажа мне... Калі людзі мяне бачаць, то пачынаюць зьзяць, яны пачынаюць усьміхацца, я усьміхаюся ў адказ. Яны кажуць, што вось я пэнсіянэрка, я тут працую, а дадаткова я павінна яшчэ ім ўсьміхацца, хадзіць і кланяцца — а за што? Чаму я павінна ім, а не яны мне? Гэта сказана пра ўладу, пра палітыкаў.
У нас улада ўспрымае сябе да гэтага часу, так як у савецкія часы.
І я сапраўды думаю: а чаму палітыкі не павінны кланяцца людзям? Гэта мы — іх слугі. Яны нас выбралі. Мы павінны! А ў нас улада ўспрымае сябе да гэтага часу, так як у савецкія часы, так як успрымае Расея, што гэта «цар-бацюшка», якому павінны кланяцца людзі. Я хачу, каб людзі бачылі мяне. Для гэтага я буду езьдзіць па Украіне і па вёсках. І праз «пяць поціск рукі», як той казаў, яно будзе хутчэй даходзіць да людзей, што б там ні рабілі гэтыя СМІ, як яны не выкручвалі б інфармацыю, гэта значыць «траянскі конь» ці яшчэ што-небудзь...
Мне ўжо казалі: ідзі на дэтэктары, на паліграфе прайдзі, ты адэкватная? І ўсё астатняе... Я гатовая. Я гатовая прайсьці паліграф у СБУ, калі гэта неабходна. Шчыра кажучы, я нават не спалохалася б таго, што былі такія падазрэньні або думкі, калі я выйду з турмы ў Расеі, то я прыйду і сяду ў турму Украіны. Таму што вярбоўка агентаў і ўсё такое. Я разумею.
— Вы гэтага не выключалі?
— Не выключала. Я не выключала, што мяне будуць засыпаць кветкамі. Я ня думала, што настолькі. Я не выключаю, што заўтра будуць закідваць камянямі. Я да ўсяго гэтага гатовая. Я застануся сама сабой. Калі я змагла прайсьці ўсе, што я прайшла, быўшы сабой, то я думаю, што далей я вытрымаю. А на ўсю гэтую мішуру я ніколі не буду зьвяртаць увагі.
— Завяршаючы тэму з гэтай так званай «мішурой», пра якую Вы цяпер кажаце. Вы знаёмыя з Віктарам Мядведчуком [Украінскі палітык, кіраўнік адміністрацыі прэзыдэнта Ўкраіны ў 2002-205 годзе]?
— Я не знаёмая з ім наагул. Ён быў палітыкам, напэўна, яшчэ пры Кучме. Я выходзіла на акцыі супраць Кучмы. Мне было там гадоў 19. Я нават ня памятаю, як ён выглядае. Я неяк ня вельмі цікаўлюся асобамі палітыкаў. Цяпер палітыкі ўжо вядомыя.
Я ведаю, што з ім зьвязвалася мая сястра. Таму што яна гэтак жа, як і я, гатовая гаварыць з чортам дзеля майго вызваленьня. А я дзеля кожнага хлопца, які там застаецца. І я гэтак жа не хачу зла тым хлопцам, якія застаюцца тут. Маецца на ўвазе ваеннапалонныя.
Я лічу, што ўсіх на ўсіх абмен павінен быць, прымірэньне павінна быць, нейкія пэўныя амністыі павінны быць. Адрозьніваць за цяжкія злачынствы і адрозьніваць... А лідэрам я параю, што я адседзела два гады турмы ні за што, сядзьце вы. Калі вы дакажаце сваю правасьць, людзі вам павераць, дык вы таксама не адседзіце больш за два гады.
— Вы ўжо пачалі распавядаць пра сваю паездку Украіне. Вы ня проста ў мірных гарадах былі, але і на фронце пабывалі. Вашыя ўражаньні? Які баявы дух ваяроў?
Ня верце нікому, хто распавядае, што наша армія там зусім дэмаралізаваная.
— Ня верце нікому, хто распавядае, што наша армія там зусім дэмаралізаваная і ўсё такое астатняе. Не, дух баявы. І ў розных падразьдзяленьнях ўсё роўна трымаецца. Кожны чалавек думае па-свойму на розным узроўні. Але мы ўсе за тое, што так, гэта трэба заканчваць, патрэбна перамога, мы не гатовыя здаваць нашу Ўкраіну нікому, ніякаму ворагу.
Так, нехта там ные, што хоча дадому, а нехта гатовы бязь ежы і без вады ваяваць яшчэ колькі. Я сама прайшла. Ведаю, што можна ня піць, ці ня есьці, можна без камфортных бэрцаў з голымі нагамі грызьці зямлю зубамі, калі ты верыш у тое, што ты робіш, калі ты любіш сваю краіну.
Таму я Вам скажу, што так, магчыма, у 2014 годзе было складаней, з аднаго боку, але, з іншага боку, было прасьцей, таму што было зразумела, што мы робім. Цяпер крыху больш складана, таму што гэта цягнецца, гэта зацягваецца, гэта людзей вымотвае. Але самае цяжкае, як гаворыцца ў арміі, служыць і чакаць вайну. Я 10 гадоў служыла, таптала бэрцы, не разумела, для чаго гэта ўвогуле робіцца. Цяпер, калі сапраўды ва Ўкраіну прыйшла вайна, а агрэсар — Расія, «добры» сусед — нам у гэтым дапамог, дык я цяпер разумею, для чаго было 10 гадоў стаптаных бэрцаў.
— Параўнаць можаце: армія, у якой Вы служылі да вайны з Расіяй, і цяпер? Ёсьць зьмены?
— Дзякуй Богу, зьмянілася! Так. Я гляджу на вярхі. Мне падабаецца, што ўсе генэралы, усе астатнія, з кім я цяпер маю зносіны, калі раней яны ў карупцыйнай сыстэме адчувалі сябе абсалютна беспакаранымі, то цяпер яны сталі баяцца. Гэта першы станоўчы момант. Хлопцы, якім было ўсё роўна, таму што яны служылі там, таму што заробак ёсьць, і праца ёсьць і працаваць там шмат не трэба, з аднаго боку, яны пачалі разумець, што яны сапраўды любяць Украіну, і яны гатовыя за яе ваяваць. І вельмі прыемна, што патрыёты Украіны, якія прыйшлі проста з нуля, хлопцы, гатовыя ў любую хвіліну аддаць жыцьцё — не патрабуюць за гэта нейкай падзякі.
— На Ваш погляд як чалавека, які быў на другім Майдане, новая ўлада, пра якую Вы цяпер кажаце, павінен прайсьці праз трэці Майдан або, магчыма, праз выбары чарговыя?
Я не змагу спыніць людзей, не змагу кантраляваць. І проста ўтапіць Украіну зноў у крыві і дзяліць яе — гэта дрэнны варыянт.
— Усе чакалі, што вернецца Саўчанка і «узмахне шабляй» і выведзе людзей на трэці Майдан. Не, я рабіць гэтага не буду. У мяне няма такога даверу народу. Я не змагу спыніць людзей, не змагу кантраляваць. І проста ўтапіць Украіну зноў у крыві і дзяліць яе — гэта дрэнны варыянт.
Я за дэмакратыю, усё ж такі выбары сумленныя і празрыстыя. І каб яны былі сапраўды дэмакратычнымі. Але я разумею, што пакуль, нават калі браць стварэньне ЦВК, як яно ствараецца, то гэта будуць зноў несумленныя выбары. Таму трэба будзе знайсьці нешта сярэдняе — ці мы пасьпеем зрабіць сыстэму сумленнай, і ў нас будуць дэмакратычныя выбары, ці прыйдзецца неяк... Не магу цяпер Вам сказаць дакладнага рашэньня. Не хачу ўпадаць у крайнасьці.
— Вы цяпер ужо ўбачылі гэтую Раду, працуючы ў ёй. Гэтая Рада, вартая дзяржавы, дзе перамагла рэвалюцыя годнасьці? Ці гэта набор груп, якія кантралююць алігархі, і там тыя ж «тушкі», якія за часамі Януковіча квітнелі, і гэтак далей, і гэтак далей?
— Тое, што я цяпер убачыла ў парлямэнце, я Вам скажу, што на 95% — гэта ўлада нявартая свайго народа. Народ аддаў столькі, а тое, што туды прыйшло, ня робіць нічога.
Кім яно там кантралюецца я яшчэ не разабралася. Але я, проста гледзячы ў вочы кожнага чалавека, чыста па-чалавечы разумею, што вельмі мала хто гатовы ісьці да канца.
— Юлія Цімашэнка належыць да такіх людзей, пра якіх Вы цяпер кажаце, да такіх палітыкаў?
— Якія гатовы пайсьці за Ўкраіну? Вы ведаеце, Юлія Ўладзіміраўна мае свой погляд на саму Украіну. Але я Вам скажу, што на працягу, здаецца, 17 гадоў яна ідзе. То бок, гэта ўжо проста чалавечая рыса. Яна не зварочвае з гэтага шляху.
Магчыма, у нас будуць разыходзіцца погляды, якой мы хочам бачыць Украіну. Ясная справа, што ўсе добрай, моцнай і шчасьлівай. У нейкіх выпадках дэмакратычнай, вядома. Але я Вам растлумачу, што чалавек ці ідзе дзеля ўлады, калі адчувае, што можа нахапаць, або для нейкіх асабістых амбіцый, каб быць папулярнай, або для Украіны.
У Юліі Уладзіміраўны, магчыма, ёсьць нешта патроху ад усяго, але ўсё-ткі яна сапраўды ідзе. І я так зь ёй размаўляю. Пакуль, я бачу, не сышла з гэтага шляху. Хоць у прынцыпе ў яе, напэўна, маглі быць часы, калі былі грошы, можна было пакінуць гэта. Яна была бізнэсоўцам, дык можна было жыць нядрэнна, ня будучы пры ўладзе, не вытрымліваючы гэтага ўсяго ціску, таму што я так па сабе бачу, што гэта ціск проста калясальны. Не магу зразумець, адкуль і чаму.
Таму яна добры, кваліфікаваны спэцыяліст. Я буду шмат чаму ў яе вучыцца. Але я застануся сабой. У мяне застаецца адчуваньне Украіны, так як адчуваю я.
— Ключавую адмоўную ролю ў Вашым жыцьці адыграў чалавек, якога завуць Уладзімір Пуцін. Юлія Цімашэнка ў свой час, будучы прэм’ер-міністрам, падпісала газавыя дамовы зь ім, вельмі неадназначна іх да гэтага часу ацэньваюць. Вы пра гэта думаеце, калі маеце зносіны зь Цімашэнкай?
— Я тады яшчэ не сачыла за тымі газавымі пагадненьнямі. Мне заўсёды было (я не маю ні эканамічнай, ні юрыдычнай адукацыі) вельмі складана разумець як простаму чалавеку, як той казаў. То бок былі такія словы, як «формулы», «схемы» нейкія. Я не магла зразумець, пра што гэта. Я не была палітыкам — я ня ўдумвалася.
Ясная рэч, што народ ад гэтага лепш жыць ня стаў. І ў нас, на жаль, з кожным днём не становіцца лепш жыць, нягледзячы на тое, што б ні рабілася. Людзі ўсё адно ўсім незадаволеныя.
Ці думаю я цяпер пра гэта? Я думаю, што кожны чалавек мае права на памылкі. Таму што не памыляецца толькі той, хто нічога ня робіць. Я ў палітыцы зьбіраюся нешта рабіць для народу, таму я таксама буду памыляцца. Украіна, у прынцыпе, выжывала пасьля тых газавых пагадненьняў. Цяпер у нас зноў праблемы з газам. Я неяк не асацыюю яе зь яе памылкамі як чалавека, я ўсё ж такі гляджу, як яна плянуе дзейнічаць у будучыні.
— Вы заявілі напярэдадні ў інтэрвію аднаму з украінскіх тэлеканалаў, што Вы маеце размовы з прэзыдэнтам Украіны Пятром Парашэнкам. Калі не сакрэт, пра што ідзе гаворка падчас гэтых сустрэч? Магчыма, Парашэнка Вам нешта раіць? Калі і раіць, то Вы прыслухоўваецеся ці не?
— У нас была гутарка з прэзыдэнтам Украіны. У асноўным гэтыя размовы адбываюцца перад тым, як я павінна ехаць у Эўропу, выходзіць на міжнародную плятформу. Мы абмяркоўваем графік, мы абмяркоўваем наша бачаньне, што мы будзем абараняць, што мы будзем рабіць. У асноўным усе размовы датычаць гэтага...
— Было якраз два гады, як Пятро Парашэнка стаў прэзыдэнтам — два гады ад інаўгурацыі. Шматлікія крытыкі цяпер у яго. Рэйтынг яго рэзка ўпаў, паводле дадзеных сацыёлагаў. Сапраўды, калі цяпер можаце сказаць у нашым эфіры, Парашэнка — гэта той прэзідэнт, у якім цяпер мае патрэбу Украіна?
— Я ня памятаю, каб я верыла хоць аднаму прэзыдэнту. Я кожны раз галасавала не за таго прэзыдэнта, які потым прыходзіў да ўлады.
Лёгка крытыкаваць, калі ты з Майдану крытыкуеш.
Я лічу, што лёгка крытыкаваць, калі ты з Майдану крытыкуеш. Зараз я ўжо сама палітык. І я разумею, што гэта нялёгка, але я ня буду крытыкаваць ні Юлію Уладзіміраўну, ні Пятра Парашэнку, пакуль я не змагу лепш. Калі я буду адчуваць у сабе сілы, я змагу лепш, то я выйду і скажу: так, яны робяць ня так. А так я пакуль пакідаю гэта права народу, таму што адчувае ён сваёй скурай. А я буду, сьцяўшы зубы, маўчаць і рабіць, каб было лепш...
— Расея заслугоўвае Пуціна ці гэта Пуцін навязаў такі парадак дня Расеі?
— Божа, ніхто, ніводны народ не заслугоўвае сабе ў лідэры... ммм, падлюгу. Таму што мне хацелася б думаць «дурня», але ўсё ж — «падлюгу». У Расеі — добрыя людзі.
— Няма ў рускіх у Вас нянавісці?
— Вядома ж, не. Як я магу ненавідзець 120 ці 140 мільёнаў людзей?
— 140.
— Разумееце, там ёсьць розныя людзі, і я да людзей заўсёды стаўлюся нармальна. Тое, што Расея цяпер... Ведаеце, так, мэнталітэты — розныя: ім усё ж такі, напэўна, трэба больш кланяцца. Украінцам трэба больш горда трымаць галаву — мы крыху іншыя. Але мне ўсё роўна шкада, што людзі кланяюцца, — няўжо вы думаеце, што я ня чула гэтых думак, пачалі падымаць Крым, а тыя ж ахоўнікі крывяць твар, апускаюць вочы, калі разумеюць, што ім ад гэтага становіцца жыць горш. Гэта — эўрапейская частка Расеі. Што казаць пра тых людзей, якія жывуць недзе ў глыбокай Расеі, пра іх наогул ніхто не клапоціцца.
— Празь некаторы час — вядома, гэта можа быць вельмі няхутка — магчыма мірнае суіснаваньне суседзяў: Расеі і Ўкраіны?
Сьвежая кроў павінна падыходзіць, перазапуск, і гэтак жа будзе ў Расеі.
— Я вам скажу, што так, цяпер нам вельмі моцна баліць. У нас ёсьць у душы ў кожнага, што прад’явіць Расеі, а расейцы думаюць, што ў іх ёсьць нейкія прэтэнзіі да нас. Мы ніколі ня будзем брацкім народам, як раней. Так, шмат сваякоў, шмат мешаніны крыві і ўсё такое іншае, але давайце лепш быць добрымі суседзямі, чым дрэннымі братамі. Я лічу, што гэта магчыма. І я лічу, што гэта яшчэ больш магчыма, калі будуць зьмяняцца лідэры. Ня можа адзін лідэр кіраваць краінай пажыцьцёва, гэтага не патрабуецца. Я лічу, сьвежая кроў павінна падыходзіць, перазапуск, і гэтак жа будзе ў Расеі. У Расеі ёсьць людзі, ёсьць рух. Ім цяжка, таму што прэсінг там жорсткі. Але я думаю, што ўсё ж у будучым гэта магчыма.
