Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Нават у прастытутак Нямеччыны ёсьць свой прафсаюз — прадпрымальнікі «Экспабелу»


Актывістка АГП Вольга Маёрава раздае прадпрымальнікам улёткі з заклікам аб’ядноўвацца
Актывістка АГП Вольга Маёрава раздае прадпрымальнікам улёткі з заклікам аб’ядноўвацца

23 сьнежня на рынку «Экспабел» актывісты АГП раздавалі гандлярам улёткі з заклікам аб’яднацца дзеля абароны ўласных інтарэсаў, а таксама заклікалі далучацца да палітычнай барацьбы за рэформы ў краіне. Як прадпрымальнікі рэагавалі на прапановы АГП?

Сустракаемся ля ўваходу ў «Экспабел» з актывістамі АГП, сярод якіх ведаю Вольгу Маёраву і былога міліцыянта Мікалая Казлова. Мэта ў актывістаў — раздаваць ўлёткі ды заклікаць аб’ядноўвацца для акцый пратэсту, а яшчэ — далучацца да палітыкі. Раздача ўлётак, паводле плянаў Вольгі Маёравай, пройдзе за гадзіну, яшчэ нейкі час можа спатрэбіцца на дыскусіі з прадпрымальнікамі. «Звычайна не перашкаджаюць, але з аховы рынку ўжо папярэджвалі, каб мы іх інфармавалі. Толькі навошта?» — Вольга выводзіць групу з будынку «Экспабелу» на рынак.

Ідзем па радах. Уздоўж латкоў — вір заклапочаных блізкімі сьвятамі людзей. Дзіўна, але пакупнікі цярпліва чакаюць, пакуль прадаўцы, атрымаўшы ўлётку АГП, выкажуцца адносна парадкаў на рынку і пэрспэктываў «сэртыфікацыі» тавараў зь 1 студзеня. Аляксандр, які гандлюе бытавымі таварамі, больш заклапочаны праблемамі арэнды.

Гандляр таварамі бытавой хіміі Аляксандар
Гандляр таварамі бытавой хіміі Аляксандар

«Згодны, што мусяць быць усе дакумэнты, гэта закон, але, прабачце, тут такія кошты арэнды выстаўляюць, што ў Маскве меншыя. Як можна весьці тут прадпрымальніцтва? Вось за сьвятло дамову складаюць толькі на 3 месяцы, і гэтак ужо 2 гады. А потым новая дамова — і яны могуць туды запісаць што заўгодна. У выніку за апошнія 2 месяцы мне арэнду паднялі на 5 мільёнаў. Ёсьць у дамове дзіўныя пункты, кшталту „абслугоўваньне арэнднага памяшканьня“. Але якое памяшканьне яны мне здаюць у арэнду? Гэта маё памяшканьне, іхны толькі асфальт. Яшчэ не разумею фразы „ПДВ на арэнду“ — гэта падатак на дададзеную вартасьць за арэнду. Разумею, што калі я набыў тавар і прадаў яго, дык дадаў вартасьці. Але які на арэнду ПДВ? У выніку, як можна працаваць, калі кожныя 3 месяцы — новая дамова, а калі не падпішаш, цябе адразу выкінуць? Так, трэба неяк аб’ядноўвацца і змагацца. Ведаю дакладна, што ў нас мусіць быць хаця б свой прафсаюз. Калі б ён працаваў, было б хоць нешта вырашана, але ж яго няма. Ва ўсіх краінах сьвету прафсаюзы працуюць, а ў нас — не. У Нямеччыне нават у прастытутак ёсьць прафсаюз, у беларускіх прадпрымальнікаў — няма. А афіцыйныя прафсаюзы заклапочаныя толькі пуцёўкамі, лячэньнем і адпачынкам. А ў нас як не было ніякіх правоў, гэтак і няма».

У размовах з гандлярамі мінула паўгадзіны. Як ідзе раздача ўлётак?

Вольга Маёрава дзеліцца ўражаньнямі, кажа, што ўлёткі бяруць ахвотна, некаторыя нават самі цягнуць рукі за паперкай. Падыходзяць і гандляры з паўднёвых краін, пра якіх звычайна мяркуюць, што яны нічым не цікавяцца, акрамя працы. Ці ёсьць сярод гандляроў тыя, хто зь 1 студзеня працаваць ня будзе?

Мікалай Казлоў
Мікалай Казлоў

Мікалай Казлоў паведаміў, што ўжо размаўляў зь некалькімі прадпрымальнікамі, якія распрадаюць апошні тавар і — «кеды на цьвік». Прашуся да Казлова ў спадарожнікі і хутка знаёмлюся з гандляркай Сьвятланай, якая зь 1 студзеня плянуе зачыніць кропку ды перабрацца працаваць у Расею.

«Некаторыя будуць працаваць зь 1-га, але я дакладна — не. Не магу я выконваць гэтыя беларускія законы. Бо калі іх выконваць, дык усё атрымаецца вельмі дорага і пакупнікоў зусім ня будзе. Вось у мяне дзьве гандлёвыя кропкі, на палову тавару ёсьць дакумэнты, на палову няма, і таму адну кропку, пэўна, давядзецца зачыніць. Калі залічыць у кошт тавару сэртыфікат, яшчэ 20% падатак на ўвоз тавару, плюс беларускую „гігіену“ — гэта значна падыме цану, а людзі і без таго бедныя. 3 мільёны заробак, дык людзі ня могуць дазволіць сабе набыць куртку нават за 600 тысяч. Гэта зараз. А дадайце да яе 20% увазны плюс сэртыфікат, дык тая курта з 1 студзеня будзе каштаваць ужо 1 мільён. Зможа наш пакупнік набыць гэтую куртку? Не. А беларускае яны ня хочуць купляць, бо не падабаецца дызайн, якасьць.

Вось для вас мае значэньне сэртыфікат? Не? Мне таксама. Мы ж лухту не прадаем, нам гэта нявыгадна, бо яе не прадасі. Мы нават гарантыю даем людзям, калі прадаём тавар. Але вось прычапіліся да гэтых сэртыфікатаў!

Мне прасьцей зачыніцца і паехаць працаваць у Расею, што я і зраблю

Прычым, у Маскве нам прапануюць такія сэртыфікаты, што іх сапраўднасьць мы не гарантуем. Як я разумею, нашы чыноўнікі проста бароняць інтарэсы вялікага бізнэсу, каб яму было лягчэй канкурыраваць з малым. Але тады давайце закрыем межы, і хай вялікі бізнэс гэтак жа плаціць мыта за свой тавар, як мы, калі з нас бяруць на мяжы 20%. А ў іх фура праходзіць — і нічога, яны потым плацяць толькі з абароту. А мы ж плацім адразу, ня гледзячы на тое, прададзім тавар ці не. Вось за 2 кропкі я плачу штомесяц 12,5 мільёна рублёў падатку плюс арэнду столькі ж, гэта — 25 мільёнаў рублёў. Плюс адзін наёмны працаўнік. Плюс „Белдзяржстрах“ абавязковы і плюс за касавы апарат. Вось колькі выдаткаў. А што я магу зарабіць? Усяго некалькі мільёнаў! Дык мне прасьцей зачыніцца і паехаць працаваць у Расею, што я і зраблю. А што рабіць? Ісьці на завод з вышэйшай адукацыяй, калі адтуль усіх звальняюць? У лепшым выпадку за 3 мільёны?»

Сьвятлана на рынку зь сярэдзіны 1990-х гадоў і кажа, што за мінулыя 20 гадоў гэтак цяжка і беспэрспэктыўна, як цяпер, не было ніколі.

Падымаемся на другі паверх «Экспабелу». Вольга Маёрава папярэджвае, што тут заўсёды было горш з распаўсюдам агітацыйнай літаратуры, бо гандляры на другім паверсе іншыя, багацейшыя і больш дасьведчаныя. Спачатку назіраньні пацьвярджаюцца. Гандлярка, якой Вольга прапанавала ўлётку, адразу адмовілася са словамі «ніякага выніку ўсё роўна ня будзе».

Вольга Маёрава
Вольга Маёрава

Але гандляры-мужчыны выявіліся больш кантактнымі і ня толькі з ахвотай пацягнуліся да ўлётак, але і ўступілі ў размову пра тое, што адбудзецца пасьля 1 студзеня:

«Возьмем перапынак. Будзем карыстацца падушкай бясьпекі — грашыма, якія назапасілі за „сытыя“ гады», — кажа гандляр курткамі, які сябе не называе.

На ўваходзе ў ягоны бокс адразу некалькі шыльдачак з указаньнем зьніжак. Гандляр тлумачыць, што зьніжкі — вымушаны крок , «каб хоць нешта прадаць». Мяркуе, што калі з 1 студзеня закрыецца хоць некалькі боксаў на паверсе, давядзецца зачыняцца ўсім боксам, бо пакупнікі проста перастануць сюды падымацца. «Але ў выніку і прыбытковасьць рынку ўпадзе, і тады адміністрацыя зачэшацца. Таму варта пратрымацца нейкі час і не працаваць», — кажа гандляр. «А чаму б не пратэставаць адкрыта? Што вам зробяць, калі будзеце страйкаваць?», — зандзіруе настроі народу Мікалай Казлоў.

«Пратэставалі і выходзілі, куды трэба, але што з таго?» — уступае ў размову чалавек, чый бокс па суседзтве. Анатоль гандлюе падлеткавым спартовым таварам. У тым ліку на зэдліку выставіў на продаж зімовыя чаравікі за 500 тысяч пара. Кажа, што насамрэч яны каштуюць па мільёне, але інакш не прадасі.

Можа, Анатоль таксама выходзіў 5 гадоў таму на Плошчу?

Ледзь чутно — станоўчае «так», гучней — разважаньні пра тое, чаму пратэст ня даў выніку. Калі коратка: ні ў каго з палітыкаў няма рэсурсаў падняць народ. Што да 1 студзеня, дык Анатоль з новага году таксама працаваць ня будзе, хаця непасрэдна ў яго «сэртыфікаты» ёсьць. Аднак тавар з-за іх істотна падаражаў і продажы ўпалі.

«Хацелася б проста адседзецца гэты год, але адчуваю, што не атрымаецца. Так, арэнда шалёная, продажаў ніякіх, бо людзі рэзка зьбяднелі. Не, нешта прадаць удасца, але толькі каб заплаціць „Экспабелу“ арэнду. А што тады самому застанецца? Ды яшчэ правяраючыя будуць сюды хадзіць, як да сябе дамоў — навошта мне гэта трэба?»

Як і калі Анатоль аднавіць працу ў новым, 2016 годзе, прадпрымальнік ня ведае.

Раздача ўлётак закончылася праз паўтары гадзіны. Да актывістаў ніхто з супрацоўнікаў рынку і міліцыянты нават не набліжаліся.

Вынікі акцыі падсумавала яе каардынатарка Вольга Маёрава:

«Плянавалі раздаць 300 ўлётак і фактычна ўсе раздалі, прычым, толькі адзін чалавек адмовіўся. Сёньня больш актыўна бралі ўлёткі нават у параўнаньні з часам перадвыбарчай кампаніі. Прычым, гандляры ахвотна ўступалі ў размовы, а часам і некаторыя пакупнікі цікавіліся ўлёткамі. Заўтра паўторым акцыю на рынках у Лошыцы і Серабранцы, а на наступным тыдні — за межамі Менску. Мы агітуем гандляроў рынкаў за стварэньне ўласнай структуры. Пакуль умоўна яна завецца „Цэнтар падтрымкі прадпрымальнікаў“, але потым гэта можа стаць грамадзкім рухам. Паглядзім».

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG