Сасьмяглыя беларусы за адну ранішнюю гадзіну дзясяткамі скупляюць настойкі глогу, календулы, сардэчніку. Аптэкары нават думаюць, што такія «лекі» вырабляюць адмыслова для алькаголікаў. Свабода наведала аптэкі, каб даведацца, чым можна напіцца ў абыход забароны на продаж алькаголю з 22.00 да 9.00.
Прыходзяць раніцай, каб перад працай «зарадзіцца»
Пятніца, 7.55 раніцы, станцыя мэтро Кунцаўшчына. Ля ўваходу ў аптэку ўжо чакаюць некалькі мужчын. Як толькі аптэка адкрываецца, кожны бярэ па два фляконы настойкі глогу — «ранішні набор». У кожным фляконе — па 50 грамаў, доля сьпірту — 70%. Кошт — 8 тысяч рублёў за шклянку. То бок, за 16 тысяч выходзіць 100 грамаў 70-градуснага напою.
«У нас пастаянна такія кліенты, — кажа аптэкарка Вольга. — Ад раніцы і да абеду штодня адныя і тыя. Каб хто ўвечары прыйшоў па глог — такіх не бывае».
Сваіх кліентаў яна ўжо ведае ў твар, і калі прыходзяць «новенькія», яна кажа, што настоек у іх няма.
«Таму што яны потым пачнуць хадзіць, а гэта ж такі пах брыдкі за імі цягнецца».
У крамах існуе забарона на продаж алькагольных напояў ад 22.00 да 9.00. На аптэкі гэты ўказ не распаўсюджваецца. Таму набыць свае сто грамаў тут можна ад самага адкрыцьця — з 7 ці 8 раніцы.
Аптэка ў бліжэйшым падземным пераходзе працуе акурат з 7 раніцы. Там таксама звычайна хапае пакупнікоў настоек.
«Штук 20 за раніцу мы ўжо прадалі (за адну гадзіну — Р.С.), — кажа аптэкарка. — Відаць, ім так таньней выходзіць. Раніцай прыходзяць, каб перад працай „зарадзіцца“ й пайсьці».
Самыя буйныя аб’ёмы — у расейскіх настоек
Правізар Алена Віктараўна з аптэкі на вуліцы Даўгабродзкай ужо 30 год стаіць за прылаўкам. Яна памятае савецкія часы, калі мэдычныя настойкі так масава не куплялі, як сёньня.
«За савецкім часам фасоўка глогу была малой — 25 мл, — кажа правізар. — Мне здаецца, не было такога захапленьня настойкамі, як цяпер».
У пасьляперабудовачныя часы ўвялі рэцэпты на ўсе лекі, якія ўтрымліваюць сьпірт. Ня толькі глог ці сардэчнік трэба было набываць па рэцэпце, а нават і валяр’янку.
Са словаў Алены Віктараўны, самыя пітныя настойкі ў аптэках — глогу, календулы, сардэчніку, «Масковія» й «Ламівіт». Ва ўсіх утрымліваецца 70% сьпірт. Першыя тры — беларускай вытворчасьці. Іх вырабляюць у Барысаве. А вось «Масковію» й «Ламівіт» экспартуюць з Расеі, а ў нас толькі фасуюць. Папулярнымі яны сталі ня так даўно.
«Вялікія фляконы ў вольным доступе гады два ўжо. Тады пачаўся ўсплёск. Напэўна, раней віно было больш таннае й якаснае».
расейскія настойкі яшчэ выйграюць за кошт вялікай долі ўтрыманьня сьпірту — 96% у кожнай
Акрамя вялікага аб’ёму і нізкай цаны, расейскія настойкі яшчэ выйграюць за кошт вялікай долі ўтрыманьня сьпірту — 96% у кожнай. Фактычна чысты сьпірт па кошце 12 тысяч рублёў за 100 грамаў. Многія аптэкары думаюць, што гэтыя лекі вынайшлі выключна для алькаголікаў.
«У лекавых мэтах „Масковію“ не бяруць, — кажа Алена Віктараўна. — Хіба якая бабуля для вонкавага націраньня возьме».
Адная з аптэкарак таксама тлумачыць «посьпех» «Масковіі» тым, што яна саладзейшая за іншыя настойкі. «Вось календула таксама танная — 6 тысяч за 50 грамаў, але горкая. Ня ўсе яе п’юць. А «Масковія» — салодзенькая. Паспрабуйце самі, вам спадабаецца«.
На форумах абмяркоўваюць, як лепш спажываць новыя настойкі
Знайсьці «Масковію» ці «Ламівіт» у цэнтры Менску амаль немагчыма. Напрыклад, у аптэцы каля Акадэміі навук кажуць, што ў іх нават на складзе няма гэтых настоек.
«У нас няма, але дзе яны ёсьць — ідуць пачкамі», — сказалі ў аптэцы.
Такая самая сытуацыя і каля плошчы Якуба Коласа. Там загадчыца мяркуе, што прадаваць такіх настоек у аптэцы ня варта.
«Што тычыцца „Ламівіта“ ці бальзама „Масковія“, у нашай аптэцы яны не патрэбныя, — сказала аптэкарка Ірына. — Мы месьцімся ў цэнтры гораду, да нас ня ходзяць ні бамжы, ні алькаголікі».
Пра гэтыя прэпараты яна даведалася ня так даўно. Шукаючы інфармацыю пра «Ламівіт» у інтэрнэце, Ірына выходзіла толькі на форумы, дзе абмяркоўвалася, як лепш спажываць гэты бальзам у якасьці алькаголю.
«Яны там абмяркоўваюць, як пазбавіцца вітаміна А, каб не было пабочнага эфэкту, — кажа Вольга. — У вялікіх дозах гэта зусім нездарова».
Аптэкарка кажа, што для ўсіх настоек можна знайсьці несьпіртавыя аналягі. Сёньня ў аптэках прадаецца шмат зёлкавых збораў і таблетак, што маюць той самы эфэкт, як і настойкі.
«За мяжой, наколькі я ведаю, больш строгі продаж лекаў. Што ў нас элемэнтарна, у іх — па рэцэптах, — кажа Ірына. — Але харчовы 90% сьпірт, там прадаецца проста ў крамах».
Настойкі прадаюць, бо электарат да іх прызвычаіўся
Калі гаварыць пра замежжа, дык некаторыя беларускія настойкі ў Заходняй Эўропе ўвогуле трапляюць у шэраг забароненых псыхатропных рэчываў.
«У Скандынаўскіх краінах карвалол дакладна канфіскуюць, а яшчэ могуць затрымаць за распаўсюд і перамяшчэньне наркотыкаў», — расказаў Свабодзе Ўладзімер Пікірэня, урач-псыхіятар, нарколяг.
Некаторыя настойкі, той жа карвалол, утрымліваюць фэнабарбітал. Гэта моцны барбітурат, на замену якому ўжо знойдзеныя больш бясьпечныя лекі — бэнзадыязэпіны. І яны, пры неабходнасці ўжываюцца ў нашых клініках, пры істотна абмежаваным абароце праз аптэчную сетку.
«Безумоўна, гэтыя рэчы можна ўжываць і ў лекавых мэтах, — сказаў Пікірэня. — Але справа ў тым, што ў большасьці выпадкаў яны ўжываюцца ня з мэтай лекаваньня пэўных хваробаў, а якраз з мэтай ужываньня алькаголю, альбо ўзмацненьня дзеяньня алькаголю».
На яго думку, распаўсюд гэтых лекаў можа быць зьвязаны з тым, што яны былі ў вольным доступе яшчэ з часоў Савецкага Саюзу. Таксама гэта добры бізнэс для кампаній вытворцаў, якія лабіруюць продаж сьпіртавых настоек у аптэках.
«Акрамя таго, цяперашнія пэнсіянэры, якія ўсё жыцьцё пілі карвалол ці іншую настойку, — гэта сур’ёзная частка электарату. Калі ім забараніць тое, што яны прызвычаіліся піць, гэта выкліча нэгатыўную рэакцыю».
Што рабіць з гэтымі настойкамі? Некаторыя аптэкары хоць і наракаюць на алькаголікаў, але думаюць, што лепш ім ужываць настойкі, чым іншыя таксычныя рэчы.
«Так іх шкада. Але калі забараніць, будзе яшчэ горш. Разьвядуцца таксыкаманы».
Уладзімер Пікірэня ў якасьці выйсьця бачыць увядзеньне рэцэптаў на сьпіртавыя настойкі. Ён прыводзіць у прыклад антыбіётыкі, на якія ўвялі рэцэптурную пакупку.
«Я ніякім чынам не хачу сказаць, што ўсе гэтыя лекі трэба пазабараняць, — кажа ён. — Але можна было б зрабіць рэцэптурнае набыцьцё і гэтых лекаў. Гэта істотна паменшыла б колькасьць злоўжываньняў».
