Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Дзе і як хаваюць бязродных


На могілках кожнага вялікага беларускага гораду ёсьць спэцыяльна адведзеныя дзялянкі пад пахаваньні нябожчыкаў, у якіх па сьмерці не знайшліся сваякі. Тыя, каго пахавалі ў самоце — хто яны, ад чаго паміраюць? Ці адшукваюць сваякі сваіх памерлых? Як ставяцца да «бязродных» магілаў людзі?

У Магілёве такая дзялянка на найвялікшых Паўднёва-ўсходніх могілках. Тутэйшыя могілкі з пранумараванымі драўлянымі і жалезнымі таблічкамі, надмогільнікі ў выглядзе ветразя. На некаторых разам з нумарам пазначанае і прозьвішча.

На гэтым участку «бязродныя» пахаваныя, тлумачыць кабета праходзячы міма ўчастку з пранумараванымі магіламі. Жыцьцё пражылі, а памерлі гэтак не па-людзку — ў самоце, са скрухай, кажа жанчына. На пытаньне: «Ці кладуць на магілы „бязродных“ на Вялікдзень, ці на Радаўніцу яйкі, ці цукеркі», суразмоўніца адказвае:

«Кладзём другім разам ім, вядома ж. Шмат людзей праходзяць міма спыняюцца. Чытаюць, дзе ўжо помнік паставілі. Знаходзяцца ж у іх сваякі. Вунь, бачыце агароджы стаяць, помнікі. Тут жа пастаянна працаўнікі могілак прыбіраюць усё. Пільнуюць парадак».

Сьвежыя магілы “бязродных”. Надпісы сьведчаць, што колькасьць такіх нябожчыкаў сягае тысячы
Сьвежыя магілы “бязродных”. Надпісы сьведчаць, што колькасьць такіх нябожчыкаў сягае тысячы

Ахоўнік могілак паведаміў, што магіл «бязродных» больш за тысячу. Пахаваньні такіх нябожчыкаў, паводле яго, праходзяць без асаблівых эмоцыяў і рытуалаў:

«Хаваюць у дамавінах —як належыць. Прыяжджаюць, яміну выкопваюць і туды апускаюць, — апавядае ахоўнік могілак. — Вядома ж гэта непрыемна, калі побач з магілаю няма сваякоў. Нашы капальнікі прыехалі — пахавалі і паехалі».

Суразмоўнік зазначае, што сваякі «бязроднага» нябожчыка найчасьцей знаходзяцца адразу пасьля пахаваньня:

«Не пасьпеюць пахаваць яны адразу аб’яўляюцца. Агароджы ставяць, помнікі, крыжы. Больш перажываюць далёкія сваякі, якія неяк даведваюцца, што іхны памёр. Яны і ня ведалі, што ён нейкім чынам прыбіўся да Магілёва. Пра гэта сваякам у час не паведамілі. Тыя са сваякоў, хто найбольш адданы, перазахоўваюць свайго памерлага. Забіраюць яго сабе на радзіму».

Знаходзяцца ў “бязродных” сваякі. Ставяць агароджу і помнікі
Знаходзяцца ў “бязродных” сваякі. Ставяць агароджу і помнікі

Паводле ахоўніка могілак найчасьцей хаваюць «бязродных» партыямі — ад двух да чатырох чалавек у месяц. Радзей аднаго.

Хто ж яны — гэтыя «бязродныя»? У гарадзкіх трупярнях паведамілі, што найчасьцей — гэта бадзягі. Паміраюць"бязродныя" і ў мясцовым сухотным дыспансэры. Бываюць і такія, што загінулі гвалтоўнай сьмерцю, а сваякі працяглы час не адгукаюцца. Тады яны таксама апошні свой спачын знаходзяць на Паўднёва-ўсходніх могілках.

Бамжы паміраюць праз хваробы ды алькаголь. Некаторыя не вытрымліваюць бадзяжнага жыцьця і робяць сабе сьмерць самі. У адным з двароў, апавядае магілёўскі бомж Анатоль, знайшлі днямі павешанай ягоную знаёмую бадзяжніцу Ірыну:

«Маладая яшчэ дзяўчына была. Гадоў сорак. Бадзяжнічала са сваім хлопцам. Зьбірала кардон, бутэлькі. Быў яшчэ выпадак. Я неяк заходзіў да свайго знаёмага, такога як я. Ён ў падвале жыве. Гляджу ляжыць там чалавек. Мне знаёмы кажа: „Не глядзі туды. Там чалавек памёр. Дні тры ўжо“. Гляджу, а над ім мухі лётаюць».

Паводле Анатоля, паміраюць бамжы найчасьцей узімку: «Чалавек паходзіць, паходзіць ды зьмерзьне», — кажа Анатоль.

Па памерлым бамжы памінак не ладзяць. Паводле ахоўніка Паўднёва-ўсходніх могілак, калі не знаходзяцца сваякі, то за магілай бязроднага прыглядаюць толькі працаўнікі могілак.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG