Амэрыканскае інтэрнэт-выданьне Huffington Post апублікавала артыкул расейскага палітоляга з Уладзівастоку Арцёма Лукіна пра магчымы сцэнар Трэцяй сусьветнай вайны. Паводле Лукіна імаверны час пачатку вайны 2034 год і галоўнымі супернікамі ў ёй будуць ЗША і Кітай, на баку апошняга будзе Беларусь. Прапануем пераклад публікацыі ў скароце.
Калі наступная сусьветная вайна адбудзецца, то, хутчэй за ўсё, яна будзе ў Азіі і стане сутыкненьнем дзейнага гегемона, ЗША, і галоўнага прэтэндэнта на гэтую ролю, Кітая. Добрай навіной зьяўляецца тое, што Кітай не хоча вайны ў цяперашні час і ў агляднай будучыні, у першую чаргу таму, што Пэкін занадта добра ведае, што шанцы ня на яго баку. Але калі мы глядзім у будучыню праз 20 гадоў, у 2034 год, абставіны будуць істотна іншымі.
Не цяпер
Ёсьць тры прычыны, зь якіх вайна малаімаверная ў бліжэйшы час.
Па-першае, нягледзячы на штогадовы двухзначны рост свайго абарончага бюджэту, ў ваенным сэнсе Кітай па-ранейшаму значна адстае ад ЗША.
Па-другое, нягледзячы на ўсе размовы аб узаемазалежнасьці, Кітай залежыць ад Амэрыкі значна больш, чым наадварот. Кітай па-ранейшаму крытычна залежыць ад ЗША і іх саюзьнікаў, ЭЗ і Японіі, як галоўных экспартных рынкаў і крыніц перадавых тэхналёгій. У цэлым, залежнасьць Кітая ад міжнародных рынкаў вельмі высокая, замежны гандаль складае 53% ВУП КНР. Кітай імпартуе шмат жыцьцёва важных для яго відаў сыравіны, напрыклад, нафту і жалезную руду.
Па-трэцяе, Кітаю давядзецца супрацьстаяць не толькі ЗША, але і азіяцкім саюзьнікам Амэрыкі, у тым ліку Японіі, Аўстраліі і, магчыма, Індыі. Такім чынам, Кітай мае патрэбу ў прынамсі адным буйным саюзьніку, які б мог забясьпечваць яго, і ў некалькіх меншых саюзьніках. Калі Кітай стане сур’ёзнай праблемай для ЗША будзе, у значнай ступені, залежаць ад фармаваньня эўразійскага геапалітычнага блоку Пэкін-Масква.
Вынік: на працягу наступных 15- 20 гадоў вялікая вайна ў Азіі вельмі малаверагодная, таму што Пэкін будзе гуляць асьцярожна. Тым не менш, сытуацыя зьменіцца ў 30-х гадах стагодзьдзя, калі КНР: 1) дасягне ваеннага парытэту з ЗША 2) зробіць сваю эканоміку менш залежнай ад заходніх рынкаў і замежных сыравінных рэсурсаў, 3) сфармуе сваю ўласную структуру альянсу.
2034: Інда-Ціхаакіянская кааліцыя ЗША супраць Эўразійскага саюзу
Трэцяя сусьветная вайна, якая пачнецца ў Азіі — гэта можа і не самы верагодны, але напэўна ня самы непраўдападобны варыянт.
Давайце ўявім сабе гэты сцэнар для 2034 году.
Кітай чатыры гады таму завяршыў сваё ўзьяднаньня з Тайванем — усё больш занепакоены ростам уплыву Індыі. У 2030 Індыя абагнала Кітай па колькасьці насельніцтва. Яшчэ больш значна тое, што Індыя, зь яе значна больш маладым насельніцтвам і дынамічнай эканомікай, ужо расьце хутчэй, чым Кітай. Індыя актыўна мадэрнізавала свае ўзброеныя сілы, якія праз некалькі гадоў могуць прадстаўляць сур’ёзную пагрозу для Кітая.
Пэкін вырашае нанесьці ўдар першым. Гэта падобна на тое, як у 1914 нямецкія асьцярогі з нагоды няўхільнага росту стратэгічных магчымасьцяў Расеі спрыялі рашэньню Бэрліну на карысьць вайны. Быў вера сярод нямецкага кіраўніцтва, што да 1917 Расея завершыць свае ваенныя праграмы мадэрнізацыі і акно магчымасьцяў зачыніцца.
Спасылаючыся на індыйскае ўмяшаньне ў Тыбэце, кітайскія сілы перайшлі ў наступ у прыгранічных раёнах і нанесьлі ўдар па індыйскіх ваенна-марскіх і ваенна-паветраных базах. Напад на Індыю азначае вайну зь Японіяй, паколькі Токіё і Нью-Дэлі заключылі дамову аб узаемнай абароне ў 2031.
У 2032 амэрыканцы вывелі свае сілы зь Японіі, лічачы, што пакта Японія-Індыя і таго факту, што ў 2029 годзе Японія стала ядзернай дзяржавай, дастаткова для стрымліваньня Кітаю. Кітайцы, у сваю чаргу, зрабілі стаўку на тое, што ЗША, якія ўпалі ў ізаляцыянізм, не будуць умешвацца на баку Японіі. Тым не менш, пасьля некаторых ваганьняў ЗША ўступаюць у вайну супраць Кітаю.
Два ціхаакіянскія саюзьнікі Амэрыкі, Аўстралія і Філіпіны, а таксама тры чальцы НАТО — Канада, Вялікабрытанія і Польшча — таксама абвяшчаюць вайну КНР.
Кітай не самотны ў гэтай вайне. У 2025 годзе Кітай, Расея, Беларусь, Казахстан, Кыргызстан, Таджыкістан, Туркмэністан і Пакістан падпісалі Дамову аб эўразійскай калектыўны бясьпецы, якая стала ваенна-палітычным вымярэньнем Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва.
Расея забясьпечвае Кітай з поўначы сыравінай і ваеннай тэхнікай, а таксама адпраўляе невялікую колькасьць вайскоўцаў, такіх як лётчыкі і апэратараў бесьпілётнікаў на дапамогу кітайскай арміі. Масква ў асноўным занятая Ўсходняй Эўропай, у прыватнасьці, Ўкраінай, дзе празаходнія сілы, якія падтрымліваюцца ЭЗ і НАТО, паспрабавалі аднавіць кантроль над ўсходняй і паўднёвай Украінай, якія да вайны ў Азіі былі зонай уплыву Расеі.
Сусьветная вайна-лайт
У пляне вядзеньня баявых дзеяньняў Трэцяя сусьветная вайна будзе значна адрозьнівацца ад буйных канфліктаў ХХ стагодзьдзя. З аднаго боку, асноўныя камбатанты будуць ядзерныя дзяржавы. Усьведамляючы, што фактычнае выкарыстаньне атамнай зброі прывядзе да ўзаемнага вынішчэньня, ваюючыя бакі будуць устрымлівацца ад яго. Гэтак жа было падчас Другой сусьветнай вайны, калі ваюючыя бакі мелі вялікія запасы хімічнай зброі, але не выкарыстоўвалі іх, баючыся адплаты.
Ядзерная зброя, верагодна, будзе стрымліваць паводзіны падчас звычайных баявых дзеяньняў. Дзяржавы, хутчэй за ўсё, будуць выкарыстоўваць ядзерную зброю як апошні сродак, толькі калі пад пагрозай акупацыі апынуцца ключавыя раёны і буйныя гарады краіны. Разумеючы гэта, магчыма, ніхто не захоча заганяць праціўніка ў кут. Гэта можа спарадзіць сьвядомае абмежаваньне тэатру баявых дзеяньняў пэрыфэрыйнымі раёнамі, далёкімі ад найбольш населеных і прамыслова разьвітых рэгіёнаў. Акрамя таго, ваенныя стратэгі, хутчэй за ўсё, памятаць мінулыя ўрокі, паводле якіх вялікая сухапутная вайна на азіяцкім кантынэнце амаль заўсёды была марнай справай. Усе гэтыя меркаваньні зробяць мора, паветра і горныя раёны, а таксама касьмічную і кібэрпрастору асноўным полем бою ў Трэцяй Сусьветнай вайне.
Яшчэ адна асаблівасьцю Трэцяй Сусьветнай вайны можа быць функцыянаваньне дыпляматыі і міжнародных інстытутаў, якія будуць эфэктыўнымі каналамі камунікацый паміж супернікамі. Шмат дзесяцігодзьдзяў міжнароднага інстытуцыйнага будаўніцтва, высьветліцца, прайшлі не зусім дарма. Пацярпеўшы няўдачу ў спробе прадухіліць вайну, міжнародныя інстытуты, па меншай меры, змогуць дапамагчы абмежаваць яе маштаб і яе наступствы. Нават гандлёвыя і фінансавыя апэрацый паміж ворагамі могуць захавацца, ажыцьцяўляючыся праз нэўтралаў кшталту Карэі, Сынгапуру і Турэччыны.
Магчыма, мы станем сьведкамі «сусьветнай вайны-лайт». Яна можа і не патрабаваць поўнай мабілізацыі чалавечых і матэрыяльных рэсурсаў. У сувязі з гэтым наступная сусьветная вайна быць больш падобнай на вайну за гішпанскую спадчыну і на сямігадовую вайну XVIII стагодзьдзя, чым на татальныя сусьветныя войны мінулага стагодзьдзя. Той факт, што вайна будзе прадугледжваць параўнальна абмежаваны ўзровень страт, а не неабходнасьць поўнай мабілізацыі рэсурсаў, можа мець непажаданы эфэкт падаўжэньня яе на нявызначаны тэрмін, у параўнаньні з мінулымі войнамі на зьнясіленьне, якія маглі працягвацца ўсяго некалькі гадоў, бо рэсурсы хутка вычэрпваліся. Такім чынам Трэцяя сусьветная вайна можа стаць новай трыццаці- ці нават пяцідзесяцігадовай вайной.
Тым не менш, заўсёды будзе рызыка, што ў нейкі момант «гуманная» вайна нізкай інтэнсіўнасьці можа абрынуцца ў больш традыцыйнае маштабнае праліцьцё крыві зь вялікімі стратамі і без правілаў. Эскаляцыя ў ядзерную вайну таксама ня можа быць выключаная. І незалежна ад яе зыходу яна будзе азначаць канец нашага сьвету, якім мы яго ведаем.
