12 чэрвеня пры поўнай залі на сцэне лёнданскага тэатру Young Vic адбылася прэм’ера новага спэктаклю Беларускага свабоднага тэатру «Чырвоны лес» (Red Forest), які расказвае пра боль і страты, несправядлівасьць і абыякавасьць, пра любоў і надзею.
У індзейцаў племені лакота ёсьць павер’е: іх лёс і дабрабыт зьвязаны з пракаветнай сакральнай істотай — белай бізоніхай. Зь яе пачынаецца памяць племені, яна пакінула яму сем сакральных прадметаў, улучна з люлькай міру. І нараджэньне ў статку племені белай бізоніхі — надзвычай рэдкая зьява, якая здараецца раз на мільёны выпадкаў — сымбалізуе яднаньне і надзею на спакойную будучыню іх народу.
Гэтай прыгожай легендай пачынае спэктакль Апавядальнік (Джэрэмі Пру, індзеец з канадзкага Антарыё), задаючы яго галоўную тэму — сувязі чалавека зь зямлёй, страты гэтай сувязі і спробаў яе вяртаньня.
«Чырвоны лес» (рэжысэр і сцэнарыст — Мікалай Халезін, выканаўчы прадзюсэр — Натальля Каляда) — супольная прадукцыя Свабоднага тэатру і тэатру Young Vic, створаная на замову лёнданскага тэатральнага фэстывалю LIFT і Мэльбурнскага тэатральнага фэстывалю.
Як і папярэдні праект тэатру — спэктакль «Trash Cuisine», новая праца стала мастацкім дасьледаваньнем унівэрсальнай сацыяльна-палітычнай праблемы. Гэтым разам у цэнтры ўвагі аўтараў стаў лёс уцекачоў у сьвеце — тых, хто ратуецца ад вайны, галечы, прыродных катастрофаў, хто пакідае свой дом і не знаходзіць прытулку ў сьвеце.
Галоўная гераіня спэктаклю — нігерыйская жанчына (Мікі Кеямо), у якой падчас ваеннага канфлікту забіваюць мужа, і яна цяжарная вымушаная ўцякаць ад жахаў вайны і гвалту. З малым дзіцем на руках яна бяжыць у пошуках спакою, але зазнае яшчэ большы гвалт і пакуты — ад бязьлітасных людзей і ад няшчаднай прыроды. У спробе нелегальна перабрацца ў Гішпанію, яна праходзіць пекла альжырскай Сахары і лягеру для ўцекачоў у Марока.
У тэатральным расповедзе, праходзячы праз свае колы пекла, гераіня становіцца сьведкай і ўдзельніцай іншых гісторыяў пра ўцёкі і пакуты — гэткіх жа рэальных, як і яе ўласная. Цунамі ў Японіі, наступ нафтавай кампаніі на рэшткі чыстай прыроды ў Бразіліі, барацьба карэнных народаў за сваё месца ў сьвеце — гэтыя тэмы ўдзельнікі праекту дасьледавалі ў розных кутках Зямлі, сустракаючыся зь людзьмі, чый лёс знайшоў адлюстраваньне ў спэктаклі.
Адным з кульмінацыйных момантаў п’есы становіцца «чырвоны лес» Чарнобылю — пара старых людзей самотна жывe ў зоне адчужэньня, адкуль ужо ўцяклі ўсе, хто мог, а яны працягваюць існаваньне ў пакінутым Богам і людзьмі сьвеце, сьвеце-прывідзе, афарбаваным у колер бяды.
У «Чырвоным лесе» няма акторскага тэксту — апавяданьне вядзецца «закадравым» голасам, рэалізуецца сродкамі плястыкі, відэапраекцыі і музыкі. Аўтары харэаграфіі — аўстралійская ўдзельніца праекту Брыджэт Фіске, якая працавала і над папярэднім спэктаклем Свабоднага тэатру «Trash Cuisine», i беларуска Марыя Сазонава.
Музыку для «Чырвонага лесу» стварылі два кампазытары — беларусы замежжа — гітарыст Аркадзь Юшын з ЗША, які ўдзельнічаў у папярэдніх працах тэатру «Czas kobiet» і «Trash Cuisine», i студэнт аддзяленьня кампазыцыі Музычнага ўнівэрсытэту імя Ф.Шапэна ў Варшаве Ігнат Сокал. Музыка ў спэктаклі гучыць ужывую.
У нядаўнім інтэрвію для Радыё Свабода Мікалай Халезін зазначыў, што тэатар бачыць сваёй задачай упісваць Беларусь у сусьветны кантэкст. Сярод усяго іншага, спэктаклі Беларускага свабоднага тэатру — калі не лічыць спэцыялізаваных фальклёрных фэстываляў — ці не адзіная нагода для гледачоў у сьвеце пачуць аўтэнтычныя беларускія народныя сьпевы. Іх зьяўленьне ў працах тэатру стала ўжо ледзь ня правілам — яны ствараюць моцны эмацыйны акцэнт у сцэнічнай дзеі.
Спэктакль вянчае сымбалічнае завяршэньне: Апавядальнік расказвае, што пару гадоў таму ў штаце Дакота адбылася падзея, якой чакалі цэлае стагодзьдзе — нарадзілася белая бізоніха. І ў тым самым часе на другім канцы зямлі, у Белавескай пушчы нараджаецца белае зубраня. Як зарука дабрабыту, як знак новай надзеі. Гучаць традыцыйныя сьпевы амэрыканскіх індзейцаў, да іх далучаецца беларуская сьпеўная аўтэнтыка — у дасканалым сугуччы і суладзьдзі.
***
«Чырвоны лес» на сцэне тэатру Young Vic будзе дэманстравацца да 5 ліпеня. Адзін з спэктакляў можна будзе паглядзець на нашым сайце ў жывой трансьляцыі — сачыце за нашымі паведамленьнямі.
