Камітэт Сэнату ЗША па справах выведкі ў чацьвер ухваліў законапраект, які пацьвярджае законнасьць маштабных спэцыяльных мерапрыемстваў па зборы так званых метададзеных аб тэлефонных перамовах амэрыканцаў і іх важнасьць для бясьпекі ЗША. Аднак гэты дакумэнт уводзіць і некаторыя абмежаваньні паўнамоцтваў Агенцтва нацыянальнай бясьпекі.
Да метададзеных адносяцца тэлефонныя нумары ўдзельнікаў размовы, код доступу да тэлефоннай плятформы апэратара, калі званок робіцца праз тэлефонную картку, час, калі быў зроблены званок, і яго працягласьць.
Паводле новых прапановаў, спэцслужбы будуць абавязаны падмацоўваць праслухоўваньне важкімі доказамі датычнасьці абанэнта да тэрарыстычнай дзейнасьці. У прынятым у чацьвер законапраекце таксама ўказана, што метададзеныя могуць захоўвацца ня больш за пяць гадоў, а пошук дадзеных больш чым трохгадовай даўніны робіцца толькі з санкцыі генэральнага пракурора.
Гэтая ініцыятывы сталі адказам амэрыканскіх заканадаўцаў на самы значны за апошнія гады палітычны скандал, які можа выклікаць сур’ёзныя ўскладненьні паміж заходнімі саюзьнікамі. Падставай да яго стала інфармацыя аб сакрэтных апэрацыях Агенцтва нацыянальнай бясьпекі ЗША, у рамках якіх яно нібыта вяло маніторынг сотняў мільёнаў званкоў эўрапейцаў і нават праслухоўвала тэлефоны кіраўнікоў 35 краін.
Эўрапейская прэса і лідэры некаторых дзяржаў з абурэньнем абрынуліся на амэрыканскія спэцслужбы і іх практыку. Аднак тыя адказалі, што на самой справе дадзеныя аб званках эўрапейцаў яны атрымалі ад калегаў у Эўропе. Факт праслухоўваньня кіраўнікоў замежных дзяржаў імі не камэнтуецца.
Чаго больш у рэакцыі саюзьнікаў на інфармацыю аб перахопах АНБ электронных паведамленьняў іх грамадзян — крывадушнасьці або наіўнасьці? Ці варта сябрам заключаць пакты аб адмове ад ўзаемнага сачэньня ? Вось што кажа ў інтэрвію Радыё Свабода былы супрацоўнік ЦРУ Фрыц Эрмарт, які ўзначальваў пры Бушу-старэйшым Нацыянальны савет выведкі, самае элітнае дасьледчае падразьдзяленьне ЦРУ:
— Гэта спалучэньне ханжаства і прастадушнасьці: ханжаства — з боку афіцыйных інстанцый , прастадушнасьці — з боку эўрапейскіх абывацеляў. Я не магу сабе ўявіць, што эўрапейскія кіраўнікі ня ведалі аб цесным супрацоўніцтве сваіх спэцслужбаў з амэрыканскімі калегамі па абмене патэнцыйна карыснай інфармацыяй. Мне цяжка паверыць і ў тое, што эўрапейскія кіраўнікі не дасьведчаныя аб праслухоўваньні, якое вядуць іх спэцслужбы ў дачыненьні да сваіх жа грамадзян. Я па роду сваёй дзейнасьці на працягу многіх гадоў падтрымліваў кантакты з ангельскай, канадзкай, аўстралійскай, новазэляндзкай выведкамі, і маю ўяўленьне аб тым, як яны працуюць. Мяркую, што нямецкая і француская выведкі мала чым ад іх адрозьніваюцца.
І, праслухоўваючы сваіх грамадзян, тыя ж англічане ці аўстралійцы непазьбежна праслухоўваюць і амэрыканцаў, калі іх непасрэдныя аб’екты праслухоўваньня перагаворваюцца з амэрыканскімі абанэнтамі. Правесьці тут нейкія выразныя межы дазволенага і недазволенага вельмі складана. Я ня думаю, што ў сучасным сьвеце дапушчальна казаць пра абсалютнае праве на прыватнасьць. І не будзем забываць, што перахопам займаюцца ня толькі дзяржаўныя, але і неафіцыйныя структуры, якія ставяць здабытую такім шляхам інфармацыю на службу сваім далёка не высакародным мэтам.
Каштоўнасьць прыватных зьвестак пра кіраўніка нават дружалюбнай дзяржавы, кажа Эрмарт, несумнеўная. Ён прыгадвае такі выпадак: увосень 1996 Барыс Ельцын, у якога ў той момант існавалі калі і не саюзьніцкія, то вельмі добрыя адносіны са Злучанымі Штатамі, атрымаў расшыфроўку тэлефоннай размовы Біла Клінтана і Монікі Левінскі адкрыта сэксуальнага характару. Перахоп такога роду асаблівай цяжкасьці для расейскай выведкі не ўяўляў, паколькі амэрыканскі прэзыдэнт, карыстаючыся ў гэтых размовах радыётэлефонам, грэбаваў элемэнтарнымі правіламі бясьпекі. Расейскі бок — а Эрмарт лічыць, што гэта быў тагачасны кіраўнік адміністрацыі Ельцына Анатоль Чубайс — вырашыў не ціснуць на Клінтана здабытым кампраматам, а наадварот, параіў яму паводзіць сябе асьцярожна.
Праўда, дзе канчаюцца добразычлівыя парады, і пачынаецца лёгкі шантаж, сказаць цяжка, заўважае былы выведнік. Левінскі ў нейкі момант паведаміла сьледзтву, што Клінтан пры асабістай сустрэчы расказаў ёй аб праслухоўваньні іх размовы, але сам прэзыдэнт, даючы паказаньні пад прысягай, факт такой сустрэчы адмаўляў. Крыху пазьней, летам 1998 года, у Расеі адбыўся дэфолт, і Клінтан, — хто скажа з упэўненасьцю, чаму? — Вельмі моцна ціснуў на МВФ, дамагаючыся прадастаўленьня Фондам экстранай дапамогі Расеі, чаму катэгарычна працівіліся яго бліжэйшыя памочнікі. Гэта гісторыя добра ілюструе, як важна часам мець закрытую інфармацыю пра кіраўнікоў дзяржаў, ніколькі табе не варожых, рэзюмуе Фрыц Эрмарт .
Раней лічылі, што чалавек , які ідзе ў палітыку , губляе права на прыватнае жыцьцё. Сёньня бясспрэчнае права на прыватнае жыцьцё страціў фактычна і шараговы індывід, заўважае суразмоўца Радыё Свабода. Менавіта спалучэньне велізарных магчымасьцяў ўварваньня ў асабістае сфэру разам з асьцярогай, што гэта пранікненьне будзе раскрыта незьлічонымі мэнінгамі і сноўдэнами, змушае спэцслужбы Захаду пераглядаць правілы гульні. Як унутры сваёй нацыянальнай юрысдыкцыі, так і ў кантэксьце ўзаемнага супрацоўніцтва. Паняцьце вяршэнства закона для заходніх спэцслужбаў — не пусты гук, падкрэсьлівае Эрмарт .
Яны разумеюць, што ня могуць нармальна функцыянаваць без даверу парлямэнтаў і выбарнікаў у іх законапаслухмянасьць. І тыя , і іншыя павінны быць упэўнены , што спэцслужбы не выкарыстаюць супраць іх тыя прылады, якія яны выкарыстоўваюць у барацьбе з ісламскімі фундамэнталістамі, гандлярамі наркотыкаў і гандлярамі ядзернымі матэрыяламі. Гэта давер да спэцслужбаў тым больш важны, што заходняе грамадзтва, падобна, не гарыць жаданьнем пасылаць арміі на вайну з ісламістамі, і, увогуле, зьняверыліся ў сваёй здольнасьці дэмакратызаваць краіны трэцяга сьвету, схільныя да ўплыву радыкальных ідэалёгій. І калі хутка гэта так, то яно вымушана спадзявацца на спэцыфічныя мэтады выведкі, кажа Фрыц Эрмарт :
— Ці павінна было АНБ атрымаць «візу» на перахоп тэлефонных размоў Ангелы Мэркель? Трэба думаць, што з таго часу, калі я працаваў у выведцы, нейкія правілы зьмяніліся, але, па вялікім рахунку, у мяне няма сумневаў, што падобнае спэцмерапрыемства з рызыкай ўскладненьня адносінаў з важным саюзьнікам, было ўхваленае і ў Дзярждэпартамэнце, і у Пэнтагоне, і ў Белым доме. Хоць і не абавязкова асабіста прэзыдэнтам. Паколькі гаворка не ішла аб праслухоўваньні лідэра непрыяцельскай дзяржавы, якая наўпрост пагражае Амэрыцы, ці аб нейкіх сэнсацыйных зьвестках, вынятых з перамоваў Мэркель, то я не выключаю , што Абама мог і не пацікавіцца крыніцай гэтай інфармацыі. Тым ня менш, ніякае самаўпраўства або самавольства АНБ тут ня можа быць.
Да метададзеных адносяцца тэлефонныя нумары ўдзельнікаў размовы, код доступу да тэлефоннай плятформы апэратара, калі званок робіцца праз тэлефонную картку, час, калі быў зроблены званок, і яго працягласьць.
Паводле новых прапановаў, спэцслужбы будуць абавязаны падмацоўваць праслухоўваньне важкімі доказамі датычнасьці абанэнта да тэрарыстычнай дзейнасьці. У прынятым у чацьвер законапраекце таксама ўказана, што метададзеныя могуць захоўвацца ня больш за пяць гадоў, а пошук дадзеных больш чым трохгадовай даўніны робіцца толькі з санкцыі генэральнага пракурора.
Я ня думаю, што ў сучасным сьвеце дапушчальна казаць пра абсалютнае праве на прыватнасьць
Эўрапейская прэса і лідэры некаторых дзяржаў з абурэньнем абрынуліся на амэрыканскія спэцслужбы і іх практыку. Аднак тыя адказалі, што на самой справе дадзеныя аб званках эўрапейцаў яны атрымалі ад калегаў у Эўропе. Факт праслухоўваньня кіраўнікоў замежных дзяржаў імі не камэнтуецца.
Чаго больш у рэакцыі саюзьнікаў на інфармацыю аб перахопах АНБ электронных паведамленьняў іх грамадзян — крывадушнасьці або наіўнасьці? Ці варта сябрам заключаць пакты аб адмове ад ўзаемнага сачэньня ? Вось што кажа ў інтэрвію Радыё Свабода былы супрацоўнік ЦРУ Фрыц Эрмарт, які ўзначальваў пры Бушу-старэйшым Нацыянальны савет выведкі, самае элітнае дасьледчае падразьдзяленьне ЦРУ:
— Гэта спалучэньне ханжаства і прастадушнасьці: ханжаства — з боку афіцыйных інстанцый , прастадушнасьці — з боку эўрапейскіх абывацеляў. Я не магу сабе ўявіць, што эўрапейскія кіраўнікі ня ведалі аб цесным супрацоўніцтве сваіх спэцслужбаў з амэрыканскімі калегамі па абмене патэнцыйна карыснай інфармацыяй. Мне цяжка паверыць і ў тое, што эўрапейскія кіраўнікі не дасьведчаныя аб праслухоўваньні, якое вядуць іх спэцслужбы ў дачыненьні да сваіх жа грамадзян. Я па роду сваёй дзейнасьці на працягу многіх гадоў падтрымліваў кантакты з ангельскай, канадзкай, аўстралійскай, новазэляндзкай выведкамі, і маю ўяўленьне аб тым, як яны працуюць. Мяркую, што нямецкая і француская выведкі мала чым ад іх адрозьніваюцца.
Барыс Ельцын, у якога ў той момант існавалі калі і не саюзьніцкія, то вельмі добрыя адносіны са Злучанымі Штатамі, атрымаў расшыфроўку тэлефоннай размовы Біла Клінтана і Монікі Левінскі адкрыта сэксуальнага характару
Каштоўнасьць прыватных зьвестак пра кіраўніка нават дружалюбнай дзяржавы, кажа Эрмарт, несумнеўная. Ён прыгадвае такі выпадак: увосень 1996 Барыс Ельцын, у якога ў той момант існавалі калі і не саюзьніцкія, то вельмі добрыя адносіны са Злучанымі Штатамі, атрымаў расшыфроўку тэлефоннай размовы Біла Клінтана і Монікі Левінскі адкрыта сэксуальнага характару. Перахоп такога роду асаблівай цяжкасьці для расейскай выведкі не ўяўляў, паколькі амэрыканскі прэзыдэнт, карыстаючыся ў гэтых размовах радыётэлефонам, грэбаваў элемэнтарнымі правіламі бясьпекі. Расейскі бок — а Эрмарт лічыць, што гэта быў тагачасны кіраўнік адміністрацыі Ельцына Анатоль Чубайс — вырашыў не ціснуць на Клінтана здабытым кампраматам, а наадварот, параіў яму паводзіць сябе асьцярожна.
Праўда, дзе канчаюцца добразычлівыя парады, і пачынаецца лёгкі шантаж, сказаць цяжка, заўважае былы выведнік. Левінскі ў нейкі момант паведаміла сьледзтву, што Клінтан пры асабістай сустрэчы расказаў ёй аб праслухоўваньні іх размовы, але сам прэзыдэнт, даючы паказаньні пад прысягай, факт такой сустрэчы адмаўляў. Крыху пазьней, летам 1998 года, у Расеі адбыўся дэфолт, і Клінтан, — хто скажа з упэўненасьцю, чаму? — Вельмі моцна ціснуў на МВФ, дамагаючыся прадастаўленьня Фондам экстранай дапамогі Расеі, чаму катэгарычна працівіліся яго бліжэйшыя памочнікі. Гэта гісторыя добра ілюструе, як важна часам мець закрытую інфармацыю пра кіраўнікоў дзяржаў, ніколькі табе не варожых, рэзюмуе Фрыц Эрмарт .
Крыху пазьней, летам 1998 года, у Расеі адбыўся дэфолт, і Клінтан вельмі моцна ціснуў на МВФ, дамагаючыся прадастаўленьня Фондам экстранай дапамогі Расеі
Яны разумеюць, што ня могуць нармальна функцыянаваць без даверу парлямэнтаў і выбарнікаў у іх законапаслухмянасьць. І тыя , і іншыя павінны быць упэўнены , што спэцслужбы не выкарыстаюць супраць іх тыя прылады, якія яны выкарыстоўваюць у барацьбе з ісламскімі фундамэнталістамі, гандлярамі наркотыкаў і гандлярамі ядзернымі матэрыяламі. Гэта давер да спэцслужбаў тым больш важны, што заходняе грамадзтва, падобна, не гарыць жаданьнем пасылаць арміі на вайну з ісламістамі, і, увогуле, зьняверыліся ў сваёй здольнасьці дэмакратызаваць краіны трэцяга сьвету, схільныя да ўплыву радыкальных ідэалёгій. І калі хутка гэта так, то яно вымушана спадзявацца на спэцыфічныя мэтады выведкі, кажа Фрыц Эрмарт :
— Ці павінна было АНБ атрымаць «візу» на перахоп тэлефонных размоў Ангелы Мэркель? Трэба думаць, што з таго часу, калі я працаваў у выведцы, нейкія правілы зьмяніліся, але, па вялікім рахунку, у мяне няма сумневаў, што падобнае спэцмерапрыемства з рызыкай ўскладненьня адносінаў з важным саюзьнікам, было ўхваленае і ў Дзярждэпартамэнце, і у Пэнтагоне, і ў Белым доме. Хоць і не абавязкова асабіста прэзыдэнтам. Паколькі гаворка не ішла аб праслухоўваньні лідэра непрыяцельскай дзяржавы, якая наўпрост пагражае Амэрыцы, ці аб нейкіх сэнсацыйных зьвестках, вынятых з перамоваў Мэркель, то я не выключаю , што Абама мог і не пацікавіцца крыніцай гэтай інфармацыі. Тым ня менш, ніякае самаўпраўства або самавольства АНБ тут ня можа быць.
