(Віталь Цыганкоў: ) “У траўні ў Беларусі нарадзіўся новы грамадзка-палітычны рух — “За годнае жыцьцё”. Зварот да грамадзянаў Беларусі, у якім было аб’яўлена пра стварэньне новага руху, падпісалі дэпутаты Палаты прадстаўнікоў спадары Фралоў, Парфяновіч і Скрабец, а таксама Міхаіл Марыніч і Ўладзімер Колас.
Ужо 20 траўня аргкамітэт стварэньня гэтага руху пачаў зьбіраць подпісы грамадзянаў за зьмену выбарчага заканадаўства. Думаю, першае пытаньне самае натуральнае, непазьбежнае. У Беларусі 18 палітычных партыяў, сотні грамадзкіх аб’яднаньняў. Навошта і каму патрэбны новы палітычны рух?”
(Уладзімер Колас: ) “Я адкажу так, як павінны адказваць, напэўна, мільёны проста сумленных грамадзян Рэспублікі Беларусь. Трэба паглядзець на вынікі нядаўніх выбараў у мясцовыя органы ўлады, вынікі прэзыдэнцкіх выбараў і спытаць сябе, што я й зрабіў ня так даўно: “А ці ёсьць спадзяваньне, што гэтая сытуацыя не паўторыцца на выбарах у парлямэнт і на прэзыдэнцкіх?” Адказ быў — “Не”.
Трэба нешта рабіць, трэба нешта рабіць больш актыўна, таму гэты адказ, гэтая пазыцыя ўвасобілася ў мае дзеяньні ў дачыненьні да стварэньня гэтага руху”.
(Цыганкоў: ) “Сярод падпісантаў — тры дэпутаты Палаты прадстаўнікоў, Міхаіл Марыніч, даволі вядомы і вопытны палітык. вы — гуманітар, кіраўнік ліцэю. Я хачу сфармуляваць сваё пытаньне больш мякка, але хочацца спытацца: як вы трапілі ў гэтую кампанію? Што вас прывабіла? Чаму вы, які столькі гадоў не ўваходзілі ў іншыя партыі, раптам менавіта да гэтага руху вырашылі далучыцца?”
(Колас: ) “Па-першае, я ўвесь час сымпатызаваў Народнаму Фронту і разам зь ім заставаўся і застаюся — як з канкрэтнай сілай, якая фармулюе сваю пазыцыю і яе не меняе. Але, безумоўна, палітыкам я сябе не лічыў і не лічу, я лічу, што я такім чынам актыўна вызначаю сваю грамадзянскую пазыцыю. Гэта для мяне больш грамадзянскі рух, рух, які ня ставіць за мэту прыход да ўлады менавіта вось гэтага руху і кіраўнікоў гэтага руху, а стварэньне такой сытуацыі, якая сапраўды шляхам дэмакратычных выбараў дазволіць прыйсьці да ўлады тым, хто яе найбольш варты”.
(Цыганкоў: ) “Скажыце, а якая была рэакцыя вашых знаёмых, сяброў з Фронту, гуманітарнай інтэлігенцыі, як яны адрэагавалі на вашае ўступленьне ў гэты рух?”
(Колас: ) “У прынцыпе, рэакцыя маіх паплечнікаў па арганізацыі сходу інтэлігенцыі, аргкамітэту ў стварэньні Рады інтэлігенцыі была нармальная. Нас вельмі задаволіла тое, што дэклярацыя дэпутацкай групы “Рэспубліка”, якая зьявілася літаральна празь некалькі тыдняў пасьля сходу інтэлігенцыі, шмат у чым паўтарала (у добрым сэнсе) нашую рэзалюцыю. Гэта як бы зьявілася рэальным увасабленьнем ідэяў, якія зафіксаваныя ў рэзалюцыі сходу інтэлігенцыі”.
(Цыганкоў: ) “Я напэўна не памылюся, калі скажу, што існоўныя палітычныя партыі маюць права і ўжо, напэўна, даволі раўніва ставіцца да новага руху. І асноўнае абвінавачаньне (я магу прадбачыць) будзе, што новы рух адцягвае палітычных актывістаў ад існых ужо партыяў, і ня будзе рэкрутаваць новых. Аляксандар, ці можна сказаць, што гэтая тэндэнцыя ўжо назіраецца і якое ваша стаўленьне да руху, да мэтадаў ягоных?”
(Аляксандар Дабравольскі: ) “Мы вітаем, я асабіста вітаю, што такія людзі як Уладзімер Колас, якія ў палітыцы раней не працавалі, цяпер вырашылі ёю заняцца, таму што яны больш ня могуць глядзець на гэтую сытуацыю проста так і чакаць нечага, няведама чаго. Але я хацеў бы зазначыць, што людзі, якія прыйшлі ў палітыку цяпер, больш-меньш новыя, і хацеў бы перасьцярагчы ад памылак ствараць чарговы рух — “яшчэ больш новую Беларусь” і хадзіць зноў па тых жа самых партыйных структурах і вэрбаваць тых самых людзей. Трэба шукаць новых. У гэтым праблема, у гэтым выйсьце”.
(Цыганкоў: ) “Вось возьмем зварот у “Народнай волі” за 20 траўня. Там сказана, што рух пачынае зьбіраць подпісы за зьмену выбарчага кодэксу, падалі тэлефоны каардынатараў гэтага руху па абласьцях. Ці сярод гэтых прозьвішчаў вы бачыце людзей, якія былі ў АГП і ёсьць цяпер?”
(Дабравольскі: ) “Так, тут ёсьць людзі, якія былі ў АГП, гэта Генадзь Муратаў зь Віцебску, і такія, якія нядаўна ўступілі, як Аляксандар Ваўчанін з Жодзіна. Але я хачу сказаць, што вельмі важна ня толькі дэкляраваць неабходныя зьмены заканадаўства, ня толькі распачаць гэтую кампанію, але сапраўды гарантаваць, што подпісы будуць сабраныя. Таму я бачу, што няшмат людзей, якія маюць досьвед адпаведны, і няшмат структураў. Тут трэба аб’ядноўваць намаганьні, бо гэты рэжым можна зьмяніць толькі аб’ядноўваючы намаганьні.
Калі будзе спроба паставіць сябе над працэсам і сказаць, што мы з вамі, без усіх астатніх, на жаль, можна сказаць адразу — гэта не атрымаецца. Мы хацелі бы далучыцца да гэтага працэсу і ўжо сустракаліся з прадстаўнікамі групы “Рэспубліка” і далі ўказаньні нашым абласным арганізацыям абмеркаваць, як яны маглі бы зьбіраць подпісы, колькі яны маглі бы сабраць і гэтак далей”.
(Колас: ) “Як ужо сказаў спадар Дабравольскі, мы правялі шэраг кансультацыяў, шэраг перамоваў з кіраўнікамі амаль усіх значных партыяў, якія рэальна існуюць, не на паперы. І мэта нашая — кансалідацыя ўсіх прагрэсіўных сілаў”.
(Цыганкоў: ) “Вось пра гэтыя перамовы. Вы выказаліся пра іх такім чынам, але я маю інфармацыю, якая выглядае трошкі па-іншаму. Прадстаўнікі руху “За годнае жыцьцё” прыйшлі да кіраўнікоў існоўных палітычных партыяў і прапанавалі ім далучыцца да руху. У розных партыях, з рознымі ступенямі ветлівасьці на гэтую прапанову ўсе адказалі адмоўна. Як адказала АГП на гэтую прапанову?”
(Колас: ) “Ці была яна ўвогуле?”
(Дабравольскі: ) “Прапанова была такая, што група “Рэспубліка” гатовая ўзначаліць працэс дэмакратычных пераўтварэньняў, кіраваць фармаваньнем адзінага сьпісу дэпутатаў парлямэнту і гэтак далей. Але мы ня першы год у палітыцы і ведаем, наколькі гэта ўсё цяжка рабіць, асабліва людзям, якія ня маюць досьведу, якія ніколі гэтага не рабілі. Таму мы паставілі такое пытаньне: асэнсуйце для сябе, калі ласка — вы ў працэсе, разам з усімі хацелі б кардынаваць намаганьні, ці вы хочаце быць над працэсам, над усімі? Калі ў працэсе, мы з вамі гатовыя супрацоўнічаць”.
(Цыганкоў: ) “Уладзімер, а вы ведалі, што прадстаўнікі руху ідуць у партыі?”
(Колас: ) “Бачыце, тут нейкае непаразуменьне. Спадар Дабравольскі кажа пра прадстаўнікоў дэпутацкай групы “Рэспубліка”, а не пра рух”.
(Цыганкоў: ) “Але гэта ўжо і рух цяпер”.
(Колас: ) “Ведаеце, мы стаім на тым, каб была кансалідацыя ўсіх сіл, каб была каардынацыя ўсіх намаганьняў, каб не было непатрэбнай амбіцыйнасьці, рэўнасьці, каб ніхто не цягнуў на сябе коўдру, а каб усё рабілася на карысьць справе”.
(Цыганкоў: ) “Я вось чаму спытаўся пра гэтыя перамовы і ўдакладніў ва Ўладзімера, ці ведае ён пра іх. Уладзімер, ці ня можа скласьціся ўражанне, што дэпутаты групы “Рэспубліка”, палітыкі даволі ўжо вопытныя, могуць ня ўсё гаварыць вам пра свае дзеяньні? Можа, яны запрасілі вас як прадстаўніка інтэлігенцыі, нацыянальна сьвядомага і даволі аўтарытэтнага чалавека — як вясельнага генэрала — і, можа, вы будзеце даведвацца потым пра іхныя дзеяньні з прэсы. У вас няма такога ўражаньня?”
(Колас: ) “Ведаеце, гэта ўжо кухня, якую я не хацеў бы раскрываць, таму што ў нас ёсьць таксама свая каманда, і ёсьць там свае адносіны. Адзінае магу сказаць, што я і пайшоў, калі яны мяне запрасілі далучыцца да стварэньня гэтага руху, менавіта таму, што я лічу вартай павагі пазыцыю гэтых людзей, якая была вызначаная ў апублікаваных дакумэнтах.
Сам факт, што яны зьявіліся і прапанавалі далучыцца да гэтага руху пасьля таго, як яны паўдзельнічалі ў сходзе інтэлігенцыі, вызначыў маё рашэньне. Я ніколі не дазволю нікому сябе выкарыстоўваць, і калі нешта будзе мяняцца ў сытуацыі, я буду прымаць адпаведныя рашэньні. Пакуль у мяне такіх падазрэньняў няма”.
(Цыганкоў: ) “Калі ў сакавіку Парлямэнцкая Асамблея АБСЭ прызнала Палату прадстаўнікоў, Аляксандар, ці не зьявіліся ў вас думкі, што байкот парлямэнцкіх выбараў быў памылкай? Бачыце, гэтыя некалькі дэпутатаў, якія і не былі апазыцыйнымі, становяцца ці ня цэнтрам увагі мэдыяў, іх абмяркоўваюць, сацыялёгі прыкідваюць іхныя шанцы. Прынамсі, у мэдыях яны часам ужо адціскаюць традыцыйных апазыцыйных палітыкаў, кіраўнікоў партыяў. Яны ў цэнтры ўвагі цяпер”.
(Дабравольскі: ) “Цяпер наогул няма сярод апазыцыі нікога ў цэнтры ўвагі грамадзтва, таму што грамадзтва не атрымлівае ніякай праўдзівай інфармацыі, амаль што за нейкім выключэньнем, такім як Радыё Свабода ці невялічкая наша незалежная прэса.
Калі вяртацца да байкоту, то мы проста асноўную ідэю мелі: ня трэба ўмацоўваць і легітымізаваць Лукашэнку перад прэзыдэнцкімі выбарамі. І гэта было амаль што адзінае рашэньне ўсіх апазыцыйных сіл, прынятае на кангрэсе дэмакратычных сілаў. Я думаю, што мы не памыліліся наконт байкоту, таму што тыя адкрытыя апазыцыянэры, якія пайшлі на выбары, бліскуча пацьвердзілі нашую правату: ніхто зь іх не прайшоў, а шмат былі нават не зарэгістраваныя.
Калі зьявілася новая нейкая групоўка людзей, там толькі тры дэпутаты, вось хацелася, каб было больш дэпутатаў, яны толькі сьвет адкрываюць, яны не былі раней у палітыцы. Трэба супрацоўнічаць, дапамагаць ім, і каб яны нам дапамагалі для нашай справы агульнай. Вось у гэтым галоўная рэч, пра якую трэба сказаць”.
(Колас: ) “Я магу дадаць, што таксама лічу правільным байкот. А тое, што зьявіліся нават у парлямэнце, які быў абраны вось праз такія выбары, сумленныя людзі — я ведаю, што там іх значна больш, талковых, кампэтэнтных і сумленных людзей — то гэта нармальна. І ў прынцыпе, трэба працаваць над тым, каб яны не баяліся праяўляць больш актыўна і сумленна сваю грамадзянскую пазыцыю”.
(Цыганкоў: ) “Усе мы памятаем, як падчас прэзыдэнцкіх выбараў і пасьля іх Васіль Лявонаў ствараў рух “За новую Беларусь”. Было многа дэклярацыяў, гучных словаў, але ён так застаўся толькі віртуальным, на ўзроўні заяваў і дэклярацыяў. Дзе гарантыі, што рух “За годнае жыцьцё”не паўторыць той самы лёс?”
(Дабравольскі: ) “Ну, па-першае, я думаю, што самая галоўная пазыцыя, з-за якой гэты рух не набыў сілы, пазыцыя наконт незалежнасьці Беларусі, наконт шляху Беларусі. Гэтая пазыцыя шмат у чым была яшчэ сфармаваная мэнтальнасьцю савецкага чыноўніцтва. Я думаю, што ў гэтым пляне мы вызначаемся зусім па-іншаму. Безумоўна, гарантыяў ніякіх няма, усё будзе залежаць ад таго, як мы будзем працаваць”.
(Дабравольскі: ) “Той рух, пра які мы казалі, вырашыў адмежавацца ад астатніх палітычных сілаў, таму што яны думалі, што хутка набудуць папулярнасьць, калі будуць аднаасобна рабіць. Вынік заканамерны. Я думаю, што калі рух “За годнае жыцьцё” будзе ў адзіным дэмакратычным працэсе, а мы з Уладзімерам цалкам з гэтым пагаджаемся, калі будзе агульная каардынацыя, то ён знойдзе сваё пачэснае месца і выканае сваю функцыю.
Галоўнае — пераадолець тыя хваробы, якія, здаецца, апазыцыя пачала ўжо пераадольваць: зайздрасьць адзін да аднаго, жаданьне паказаць хто лепшы, а хто горшы”.
(Цыганкоў: ) “Сапраўды, ня варта хаваць, што барацьба за лідэрства ёсьць і сярод апазыцыі. Апазыцыя аб’ядноўвацца, калі ідзе нейкая кампанія, але, калі звычайнае ідзе жыцьцё, гэтая барацьба за лідэрства абвастраецца. І вось зараз нібыта зьяўляецца патэнцыйна новы лідэр — Валеры Фралоў. Ці не пераацэньвае ён сябе?
Можа, ад таго, што сацыёлягі правялі дасьледаваньне і дэпутацкая група “Рэспубліка” атрымала даволі высокі рэйтынг, у яго ўзьнікне нейкі закрут галавы ад посьпеху? Гэта важнае пытаньне з гледзішча, як будзе паводзіць сябе рух “За годнае жыцьцё”. Калі чалавек лічыць, што ён сам такая вялікая зорка, ён можа трошкі неадэкватна паводзіць сябе з гледзішча супрацоўніцтва зь іншымі сіламі”.
(Колас: ) “Ну, у гэтым пляне, я лічу, што ўсё ў парадку. Чалавек цьвяроза глядзіць і на свае магчымасьці, і на сваю ролю. Разумееце, проста некаму трэба быць наперадзе. У гэтай сытуацыі гэта зусім не тыя дывідэнды і ня тыя прывілеі, на якія можна спадзявацца. Гэта ахвярная пазыцыя, гэта мішэнь, якая прыцягвае на сябе шмат адмоўнага, таму трэба так да гэтага і ставіцца. Паўтараю, галоўная мэта руха на дадзеным этапе — дазволіць больш актыўны, больш рэальны ўдзел у палітычным жыцьці ўсім прагрэсіўным сілам. І вось гэтую функцыю выконвае наш рух на чале з Валерыем Фраловым”.
(Цыганкоў: ) “Давайце зноў вернемся да таго, што прадстаўнікі руху прапаноўвалі кіраўнікам дэмакратычных партыяў як бы ўліцца ў гэты рух. Можна на гэта паглядзець з такога гледзішча: з прычыны абставінаў рэйтынг многіх беларускіх апазыцыйных партыяў даволі невялікі, яны нясуць груз мінулага іміджу, груз мінулых памылак. Можа, сапраўды новы рух з новай назвай можа ад гэтага грузу быць вольным і можа аб’яднаць большы электарат, які за дэмакратыю і супраць сёньняшняй улады? Ці гатовы пры пэўным абставінах дэмакратычныя партыі ахвяраваць сваім іміджам і пад такой парасонавай структурай аб’яднацца?”
(Дабравольскі: ) “Сваімі амбіцыямі гатовыя, а іміджам ахвяраваць ня трэба. У кожнай партыі свой імідж. Я думаю, што мы ўжо высьветлілі гэтае пытаньне. Як толькі аказваецца хтосьці ў апазыцыі, адразу ў яго атрымаецца тое, што і ва ўсёй апазыцыі. Немагчыма проста, калі палярызацыя вельмі моцная, заставацца ў гэтым цэнтры — там нічога няма, там усё цягнецца да аднаго полюсу ці да другога. Моцная сіла можа быць і моцная падтрымка толькі аб’яднанай апазыцыі”.
(Колас: ) “Я згодзен. Адзінае, я ня думаю, што прапанова была сфармуляваная вось так: “Улівайцеся ў наш рух”. Можа, прадстаўнікі, якія вялі перамовы, няправільна нешта зразумелі, а можа, няправільна нешта пераказалі”.
(Цыганкоў: ) “Калі зьяўляецца новы рух, у людзей, якія знаёмыя з палітыкай, узьнікае пытаньне, хто стаіць за кулісамі, хто дапамагае яму, хто фінансава яго забясьпечвае. Калі вам зададуць такое пытаньне, Уладзімер, што вы адкажаце?”
(Колас: ) “У нас паўсюль свае людзі”.
(Цыганкоў: ) “Адкуль гэтыя людзі? Адкуль рух бярэ сродкі для пэўных сваіх будучых дзеяньняў?”
(Колас: ) “Пакуль і дзеяньняў няма, і сродкаў няшмат. Сродкі — нашы ўласныя грошы. Ведаеце, у мяне ніколі так не было, што я спачатку шукаю сродкі, а потым думаю, што я буду рабіць. Спачатку трэба рабіць справу. Будзе справа, будзе ўсё астатняе.
А крыніцы гэтых сродкаў — яны вядомыя. Я лічу, і ўвогуле мы лічым, што сродкі павінны даваць тыя сілы ўнутры краіны, якія зацікаўленыя ў гэтых пераменах. І гэтыя сілы павінны нарэшце прачнуцца. Яны ўжо ёсьць, можа не такія магутныя, але, дзякуй Богу, у нас няма такой карумпаванасьці палітычнага жыцьця. На вялікую нашу карысьць, у нас палітыкі пакуль што ня купленыя, а працуюць за ідэю. Але я кажу пра большасьць нашых дэмакратычных партыяў”.
