(Аляксандар Уліцёнак: ) “Спадар Пліска, як выглядае цяпер сытуацыя з давыбарамі ў цэлым па рэспубліцы?”
(Міхал Пліска: ) “Па-рознаму яна выглядае. Калі браць агульныя зьвесткі, афіцыйныя, то паўторныя выбары павінны адбыцца ў 530 акругах, што складае 2,2%. Але ж гэта лічба агульная, яна не адлюстроўвае цалкам сытуацыю ва ўсёй краіне. Калі ўзяць, напрыклад, гарады абласнога падпарадкаваньня, такія як Барысаў, Бабруйск, Берасьце і гэтак далей, то там паўторныя выбары павінны адбыцца ў кожнай дзясятай акрузе. А па некаторых гарадах выбары не адбыліся больш чым на 20% акругаў. У некаторых месцах нават 25%.
Паўторныя выбары праводзяцца за кошт мясцовых бюджэтаў. Акрамя таго, тэрмін правядзеньня паўторных выбараў неакрэсьлены. Фактычна ўсё аддадзена на водкуп тэрытарыяльным камісіям. Таму тут усё будзе залежаць ад мясцовых уладаў і тых сілаў, якія зацікаўлены ў правядзеньні паўторных выбараў”.
(Уліцёнак: ) “А як бачыць сытуацыю на мясцовым узроўні спадар Зянковіч? Каму выгаднае статус-кво? Толькі вэртыкалі? А насельніцтву ўсё роўна? Цікавая таксама пазыцыя абраных дэпутатаў”.
(Юрась Зянковіч: ) “У нас нядаўна была сэсія Ждановіцкага сельсавету наконт навядзеньня санітарнага парадку на зямлі. І тут узьніклі пэўныя накладкі арганізацыйнага пляну: у тых акругах, дзе ў нас не абраныя дэпутаты, там фактычна няма каму хадзіць і рабіць заўвагі жыхарам за тое, што там прыдамавыя тэрыторыі ў кепскім стане, няма каму складаць пратаколы. І, напрыклад, у маёй раённай акрузе не хапае аднаго дэпутата, на мяне як бы скідаецца дадатковая акруга, якую я павінен абслугоўваць. Таму, натуральна, з гледзішча дэпутатаў нам пажадана, каб нашых калегаў было як можна болей.
Што датычыць інтарэсаў вэртыкалі, то літаральна на наступны дзень пасьля выбараў я размаўляў з нашымі вэртыкальшчыкамі на тэму таго, што ў нас з 40 дэпутатаў абрана 35, што складае 12,5%, а мне сказалі — на гэта грошай у мясцовым бюджэце няма, і ўвогуле яны ня бачаць такой праблемы як давыбары”.
(Уліцёнак: ) “Спадар Зянковіч, а колькі каштуе правядзеньне давыбараў у адной акрузе?”
(Зянковіч: ) “У суме па маіх прыкідах гэта тысячы паўтары-дзьве даляраў, ня болей. Тым ня менш, раённая вэртыкаль ня хоча ісьці на такія выдаткі”.
(Уліцёнак: ) “Зараз дамо слова спадару Валчаніну, які быў дэпутатам Жодзінскага гарсавету двух папярэдніх скліканьняў і якога вэртыкаль не пажадала далей бачыць у “блізкай уладзе”: ну, блякавалі непажаданых, а што ў выніку?”
(Аляксандар Валчанін: ) “У Жодзіне сытуацыя такая: з 33 акругаў толькі 18 дэпутатаў”.
(Уліцёнак: ) “У сувязі з гэтым вы нешта хочаце дадаць, спадар Пліска?”
(Пліска: ) “Са свайго дэпутацкага вопыту я магу сказаць, што калі не абрана больш за 10% дэпутатаў, а тым больш — калі за 20%, то ўзьнікае пытаньне кворуму. Я лічу, што мясцовая ўлада, асабліва ў гарадах, павінна пайсьці на паўторныя выбары. Калі ня ў гэтым годзе, то можна з дапамогаю існых, ужо абраных дэпутатаў, закласьці адпаведныя выдаткі на наступны год.
Калі ўжо вядзецца гаворка пра эканомію нейкіх грошай, то можна было б спалучыць выбары ў Палату прадстаўнікоў, якія адбудуцца ў наступным годзе, увосень, з давыбарамі ў мясцовыя саветы. Наколькі я ведаю, на большасьці акругаў выбары ў мясцовыя саветы адбыліся ў адзін тур, і тым самым былі зэканомленыя дастаткова вялікія грошы”.
(Уліцёнак: ) “Хоць так, хоць гэтак, аднак у прынцыпе атрымліваецца, што праблема фінансаваньня ў дадзеным выпадку вырашальная. Чаго ж так упіраецца, выкручваецца вэртыкаль, каго яна баіцца — апазыцыйных кандыдатаў? Што думаеце, спадар Зянковіч?”
(Зянковіч: ) “Так, так!”
(Уліцёнак: ) “Тады якое стаўленьне да гэтай праблемы уласна выбарцаў? Спадар Пліска, вы ж ня станеце аспрэчваць, што індэкс даверу да мясцовых органаў улады вельмі нізкі, таму, па лёгіцы, насельніцтва зьяўляецца тут маўклівым саюзьнікам вэртыкалі — маўляў, навошта сапраўды марнаваць грошы на пустое?”
(Пліска: ) “Мы часткова сталі, я лічу, закладнікамі той парадыгмы мысьленьня, якую раней ажыцьцяўлялі, на карысьць, дарэчы, улады — што мясцовае самакіраваньне, дэпутаты ня маюць ніякіх правоў. Насамрэч, калі ёсьць вялікае жаданьне, то шмат чаго можна зрабіць, і мясцовая ўлада гэтага баіцца. Але ж і насельніцтва, мне падаецца, калі выбары адбудуцца не адразу, а ў наступным годзе, яно пабачыць, што тыя дэпутаты, якія абраныя, яны нічога ня робяць, а пераважна абраныя дэпутаты ад улады, і на паўторных выбарах аддадуць свае сымпатыі, галасы альтэрнатыўным кандыдатам”.
(Уліцёнак: ) “Спадар Валчанін, які настрой у шараговых жодзінцаў?”
(Валчанін: ) “Калі я казаў на прэзыдэнцкіх выбарах, што ў горадзе Жодзіна 50% за прэзыдэнта, то гэта так і было. А цяпер людзі хочуць, каб прайшлі давыбары, за дэмакратычных дэпутатаў недзе 60%”.
(Уліцёнак: ) “Ці могуць яны ў такім разе гучна запатрабаваць гэтага? Або ім патрэбная ўсё ж нейкая рэзалюцыя, пастанова зьверху?”
(Валчанін: ) “Не, людзі ўжо не баяцца”.
(Уліцёнак: ) “Якім бачыцца настрой выбарцаў дэпутату Зянковічу?”
(Зянковіч: ) “У мяне ў акругу ўваходзіць невялікая вёсачка Каменная Горка з насельніцтвам крышачку больш за сто чалавек. Калі там даведаліся, што па вуліцы ходзіць дэпутат, то народ выйшаў хоць паглядзець на яго, бо за пяць гадоў папярэдніх яны ня бачылі свайго дэпутата — і між іншым, менавіта ў гэтым населеным пункце была вельмі нізкая яўка на выбары. Таму і ня верылі, што дэпутат будзе нешта рабіць калі-небудзь. Як сказала адна бабулька падчас галасаваньня: тыя накраліся, а цяпер гэтыя накрадуцца”.
(Уліцёнак: ) “Гэткі традыцыйны падыход і погляд”.
(Пліска: ) “Уся справа ў тым, што ўлада падтрымлівае такое меркаваньне. Яна ж мімаволі падказвае выбарцам, каб так ставіліся да дэпутатаў”.
(Уліцёнак: ) “А калі параўнаць беларускую сытацыю з замежным досьведам — спадар Пліска, што робяць у такіх выпадках у Прыбалтыцы або ў Польшчы?”
(Пліска: ) “Наколькі я ведаю замежнае выбарчае заканадаўства, пытаньне пра паўторныя выбары амаль не паўстае. Таму што там і на мясцовым узроўні існуюць такія сыстэмы, якія дазваляюць абіраць дэпутатаў адразу. Калі гэта прапарцыйная сыстэма, тое відавочна. Калі мажарытарная — таксама. Але, з другога боку, і там вельмі высокая яўка выбарцаў на мясцовых выбарах. І як гэта каму ні дзіўна, у некаторых краінах яна перавышае яўку на агульнанацыянальныя выбары — парлямэнцкія ці нават прэзыдэнцкія. Таму што там мясцовая ўлада вырашае шмат пытаньняў, асабліва ў сацыяльна-эканамічным жыцьці”.
(Уліцёнак: ) “Спадар Зянковіч нешта хоча дадаць?”
(Зянковіч: ) “Напрыклад, у Польшчы такая выбарчая сыстэма, што там увогуле немагчыма, каб у савеце не хапала хоць аднаго дэпутата. У іх прапарцыйная сыстэма. І нават у тым выпадку, калі дэпутат выбывае, то аўтаматычна ўваходзіць наступны чалавек з таго сьпісу. І нават прадугледжаная сытуацыя, калі не хапае ў гэтым сьпісе людзей, то тады проста з наступнай партыі, хто ідзе па чарзе, трапляе ў дэпутаты”.
(Уліцёнак: ) “Зноў вернемся ў Беларусь: спадар Валчанін, адстойваючы ідэю давыбараў, вы шмат езьдзілі ў Менск, грукалі ў дзьверы высокіх начальнікаў — якая рэакцыя?”
(Валчанін: ) “Я асабіста сустракаўся з Уралам Латыпавым, Князевым, я асабіста сустракаўся з Дражыным, якія казалі: так, мы вам дапаможам, мы вас абаронім ад мясцовага чынавенства... А на справе пакінулі зь ім сам-насам”.
(Уліцёнак: ) “Спадар Пліска, атрымліваецца, сёньня давыбары найперш выгадныя апазыцыйным партыям?”
(Пліска: ) “Калі казаць высокім стылем, то ў першую чаргу гэта выгадна выбарцам. Бо калі будуць абраныя сумленныя дэпутаты — вось як казаў мой калега, вясковыя жыхары нават зьбегліся, каб пагледзець на яго, калі дэпутат будзе працаваць на акрузе, то ў першую чаргу гэта выгадна, безумоўна, выбарцам. Ну і апазыцыйным сілам, апазыцыйным партыям, калі іхныя кандыдаты будуць абраныя дэпутатамі. Таму што гэта фактычна легальная магчымасьць працаваць з насельніцтвам”.
(Уліцёнак: ) “Уявім сытуацыю: давыбары ўсё ж адбудуцца наступным годам. Але — па якіх юрыдычных працэдурах: старых ці абноўленых? Наколькі магчымыя зьмены ў Выбарчым кодэксе, спадар Пліска?”
(Пліска: ) “З майго гледзішча, гэта цалкам магчыма. І найперш з той нагоды, што ў 2004 годзе будуць абірацца дэпутаты Палаты прадстаўнікоў. Шмат хто зь яе дэпутатаў добра разумее: калі ў выбарчым заканадаўстве не адбудзецца нейкіх зьменаў, то яны ня будуць абраныя дэпутатамі Палаты прадстаўнікоў. Гэта асабліва прагучала ў апошнім выступленьні прэзыдэнта перад дэпутатамі”.
(Уліцёнак: ) “У спадара Валчаніна ёсьць пярэчаньне?”
(Валчанін: ) “Выбары залежаць толькі ад прэзыдэнта. Чаму? Таму што ў Выбарчым кодэксе запісана, што выбары могуць быць, а могуць і ня быць. Для мясцовага чынавенства гэты артыкул вельмі добры і зручны. Калі рабіць давыбары, то прыйдзе яшчэ больш дэмакратычна скіраваных дэпутатаў”.
(Уліцёнак: ) “І таму гэтаму ня быць ні пры якіх умовах? Або, спадар Валчанін, шанец усё ж ёсьць?”
(Валчанін: ) “Толькі пры прызначэньні рэфэрэндуму…”
(Уліцёнак: ) “...як многія лічаць — недзе восеньню, пры абмеркаваньні будучыні так званай саюзнай дзяржавы…”
(Валчанін: ) “Так, гэта адбудзецца восеньню, каб прыцягнуць больш грамадзянаў”.
(Уліцёнак: ) “А якой бачыцца сытуацыя спадару Зянковічу?”
(Зянковіч: ) “Што датычыць пэрспэктываў зьмены выбарчага заканадаўства, то я, як і большасьць сяброў нашай партыі, адношу сябе да пэсымістаў. Па-першае, мы ня надта верым у групу “Рэспубліка”: іх мала, па-другое, апазыцыйнымі яны сталі зусім нядаўна. І нават калі дапусьціць немагчымую сытуацыю, што гэтая група пралабіюе праз Палату прадстаўнікоў нейкія карысныя для апазыцыі зьмены заканадаўства, то гэтыя зьмены будуць пасьпяхова пахаваныя на этапе савету рэспублікі ці на этапе подпісу прэзыдэнта.
Я думаю, нават калі нейкія касмэтычныя зьмены будуць унесеныя ў заканадаўства, яны ня будуць прынцыповыя, ня будуць мець істотнага ўплыву на выбарчы працэс”.
(Пліска: ) “Я згодзен, гэта дастаткова цяжкая справа, але ж ня трэба перабольшваць моц тае ўлады, якая існуе. Мы павінны правесьці гэтую працу, каб прыцягнуць на свой бок грамадзкую думку. Мяркую, усё будзе залежаць ад раскладу сілаў у тых канкрэтных гарадах ці раёнах, пра якія мы вялі гаворку. Не заўжды вэртыкаль такая моцная, як нам падаецца. І таму, мне здаецца, тутака выдаць прагноз вельмі цяжка. Усё будзе залежаць ад канкрэтнай сытуацыі”.
(Уліцёнак: ) “Я бачу, спадар Зянковіч не ва ўсім пагаджаецца з вамі...”
(Зянковіч: ) “Не ва ўсім. Што датычыць пэрспэктывы давыбараў, то я думаю, што ў большасьці рэгіёнаў краіны гэтыя давыбары праведзеныя ня будуць, а саветы застануцца ў тых складах, якія ёсьць”.
(Уліцёнак: ) “І напрыканцы рэзюмэ спадара Валчаніна...”
(Валчанін: ) “Вельмі мы спадзяемся на месцах на дэпутацкую групу “Рэспубліка”. Калі яны зоймуцца гэтым менавіта як прадстаўнічая ўлада, то давыбары будуць”.
