Праблема шклотары цягам апошняга году ператварылася ў цяжкавырашальную. Зараз ахвотных здаць посуд нашмат болей, чым гэта патрэбна галіне.
Да адной такой установы я сёньня падышоў а 10-й раніцы і ўжо ўбачыў звыклы надпіс: "Тары няма". Рэдкія мінакі з разуменьнем справы ўсьміхаюцца: чаргу трэба займаць ледзьве не з начы. Праўда, літаральна побач разьмесьціўся своеасаблівы альтэрнатыўны прыёмны пункт: жанчына шпарка разьлічвалася, беручы бутэлькі па коштах, якія ў пяць разоў ніжэйшыя за афіцыйны. І людзі цягнуліся. Пытаюся, чаму аддаюць бутэлькі за бесцань?
(Людзі ў чарзе: ) "А ў дзяржаўную кантору здаць немагчыма. Нават піўныя бутэлькі бяруць толькі цёмныя, праўда па нармальным кошце. Тут любая бутэлька ідзе па 10–15 рублёў. Нясём, абы не выкідаць. Вось гэта ад гарэлкі — 10 рублёў. У пункце — 75, але не прымаюць. Спрабаваў сёньня здаць ад піва, не хапіла скрыняў. З Расеі йдзе мора піва, закідалі краіну бутэлькамі, і нам здаць немагчыма".
Большасьць маіх суразмоўцаў лічыць, што такім чынам улады змагаюцца з сацыяльна няўладкаванымі элемэнтамі: бамжамі, малазабясьпечанымі, пэнсіянэрамі. Бо не сакрэт, што вялікая колькасьць літаральна корміцца з бутэлечнага бізнэсу. Іхнае меркаваньне: усё трэба пакінуць як ёсьць.
(Людзі ў чарзе: ) "Абавязкова. А куды іх дзець — выкідаць? Навошта тады бяруць у крамах за посуд? Гэта Лукашэнка няправільна робіць, няправільна. Ён таксама быў гэткім жа калгасьнікам у Шклове, павінен разумець. За што дзяруць у крамах з нас 90 рублёў? Абдзіралаўка, падманваюць працоўнага чалавека. Правільна, што вы ходзіце, глядзіце. Трэба мяжа. А то навокал анархія".
Праблема ў тым, што ў Беларусі існуе так званы задаткавы кошт за бутэльку, які складае ад 60 да 120 рублёў у залежнасьці ад каштоўнасьці бутэлькі. Штодня толькі ў Менску набываецца да паўмільёна бутэлек зь півам і алькаголем, і больш за 100 тысяч бутэлек з малочнымі вырабамі. І ўвесь гэты посуд народ жадае вярнуць дзяржаве, бо бутэлькі маюць аплачаную раней вартасьць.
Але насамрэч здаюць пустых бутэлек нашмат болей гэтай колькасьці. Перанасычанасьць шклотарай узьнікла ў зьвязку зь вялізным патокам эўрабутэлек найперш з Расеі й Украіны. У гэтых краінах даўно адмовіліся ад сыстэмы задаткавага кошту, таму бутэлькі там проста выкідаюць; у лепшым выпадку ўтылізуюць і перапрацоўваюць.
На гэтай глебе некаторыя прадпрымальныя беларусы наладзілі нават своеасаблівы бізнэс: набываюць там бутэлькі за бесцань і цэлымі фурамі вязуць у Беларусь. Цягам часу тары стала так шмат, што, прыкладам, на менскім заводзе "Крышталь" існуе месяцовы запас пустой шклотары, тады як звычайна запас павінен складаць тыдзень. Аналягічна, пад самы дах затараныя ўсе 17 беларускіх піўзаводаў. Зьвяртаюся да прымальшчыцы тары, што будзе, калі бутэлечны бізнэс адменяць?
(Прымальшчыца тары: ) "У іншае месца пойдзем працаваць. Бяз працы не застанемся. Калі чалавек не баіцца працы, ён пойдзе куды заўгодна. Прымуць закон, то мы ж не адменім. Не ад нас залежыць. Ня мы ставім, ня мы здымаем, як вы мяркуеце? Урад наблытаў сам з гэтай справай, і цяпер ня ведаюць, што рабіць. А што атрымаецца? Будзе ўсё валяцца, дзеці будуць біць, будзе навокал шкла".
Пакуль што найбольш занепакоеныя пэрспэктывай захадаў ураду эколягі. Першым крокам, на іхную думку, павінна быць не забарона, а рэальны плян выкарыстаньня бутэлек як нейкай сыравіны. Калі бутэлькі зробяцца нічога ня вартымі, на вуліцах проста будзе больш сьмецьця.
