З дагістарычных часоў людзі мараць пра тое, каб мець магчымасьць прадказваць альбо ўплываць на надвор’е. У гэтым сэнсе старажытны чалавек, які выклікаў дождж з дапамогай скокаў, сьпеваў ды замоваў, мала адрозьніваецца ад сучаснага ўладальніка лецішча, які высаджвае расаду ў адпаведнасьці з месяцавым календаром, складзеным якім-небудзь прафэсарам астралёгіі, альбо спрабуе прадказаць надвор’е паводле формы й колеру аблокаў.
Над сіламі прыроды не ўладараць нават каралі й прэзыдэнты. Праўда, бываюць і выключэньні. Напрыклад, Аляксандар Лукашэнка неяк самаўпэўнена заявіў на адной з сэлектарных нарадаў у пытаньнях сельскай гаспадаркі: вы хацелі дажджу – я вам яго даў!
Але калі гаварыць сур’ёзна, дык слова іншага прэзыдэнта – а менавіта, Джорджа Буша-малодшага, адыграла, мабыць, сапраўды важную ролю ў фармаваньні клімату Зямлі ў наступныя 100-200 гадоў. І не ў пераносным сэнсе, а самым непасрэдным.
Нядаўняе рашэньне Джорджа Буша адклікаць подпіс Злучаных Штатаў Амэрыкі пад практаколам Кіёда (паводле назвы японскага гораду, дзе ён быў падпісаны ў 1997 годзе) – гэтае рашэньне выклікала заклапочанасьць у краінах Эўрапейскага Зьвязу. Паводле пратаколу, які падпісаў былы прэзыдэнт ЗША Біл Клінтан, індустрыяльна разьвітыя краіны Захаду забавязаліся зьменшыць выкіды ў атмасфэру вуглякіслага ды іншых прамысловых газаў. Вялікая колькасьць вуглякіслага газу ў атмасфэры, як лічаць навукоўцы, спараджае “парніковы эфэкт” на плянэце.
(на тле дажджу)
Гэты эфект вядомы кожнаму, хто хоць раз заходзіў у парнік ці аранжарэю, дзе ў паветры заўсёды вісіць лёгкі туман, а на шкельцах ці поліэтыленавай плёнцы кандэнсуюцца вадзяныя кроплі. Такі мікраклімат вельмі спрыяльны, напрыклад, для гуркоў. Але ў маштабе плянэты гэта можа весьці да глябальных зьменаў клімату – зімы ў Эўропе становяцца ўсё больш мяккімі й бязь сьнегу, улетку выпадае ўсё больш дажджоў, вясновы й восеньскі сэзоны – больш працяглыя і халодныя.
Пацьверджаньнем гэтаму можа быць і сёлетняя вясна. Праўда, упэўненасьці, што ў бліжэйшыя сто гадоў клімат на плянэце зьменіцца так, як прадказваюць навукоўцы, – няма. Напрыклад, ня спраўдзіліся прагнозы і пра ператварэньне беларускага Палесься ў пустыню з пясчанымі барханамі…
Біёляг Валеры Трыбіс, былы супрацоўнік Навукова-дасьледчага інстытуту меліярацыі, шмат гадоў аддаў вывучэньню ўнікальнай экасыстэмы беларускіх балотаў. У тэлефоннай размове ён падкрэсьліў, што балоты зьяўляюцца натуральным ачышчальнікам прамысловых сьцёкаў, у тым ліку, і вуглякіслых.
(Трыбіс: ) “Тэма глябальнага пацяпленьня даўно вядомая. Апошнія гадоў, можа, дваццаць, яна цыркулюе ў навуковых колах. Але для Беларусі яна не выглядае гэтак востра, як для іншых краінаў – напрыклад, для Японіі.
Нейкія прыкметы заўсёды можна знайсьці, калі нечага чакаеш. Але мне здаецца, яны не выходзяць за рамкі кліматычных ваганьняў, якія былі на Беларусі, напрыклад, у апошнія сто гадоў. Было халадней, было й цяплей.
Зараз вясной былі пылавыя буры на Палесьсі. Дык гэта тыповы гаспадарчы пралік. Няправільна рабілі нашыя аграномы. Ёсьць рэкамэндацыі, як пазьбегнуць гэтых пылавых бураў. Ну, а наконт пясчаных дзюнаў – яны заўсёды былі на Палесьсі, у зоне Прыпяці. Таму што каля вялікай ракі заўсёды можна знайсьці дзюны. Асабліва каля тых рэк, што цякуць па раўніне.
Што тычыцца навуковага прагнозу для Беларусі ў сувязі з глябальным пацяпленьнем – ён не трывожны, нават станоўчы: прагназуецца павелічэньне ападкаў.
Халодная вясна і, як абяцаюць прагназісты, халаднаватае лета – гэта, можа, і лепш для збожжавых, напрыклад. Таму што ў халаднаватае лета зерне добра наліваецца, і ў расьлінаў ёсьць час сфармаваць добры ўраджай”.
(Цалкам тэкст перадачы зьмешчаны ў адпаведным разьдзеле сайту)
