Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ЦІ МАГЧЫМЫЯ РЭФОРМЫ Ў СЕЛЬСКАЙ ГАСПАДАРЦЫ


Вядучы — Віталь Цыганкоў, Менск

У размове бяруць удзел старшыня незарэгістраванай Беларускай сялянскай партыі Яўген Лугін, карэспандэнт расейскай газэты "Крестьянские ведомости" Анатоль Гуляеў і аглядальнік Радыё Свабода Валер Карбалевіч.

(Цыганкоў: ) "Сёньня Аляксандар Лукашэнка правёў нараду з кіраўніцтвам краіны пра дасканаленьне аграпрамысловага комплексу.

Лукашэнка адразу адзначыў, што буйныя сельскагаспадарчыя вытворчасьці неўзабаве зробяцца асновай АПК Беларусі.

Разам з тым кіраўнік Беларусі заявіў пра гатовасьць ісьці на "самыя карэнныя, радыкальныя дзеяньні" што да стратных гаспадарак — аж да зьмены форм уласнасьці дзеля падвышэньня рэнтабэльнасьці.

Як мяркуеце, ці можа цяперашняя ўлада пайсьці на кардынальныя зьмены ў сельскай гаспадарцы? Калі ласка, спадар Лугін".

(Лугін: ) "Калгасная сыстэма даўно сябе вычарпала. І гэта ведаюць усе — сяляне, кіраўнікі, навукоўцы. Але Лукашэнка баіцца зачапіць калгасы перад выбарамі. Ён без калгасаў баіцца ісьці на выбары — вось прычына, чаму ён іх не чапае, хаця й сам разумее, што яны здохлі.

У сакавіку 1998 году на вялікай нарадзе Лукашэнка публічна заявіў, што калгасы й саўгасы — ня толькі гаспадарчыя суб’екты, але й органы ўлады на сяле. І калі, маўляў, мы гэтыя органы разбурым, то як мы будзем сваю палітыку праводзіць у сельскай мясцовасьці".

(Цыганкоў: ) "Спадар Гуляеў, як вы мяркуеце — ці сапраўды беларускае кіраўніцтва разумее, што без рэформаў сельская гаспадарка проста памірае?

Пра гэта сьведчаць пэўныя заявы, напрыклад, Ярмошына ў Арлоўскай вобласьці Расеі, дзе беларускі прэм’ер гаварыў пра карысьць прыватнай уласнасьці для зямлі. І калі кіраўніцтва разумее гэта — што яно можа рабіць і што будзе рабіць?"

(Гуляеў: ) "Кіраўніцтва разумее, бо яно ў нас не такое дурное.

Але рэч у іншым. На тое, каб грунтоўна рэфармаваць сельскую гаспадарку, ніколі ня пойдзе найвышэйшы кіраўнік Беларусі — і прычына вельмі простая. Бо што такое рэфармаваць? Гэта ўвесьці інстытут уласнасьці на зямлю. Бяз гэтага ня ўключыцца дэмакратычны інтарэс і гэтак далей. А ўводзіць уласьніка — значыць, дзяліцца зь ім уладай, іначай нічога ня выйдзе.

Давайце згадаем Старавойтава, Лявонава — адкуль усё пачалося. Падаткі Старавойтава складалі сярод усіх падаткаў Кіраўскага раёну 48%. І калі старшыня раёнага, абласнога выканкаму ці іншыя чыноўнікі прыяжджалі да яго, ён казаў: "Я вам аддаў падаткі — далей мая справа".

Дзяліцца ўладай з уласьнікам — найвышэйшае кіраўніцтва Беларусі сёньня на гэта ня пойдзе, бо трэба гэтую ўладу аддаваць".

(Цыганкоў: ) "Спадар Карбалевіч, якія перамены патрэбныя ў сельскай гаспадарцы і на што гатовая пайсьці сёньняшняя ўлада?"

(Карбалевіч: ) "Ёсьць аксыёма — рэформы пачынаюцца тады, калі заканчваюцца грошы. Грошы заканчваюцца, таму праблема рэформаў паўстае перад уладай. Я лічу, што й грамадзтва, і палітычная ды эканамічная эліты сёньня ўжо сасьпелі да рэфармаваньня калгасна-саўгаснай сыстэмы.

Усё ўпіраецца ў палітыку. Калгасы — надзейны электарат, цьвёрдая падтрымка, гэта 31% насельніцтва краіны, якое жыве ў сельскай мясцовасьці й вельмі слухаецца вэртыкаль.

Менавіта перад выбарамі на прэзыдэнта чапаць гэтую структуру й пачынаць нейкія рэформы было бы палітычным самагубствам для Лукашэнкі. Перад выбарамі, думаю, ніякіх рэформаў ня будзе. А вось пасьля выбараў, калі Лукашэнка застанецца пры ўладзе, я не выключаю, што могуць пачацца нейкія зрухі, бо сапраўды — грошы заканчваюцца".

(Цыганкоў: ) "Сёньня Лукашэнка падчас нарады папярэдзіў урад, што дзяржава больш ня будзе ажыцьцяўляць грашовай эмісіі пад сэзонныя палявыя працы.

Аналітыкі разглядаюць такі варыянт як адно з магчымых рашэньняў праблемы эмісіі — махнуць рукой на пасяўную, засеяць палову палеткаў і аб’явіць гэта рэформай сельскай гаспадаркі.

Ці верыце, што дзяржава сапраўды больш ня будзе ажыцьцяўляць фінансавых укладаньняў у калгасную сыстэму? Прыгадваю, што нешта падобнае кажуць штовясну, але эмісія заўжды ёсьць".

(Лугін: ) "Дзяржава, безумоўна, будзе шукаць нейкіх сродкаў. Калі іх ня знойдзе, то ўключыць станок, але пасяўную правядуць. Я не вылючаю, што можа быць скарачэньне пасяўной плошчы, бо тут ёсьць вельмі цікавы факт. У нас у сельскай гаспадарцы дзейнічаюць два сэктары — калгасна-саўгасны й прыватна-сямейны. Увесь час апалягеты калгаснага ладу крычалі, што калгасы кормяць краіну.

Але цяпер сытуацыя зьмянілася. Прыватны сэктар, маючы 16% зямлі, вырабляе больш за палову сельскагаспадарчай прадукцыі. Такім чынам, лёзунг "калгасы кормяць краіну" губляе сэнс. І фактычна, калі б трошкі дадаць прыватнаму сэктару зямлі, калгасы ціха б памерлі, і ніхто гэтага б не заўважыў. Бо гэта не адбілася б на харчовым рынку. Так што я не выключаю, што нейкія часткі пасяўной плошчы засеюць травой ці пакінуць неўзараныя".

(Цыганкоў: ) "Спадар Гуляеў, пойдзе дзяржава на грашовую эмісію ці пачне скарачаць пасяўныя плошчы, як вы мяркуеце?"

(Гуляеў: ) "Што да скарачэньня пасяўных плошчаў — мінулы год таму прыкладам. Менская вобласьць уводзіла ўсё новыя плошчы, нягледзячы на тое, што не было чым іх апрацоўваць.

Зараз у Менскай вобласьці апрацоўваецца каля 60% усіх плошчаў, у ЗША — каля 20%, у Нямеччыне — каля 30%. Гэта проста марнаваньне грошай. Пасяўныя плошчы скарачацца ня будуць, я ўпэўнены.

Што да эмісіі. Калі хочам ураджаю хаця б 30 цэнтнэраў з гектару (я не кажу пра эўрапейскія 60 цэнтнэраў), трэба не 700 мільярдаў рублёў, пра якія гавораць чыноўнікі, а ў некалькі разоў болей. Нават пад гэткі мізэрны ўраджай трэба яшчэ грошай, а ўзяць іх няма дзе. Таму — будзе эмісія, я ў гэтым упэўнены".

(Цыганкоў: ) "Спадар Карбалевіч, ці пойдзе дзяржава на скарачэньне пасяўных плошчаў, як вы лічыце?"

(Карбалевіч: ) "Адмовіцца ад засеву вялікіх сельскагаспадарчых плошчаў — гэта псыхалягічна вельмі цяжкі крок для Лукашэнкі.

Гэта б разбурыла міт, створаны афіцыйнай беларускай прапагандай. Міт пра тое, што ва ўсіх суседніх краінах разбураная сельская гаспадарка, і толькі ў Беларусі яна трымаецца. Тут, маўляў, засяваюць усе плошчы, выплачваюць заробкі, захаваліся калгасы, і нават з суседняй Украіны прыяжджаюць людзі зарабіць.

Калі будзе зроблены крок да памяншэньня засеваў — гэта разбурыць міт, створаны цягам многіх гадоў, адмовіцца ад яго для Лукашэнкі будзе вельмі цяжка".

(Цыганкоў: ) "Калі казаць пра іншыя краіны — якія можна прывесьці лічбы, каб параўнаць вынікі сельскагаспадарчай дзейнасьці ў Беларусі і ў суседніх краінах?

Спадар Гуляеў, я ведаю, што вы даволі часта езьдзіце ў Літву, Украіну, Польшчу — вам слова".

(Гуляеў: ) "Ведаеце, тут калега казаў, што прыяждаюць з Украіны людзі… Я нядаўна быў ва Ўкраіне, і ведаю, што летась яны налічылі рост у сельскай гаспадарцы — пакуль невялічкі, 0,5%.

Але ж яны падлічылі, што сёлета выдаткі на палявыя работы будуць удвая меншыя як раней. Ва Ўкраіне калектыўных гаспадарак фактычна няма. За дзесяць гадоў адбыліся вялікія перамены — яны рэфармавалі сваю сельскую гаспадарку.

А Беларусь усе гэтыя 10 гадоў нічога не рабіла, нікуды не рухалася, толькі праядала тое, што было. Нашыя суседзі некуды рухаліся, нешта рабілі, а мы праядалі асноўныя сродкі. Гэта наша бяда. Калі мы пачнем рэформы, нам будзе горай за ўсіх. У нас будзе такі абвал, такое падзеньне ўзроўню жыцьця, што я баюся, яно можа прывесьці да найцяжэйшых вынікаў".

(Лугін: ) "Прывяду словы намесьніка міністра сельскай гаспадаркі Пракопава, які сказаў, што калі мы ня вырашым праблемы прыватнай уласнасьці на зямлю, ніякіх зрухаў у сельскай гаспадарцы не адбудзецца.

Вось вам паказчык, што ўжо ўсе дасьпелі да гэтай думкі, і толькі адзін Лукашэнка стаіць, як жалезабэтонная сьцяна на шляху рэформаў".

(Гуляеў: ) "Калі спадар Яўген кажа, што ўсе дасьпелі, я хачу ўдакладніць — гэта эліта дасьпела. Але вельмі цяжка будзе, калі пойдуць рэформы. Бо тыя простыя людзі, што жывуць на вёсцы, тыя 31% глядяць на гэтую справу так: было шмат пераменаў, і ўсякая перамена толькі пагаршала жыцьцё простага чалавека.

Яны ў нечым маюць рацыю — нікуды ня дзенесься. Хоць што ёсьць — нейкая пэнсія, заробак, яны чапляюцца за гэта, і яны ведаюць, што калі будуць перамены, іхнае жыцьцё пагоршае. А яно пагоршае — гэта непазьбежна. І таму рэформы будуць ня простыя".

(Карбалевіч: ) "Працягваючы думку спадара Лугіна, хачу сказаць, што гаспадарнікі, у тым ліку зь Міністэрства сельскай гаспадаркі, глядзяць на сытуацыю з гледзішча эканамічнай мэтазгоднасьці. А Лукашэнка глядзіць на гэта з пазыцыі палітычнай мэтазгоднасьці. І гэтыя пазыцыі не супадаюць.

Хацеў бы зьвярнуць увагу на тое, што летась імпарт харчоў у Беларусь павялічыўся на 40%. Як трапна сказаў вядомы эканаміст Леанід Заіка, калгасна-саўгасная сыстэма дазволіцьбеларускаму насельніцтву купляць харчы, не забруджаныя радыёнуклідамі. Відаць, гэта адзіная карысьць калгаснай сыстэмы для Беларусі".

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG