Прынятае ў нядзелю ў Вене Арганізацыяй краінаў-экспартэраў нафты (ОПЕК)
рашэньне павялічыць здабычу гэтага паліва на 800 тысячаў барэляў у дзень,
не прынесла супакаеньня на ўсясьветных рынках. Шафёры грузавікоў, таксісты,
фэрмэры і турысцкія фірмы з Велікай Брытаніі, Бэльгіі, Галяндыі, Францыі
і Нямеччыны працягваюць акцыі пратэсту супраць недапушчальна высокіх цэнаў
на бэнзын, блякуюць нафтаперапрацоўчыя заводы і аўтамагістралі, павялічваючы
паніку сярод грамадзтваў усёй Заходняй Эўропы.
Учора цэны нафты на лёнданскай біржы, якія на мінулым тыдні перавысілі
35 даляраў за барэль, на кароткі момант нязначна зьнізіліся, а потым ізноў
пайшлі ўгару. Брытанскія шафёры грузавікоў і фэрмэры працягваюць блякаду
6-ці зь 10-ці найбуйнейшых нафтаперагонных заводаў краіны. Акцыі пратэсту
ўжо выклікалі закрыцьцё звыш трохсот заправачных станцыяў у гэтай краіне.
Перад заправачнымі станцыямі Лёндану, з самай раніцы ўтвараюцца доўгія
чэргі – прыкмета росту занепакоенасьці жыхароў, якія на ўсялякі выпадак
спрабуюць назапасіць бэнзыну. З сёньняшняга дня ўрад Велікай Брытаніі ўзяў
на сябе дадатковыя паўнамоцтвы, прадугледжаныя законам аб энэргіі з 76-га
году. Ён дае ўладам права прадпрымаць кардынальныя крокі дзеля разьмеркаваньня
энэрганосьбітаў у краіне. Як паведаміў міністар прамысловасьці Стэфэн Байэрс,
у адпаведнасьці з законам, у якасьці першых бэнзын і паліва павінны атрымоўваць
мэдычныя ўстановы, школы ды грамадзкі транспарт.
Між тым кіраўнік найбуйнейшага ў сьвеце нафтавага картэлю, вэнэсуэлец
Алі Радрыгэз лічыць, што павелічэньне здабычы нафты прывядзе да выразнага
зьніжэньня цэнаў паліва не раней як у наступным годзе. На ягоную думку,
зараз агульны аб’ём здабычы нафты перавышае рэальны попыт на паліва. Аднак
прынятае ў Вене Арганізацыяй краінаў-экспартэраў нафты рашэньне не адразу
дасьць станоўчыя вынікі з прычыны спэкулятыўных тэндэнцыяў на паліўных
рынках, высокіх падаткаў і тарыфаў ды іншых фактараў, адзначыў Радрыгэс.
Ён заклікаў краіны ОПЕК сур’ёзна паставіцца да узьніклай сытуацыі і сваіх
новых абавязацельстваў. Адзін з вядучых экспэртаў лёнданскай біржы заявіў,
што рост цэнаў нафты не выкліканы яе нястачай, але тым, што не хапае пераапрацоўчых
магчымасьцяў, асабліва ў ЗША.
Аглядальні прадбачваюць вельмі нэгатыўны ўплыў апошняга паліўнага крызысу
на гандлі, занятасьці і ўсёй эканоміцы Заходняй Эўропы. З прычыны блякады
нафтаперапрацоўчых заводаў у Велікай Брытаніі ўзьнікла пагроза збояў у
пастаўках у крамы прадуктаў харчаваньня. “Высокія цэны паліва могуць прывесьці
да банкруцтва мноства невялікіх прадпрыемстваў”, – адзначыў Рубэн Губэрс
з Партыі Супраціўленьня, якая арганізуе аналягічныя пратэсты ў Галяндыі.
Арганізатары пратэстаў таксама згодныя з тым, што прычына высокіх цэнаў
не ў нястачы нафтапрадуктаў. Бэнзын ў Заходняй Эўропе амаль у 4 разы даражэйшы,
чым у ЗША, паколькі 75% ягонага кошту – гэта падатак. Што праўда, ён не
прападае, бо йдзе на ўтрыманьне аўтамагістраляў альбо на ахову навакольнага
асяродзьдзя, але спажыўцы лічаць, што ён празьмерна высокі.
“Гэта скандал, што ў нас паліва абкладзенае ўдвая вышэйшымі як у Францыі
падаткамі. Гэта нэгатыўна адбіваецца на гандлі і занятасьці” – заявіў лідэр
найбуйнейшага ў Велікай Брытаніі прафсаюзу Роджэр Лайонс. Ён заклікаў урад
пайсьці за прыкладам Францыі і зьнізіць падатак. Дарэчы, такую ж думку
выказваюць і краіны-экспартэры нафты.
Аднак урады шэрагу краінаў ня хочуць адмовіцца ад прыбытку, які дае
высокі падатак на нафтапрадукты. Нават у цяперашняй, надзвычай складанай
сытуацыі, урады Велікай Брытаніі, Бэльгіі і Нямеччыны ня маюць намеру йсьці
за прыкладам Францыі. Учора французкія ўлады згадзіліся даплачваць да цаны
паліва, аднак гэтая
саступка не прывяла за заканчэньня пратэстаў. “Мы ня можам і ня будзем зьмяняць урадавую палітыку ў галіне паліва ў адказ на блякады і пікеты”, – заявіў прэм’ер Велікай Брытаніі Тоні Блэр. На ягоную думку, замест гэтага трэба націскаць на краіны ОПЕК, каб яны яшчэ больш павялічылі экспарт нафты. “У дадзены момант я ня бачу ніякай падставы для зьмены дзяржаўных падаткаў, якімі абкладаецца паліва” – сказаў міністар транспарту ФРГ Райнгард Клімт. Аднак аглядальнікі лічаць, што надыход зімы і маштабы пратэстаў ўсё такі прымусяць урады краінаў Заходняй Эўропы пайсьці на саступкі. Кастусь Бандарук, Прага
саступка не прывяла за заканчэньня пратэстаў. “Мы ня можам і ня будзем зьмяняць урадавую палітыку ў галіне паліва ў адказ на блякады і пікеты”, – заявіў прэм’ер Велікай Брытаніі Тоні Блэр. На ягоную думку, замест гэтага трэба націскаць на краіны ОПЕК, каб яны яшчэ больш павялічылі экспарт нафты. “У дадзены момант я ня бачу ніякай падставы для зьмены дзяржаўных падаткаў, якімі абкладаецца паліва” – сказаў міністар транспарту ФРГ Райнгард Клімт. Аднак аглядальнікі лічаць, што надыход зімы і маштабы пратэстаў ўсё такі прымусяць урады краінаў Заходняй Эўропы пайсьці на саступкі. Кастусь Бандарук, Прага