Беларусь на мапе, у тых межах, у якіх яе акрэсьлілі й пакінулі нам у
спадчыну бальшавікі, сапраўды нагадвае зубра. Беларусь у этнаграфічных
межах больш падобная на краіну.
Зубр у якасьці аднаго з сымбаляў Бацькаўшчыны пачаў фігураваць
толькі ў ХХ стагодзьдзі, гэта значыць, у той час, калі сама жывёла стала
рэліктам, і пароду трэба было штучна аднаўляць. Мала які народ у сьвеце
чуўся б маральна здаровым, калі б ягоны сымбаль жыў у запаведніку, няхай
сабе й такім цудоўным, якім ёсьць Белавеская пушча.
Затое зубр цудоўна пасуе нам у якасьці ілюстрацыі сучаснага стану
грамадзтва. Ён, як дзьве душы Максіма Гарэцкага, традыцыйны і накінуты
звонку, ён гаспадар лесу, і ён -- знак магутнай індустрыйнай дзяржавы.
Але гэта -- толькі прывід, бо ў сапраўднасьці беларусы ня маюць а ні першага,
а ні другога.
Як зьдзек, выглядае зьніклы зубр заміж традыцыйнага аленя, на
гэрбах Гародні й Гарадзенскай губэрні часоў Расейскае імпэрыі.
Літаратура ХХ стагодзьдзя ня надта цікавілася зубрамі. Калі хто
і апеў гэтую жывёлу, дык Уладзімер Караткевіч. Ён жа ўвёў ва ўжытак і яшчэ
адное, пераносна-кантэкстуальнае значэньне слова зубр -- чалавек,
які ўпарта трымаецца сваіх адсталых поглядаў. На шчасьце, гэткае значэньне
не надта каб прыжылося. І зубрамі мы ўсё ж хутчэй назавём Сапегу,
Багушэвіча, Крычэўскага, а нават і самога Караткевіча, чым таго ж Лукашэнку.
У прыродзе зубр жыве 35-50 гадоў. Ягоны названы брат, беларускі
цяжкавагавы аўтамабіль "Зубр" столькі не працягнуў. Ён выйшаў з
ужытку й зьнік з рэальнага жыцьця. Як зьніклі зь яго многія так званыя
"дасягненьні Савецкай Беларусі" зь ейнымі зубрамі ад палітыкі, эканомікі
ці культуры.
А вось новых нацыянальных зуброў у грамадзкім жыцьці дзяржавы
канца гэтага стагодзьдзя назаве стагодзьдзе наступнае. Яно ж можа вярнуць
у звыклы беларускі лес і ягонага сапраўднага гаспадара -- зубра.
Сяржук Сокалаў-Воюш
Самае папулярнае
1