У Менску адбыліся канцэрт варшаўскага гурту «Зь лесу», які выконвае аўтэнтычныя песьні вёсак Пінскага і Столінскага раёнаў, а таксама прэзэнтацыя мультымэдыйнага дыска «Палесьсе — на ўскрайку багнаў» і фільму пра вёску Альманы Столінскага раёну. Унікальны праект быў рэалізаваны ў 2011–2012 гадах пры падтрымцы МЗС Польшчы.
У пошуках архаікі ў вёску Альманы Столінскага раёну, што стаіць на ўскраіне найбуйнейшага ў Эўропе балота, польскія этнографы прыяжджаюць не ўпершыню. У 30-х гадах мінулага стагодзьдзя тут працаваў выбітны дасьледчык Палесься Юзаф Абрэмбскі, у 90-х — Ганна Энгелькінг, летась і сёлета туды прыяжджала Ягна Кнітэль, этнограф і рэжысэр, у мінулым супрацоўнік «Газэты выборчай». Ягна паказала вёску самым сучасным спосабам — праз дакумэнтальны фільм, у яскравай мазаіцы архаікі і сучасных інавацыяў. Пабудаваны вакол традыцыйнага збору балотных журавінаў жыхарамі Альманаў сюжэт фільму заводзіць на Сьвятое і Праклятае азёры, раскрывае паданьні пра прыход Божай Маці, пра русалак і зьмей... Тутэйшыя людзі асвоілі балоты як сваю жыцьцёвую прастору і, як сьведчыць этнограф Ягна Кнітэль, маюць гэтулькі ж азначэньняў для багны, як эскімосы — для сьнегу.
А яшчэ ў фільме гучаць песьні — вельмі архаічныя, але дасюль жывыя сярод мясцовых кабет і мужчын. З фальклёрных запісаў і фільму Ягні Кнітэль яны перайшлі на сцэну, ажылі ў выступе варшаўскіх дзяўчат і кабет, якія аб’ядналіся ў самадзейны гурт «Зь лесу».
Усе гэтыя польскія дзяўчаты любяць народныя песьні, украінскія і беларускія. Старэйшая ўдзельніца гурту сьпявае іх ужо 12 гадоў, распавядае Ягна Кнітэль:
Ягна Кнітэль
«Я запрасіла ў гэты праект людзей, якіх ведаю і люблю. Я ведаю, што яны цікавяцца, што яны энтузіясты, што яны добра сьпяваюць. Запрасіла таксама асобаў, якія сьпяваюць у іншых гуртах. А назва гурту „Зь лесу“ канкрэтна адносіцца да Палесься».
Спадарыня Кнітэль шмат працавала ва Ўкраіне. Да беларускай тэрыторыі далучылася пасьля таго, як выйграла конкурс МЗС Польшчы ў рамках праекту «Супольнае польска-беларускае дзеяньне».
«Беларусь была для нас такім таямнічым месцам, вельмі жаданым. Нам было вельмі цікава. Хоць мы баяліся, бо ўвогуле супрацоўнічаць зь Беларусьсю складана, бо трэба мець візы, і нікога тут мы ня ведалі. А на Ўкраіне маем сяброў, там ужо ў некалькіх вёсках нас усе ведаюць».
Аднак Ягна Кнітэль знайшла падтрымку і ў беларускіх вёсках, і сярод беларускіх навукоўцаў. Асаблівы сантымэнт у спадарыні Кнітэль — да Альманаў. Пасьля менскай прэм’еры фільму яна зноў зьбіраецца ў гэтую вёску.
«Усё, што мы робім, не залежыць ад ніякіх устаноў. Нават на паездкі ніколі мы не прасілі ні ў кога грошай. Ніхто б нам іх і ня даў, бо гэта наш уласны інтарэс. Дапамога прыйшла, толькі калі МЗС Польшчы абвясьціў праект «Супольнае польска-беларускае дзеяньне».
Беларуская публіка авацыямі сустрэла і выступ варшаўскага гурту «Зь лесу» з палескімі песьнямі, і фільм спадарыні Кнітэль «Альманы».
Гаворыць мастацтвазнаўца зь Менску Вольга Лабачэўская:
«Мне гэта падабаецца, таму што гэта вельмі натуральна. Гэта жыцьцё людзей, і камэра нам дазваляе як бы наблізіцца да гэтага жыцьця, якое далёка».
Ягна Кнітэль хоча даслаць свой фільм пра Альманы на розныя фэстывалі і прапанаваць тэлеканалам, у тымі ліку беларускім. І спадзяецца на новыя экспэдыцыі на Палесьсе, новыя фільмы і публікацыі.
Гурт "Зь лесу"
Гурт "Зь лесу"
Баба Саганіха – галоўны герой фільму "Альманы" на вокладцы дыску
