Справа Бяляцкага. XVIІІ. Цень агента Ананіма

Калі 3 лістапада 2011 года на працэсе Алеся Бяляцкага дапытвалі ў якасьці сьведкі праваабаронцу з Магілёва Аляксея Колчына, пракурор Валеры Сайкоўскі прадэманстраваў узятыя са справы фатакопіі расьпісак аб атрыманьні ім у «Вясьне» грошай. Сам Колчын адмовіўся нешта тлумачыць, спаслаўшыся на артыкул 27 Канстытуцыі, а адвакат Бяляцкага Зьміцер Лаеўскі заявіў пратэст: ні сьледчыя на папярэднім сьледзтве, ні пракурор на працэсе дакумэнтальна не патлумачылі, як былі здабытыя гэтыя матэрыялы, чым парушылі Крымінальна-працэсуальны кодэкс.

Цень на фатакопіях

Вясноўцы выявілі, што фатакопіі былі здабытыя так званым апэратыўна-агентурным шляхам. Карацей, расьпіскі сфатаграфаваў агент КДБ. Дзіўна, што гэтыя матэрыялы ўвогуле трапілі ў справу: відаць, «органы» надта ўжо разьняволіліся і зусім не зважаюць на прававыя рамкі, — абураецца Валянцін Стэфановіч.

Адразу пасьля Плошчы гэтыя фатакопіі былі апублікаваныя ў газэце «СБ. Беларусь Сегодня», куды на даручэньне Лукашэнкі спэцслужбы перадалі дакумэнты пра арганізацыю «дзяржаўнага перавароту» 19 сьнежня 2010 году. Прапагандысцкая публікацыя мелася «выкрыць» апанэнтаў рэжыму Лукашэнкі як ворагаў дзяржавы і народу. Згадваліся там і Алесь Бяляцкі, і «Вясна». Фатакопіі ў газэце суправаджаліся подпісам: «Так Запад финансово поддерживает „борцов“. Сын арестован за хулиганство, мать щедро субсидируется»*.

Паказвалі гэтыя фатакопіі і на дзяржаўных тэлеканалах. Праваабаронцы «Вясны» прыгледзеліся і заўважылі на іх цень таго, хто здымаў. «Гэта значыць, здымкі рабіліся ўначы, пры лямпах, а ня дзённым асьвятленьні», — зрабіў выснову Валянцін Стэфановіч.

Стэфановіч прызнае, што па ценю пазнаць было немагчыма, але па датах дакумэнтаў, якія на кароткі час заставаліся ў офісе, па графіку начных дзяжурстваў і іншых дэталях было нескладана вылічыць, хто гэта мог зрабіць. «Небясьпечна тое, што ў сфатаграфаваных дакумэнтах „Вясны“ былі бачныя прозьвішчы людзей, якія атрымлівалі дапамогу. Яны маглі пацярпець ад перасьледу ўладаў», — кажа Валянцін.

У органах не хавалі, што «Вясна» — пад пільным вокам спэцслужбаў, супрацоўнікі КДБ у 2010 і 2011 гадах праводзілі ў офісе арганізацыі ператрусы. Алесь Бяляцкі, які прааналізаваў матэрыялы сваёй крымінальнай справы, у тым ліку перапіску КДБ з Камітэтам дзяржкантролю, выказваў на працэсе думку, што ў КДБ ёсьць некалькі супрацоўнікаў-куратараў «Вясны», і нават называў прозьвішчы імаверных куратараў.

Актывісты арганізацыі таксама лічаць, што спэцслужбы імкнуліся ўкараніць у «Вясну» сваіх людзей.

Касьцяк «Вясны» — людзі, якія працуюць разам зь Бяляцкім 15–20 гадоў і добра ведаюць адны адных. Але знайшлося ў арганізацыі і слабое месца. Як выявілася, менш за паўгода ў 2010–2011 гадах у «Вясьне» папрацаваў «інсайдэр». Яго вылічылі адразу пасьля публікацыі ў «СБ» фатакопіяў зь ценем.

Офіс арганізацыі ў Менску звычайна вартавалі па начах, і за гэта браліся розныя маладыя людзі. Адзін зь іх паддаўся на ціск «органаў». Як выявілася пазьней, начамі ён некалькі разоў узломваў шафы і рабіў фатаздымкі дакумэнтаў. У матэрыялах справы ён праходзіў як «Ананім».

Прозьвішча маладога чалавека, які пакінуў цень на фатаграфіях, паплечнікі Бяляцкага не называюць. Яны кажуць, што пагутарылі з гэтым хлопцам, той спачатку адмаўляў, а потым замкнуўся. Яму сказалі, што ня будуць агучваць ягонае прозьвішча і ня будуць рабіць нічога, што магло б папсаваць ягоную будучыню. У канцы размовы папрасілі: «Але зрабі высновы з гэтай гісторыі». Пазьней гэты малады чалавек зьехаў зь Беларусі.