— Славамір, вось мы сядзім і гутарым у не па-вясноваму засьнежаным Менску. А недзе ж ёсьць яшчэ больш засьнежаная станцыя Унежма ў Архангельскай вобласьці, дзе 50 гадоў таму ты зьявіўся на сьвет. Ці даводзілася табе пазьней бываць у тых краях, і чым запомнілася табе тая Унежма?
— У тых краях я быў якраз летась, у чэрвені месяцы. Зьезьдзіў я туды, паставіўшы перад сабой мэту наведаць радзіму. Цягніком з Нарвэгіі праз Мурманск даехаў да маёй невялічкай станцыі, што ў Анескім раёне на Архангельшчыне, дзе я нарадзіўся ў выніку даволі драматычных сустрэчаў і разьездаў маіх бацькоў. Маці літаральна ўцякала ад свайго каханьня на поўнач — разам са сваёй пляменьнніцай і маёй будучай хроснай маці Чаславай Чантарыцкай. Туды ехалі на заробкі, бо, як вядома, пасьля ХХ зьезду КПСС, пры Хрушчове, быў кінуты кліч, каб заахвоціць людзей на выезд у тыя месцы, дзе расфармоўваліся рабочыя лягеры, асабліва дзе сядзелі па 58 артыкуле. Лягеры распускалі, але ж патрэба ў рабочых руках заставалася. Так мае бацькі і апынуліся пад Архангельскам. Спачатку паехала маці, а потым і бацька. За пяцьдзесят гадоў там, фактычна, нічога не зьмянілася, акрамя таго, што правялі электрычнасьць. Там па-ранейшаму жыве нямала беларусаў. Пераважна гэта нашчадкі тых, хто тады выехаў і не вярнуўся на радзіму, як мае бацькі. Я пабыў на мясцовых могілках, там на помніках палова — беларускія і ўкраінскія прозьвішчы.
— Неяк я злавіў сябе на думцы: успамінаючы студэнцкія гады, я найперш згадваю наш студэнцкі будатрад «Зьніч» у Карэліі, дзе мы правялі два леты. І тут я мушу патлумачыць, што мы са Славамірам — аднакурсьнікі па філфаку БДУ, і ў тым самым будатрадзе былі разам. А табе што найчасьцей успамінаецца — студэнцкая аўдыторыя, поўная дзяўчат-красуняў, ці тыя будоўлі ў Карэліі, дзе ты стаў, па-мойму, нядрэнным мулярам?
— Успамінаецца ўсё, бо гэта былі самыя вольныя гады — канец 80-х, калі ўжо адчувалася, што з імпэрыяй нешта адбываецца. Разам зь іншымі я жыў гэтым прадчуваньнем, і яно давала нейкую вольніцу, напаўняла цябе дадаткова вольным духам. Ну, а ў Карэліі мы будавалі. Як будавалі — гэта ўжо іншая рэч, але гэта быў мой першы досьвед у будаўніцтве. І гэты досьвед прыдаўся, калі празь дзесяць гадоў я выехаў на заробкі ў ЗША, а потым — у паўночную Нарвэгію.
— Давялося яшчэ ў жыцьці патрымаць кельму ў руках?
— І неаднойчы.
— Крытык Леанід Галубовіч у сваёй рэцэнзіі на твой зборнік «Рым» («Дзеяслоў», № 52) піша, што ў Славаміра Адамовіча няма сувязяў з літаратурнымі равесьнікамі. Ці няма тут перабольшваньня?
— Не, тут ён трапляе калі не ў дзясятку, то ў дзявятку, ён вельмі блізкі да ісьціны. Сувязі тыя абарваліся з-за маёй такой завялікай незалежнасьці, потым — я вельмі часта ад’яжджаю з Беларусі. Хаця, з другога боку, я думаю, гэта цягнецца яшчэ з часоў таварыства «Тутэйшыя», калі я не далучыўся ні да якой каманды. Але сёньня ў свае 50 гадоў я думаю, што гэта ня так і дрэнна. У любым выпадку мастаку трэба перш за ўсё захоўваць сваю незалежную пазыцыю, каб абсалютна нічога не перашкаджала мастацкаму працэсу, захаваньню сваёй ідэйнай і ідэалягічнай пазыцыі. Бо часта нават сяброўскія ўплывы перашкаджаюць, накладваюць непатрэбны адбітак на цябе самога, на тваю пазыцыю. Не палічыце мяне самаўпэўненым, але сёньня канкурэнтаў сабе сярод літаратараў майго веку я ня бачу.
— Ты сябе лічыш пісьменьнікам нумар адзін?
— Ну, сярод некалькіх іншых. Іх ня так і шмат, — тых, хто можа стаць нумарам першым побач са мной: Уладзімер Някляеў (як паэт), Леанід Дранько-Майсюк (яму ўдаецца захоўваць пазыцыю выдатнага лірыка). Леанід Галубовіч як паэт здаў свае пазыцыі, а ў крытыцы ён не дабірае. Вось, бадай, і ўсё.
— Як на маю думку, першаклясных паэтаў у нас значна больш. Але ж ты сам прызнаўся, што сувязі — страчаныя... Перад нашай гутаркай я зазірнуў у твой ЖЖ і прачытаў там, што ты замест сьвяткаваньня ўласнага юбілею маеш намер судзіцца. З кім і за што?
— Нават ня ведаю, як тут сказаць, а сказаць трэба. Разумееш, з аднаго боку,
у Беларусі пры ўладзе антыбеларускі рэжым — па многіх-многіх пазыцыях. А з другога боку, тыя, хто залічвае сябе да супраціву і спрабуе рабіць нешта беларускае, часта займаецца эксплюатацыяй гэтай самай беларускай тэмы. Выдаюцца кніжкі, а калі даходзіць да выплаты ганарару, мы чуем: вы ж ведаеце нашу сытуацыю, мы ж нічога ніадкуль не атрымліваем... Расказваю пра канкрэтны выпадак, які са мной здарыўся і паклаў пачатак маім судовым разборкам. У мінулым месяцы зайшоў я на кніжную выставу на вуліцы Янкі Купалы. Падышоў да стэндаў выдавецтва «Радыёла-плюс», дзе прадаваў свае кніжкі Ўладзімер Сіўчыкаў. Тут жа я даведаведаўся, што ў ягоным выдавецтве яшчэ ў 2005 годзе выйшаў зборнік паэзіі пад назвай «Яна і я». Я пагартаў — цудоўна выдадзеная кніга. Аказалася, што там надрукаваныя і мае два вершы. Уладзімер гэта згадаў паміж іншым і тут жа, сходу, прапанаваў мне набыць зборнік... Я адышоў і сам сабе думаю: 2005 год, самы пік майго непрыемнага сядзеньня ў Нарвэгіі ў лягерах для бежанцаў. Гэта год, калі я дзіўным чынам застаўся жывы... І стала мяне нешта падкручваць: як жа так? З Сіўчыкавым мы, можа, разышліся б сябрамі, калі б ён сказаў: «Генрыхавіч, выбачай, я сем гадоў таму надрукаваў твае вершы». Але, на жаль, гэтага не адбылося. На другі дзень я таксама пайшоў на выставу і паспрабаваў дамовіцца. Проста хацелася пачуць «дзякуй». Але «дзякуй» я таксама не пачуў.
— І ты вырашыў шукаць абароны сваіх правоў у судзе?
— Фармальную прэтэнзію я яшчэ не дасылаў.
— За два перадрукаваныя з тваіх кнігаў вершы ты гатовы судзіцца? А калі суд пазбавіць «Радыёлу-плюс» выдавецкай ліцэнзіі?
— Магчыма.
— І нават гэта цябе не спыняе?
— Не.
— Давай пяройдзем да іншай тэмы. Памятаеш, у карэльскім пасёлку Летнярэчанск мы над нашым будатрадаўскім інтэрнатам уздымалі бел-чырвона-белы сьцяг, у той час забаронены ў Беларусі, а наш куратар яго ўвесь час здымаў. Нядаўна за тое самае — за ўзьняцьце забароненага сьцягу — быў асуджаны Сяргей Каваленка, які за кратамі працягвае трымаць галадоўку. Што б ты параіў гэтаму мужнаму чалавеку?
— Я абсалютна разумею Сяргея. Ён як можа змагаецца. Нагадаю, што я быў адным зь першых, хто таксама пачынаў з галадоўкі. Сем з паловай дзён я галадаў, што называецца, «усухую». Сёньня такая галадоўка — наўпростая
дарога да сьмерці. Тым больш я ганаруся гэтым чалавекам і жадаю яму вытрымкі. Трэба разумець, што гэты рэжым абсалютна брутальны і антыбеларускі. Асабліва калі я прыгадваю свой нарвэскі досьвед, то бачу ўсю дзікасьць, якая тут робіцца. У Беларусі пры ўладзе звычайная крымінальная хеўра, і чакаць ад яе нейкіх адэкватных рэакцый на тую ж галадоўку не выпадае. Але змагацца трэба. Уся гісторыя існаваньня пад бальшавікамі паказвае, што хтосьці ламаўся, хтосьці не вытрымліваў, але ж былі людзі, якія супраціўляліся. І сёньня мы менавіта на іх арыентуемся.
— Славамір, я ўспамінаю твой верш «Забіць прэзыдэнта!». Успамінаю Ўладзімера Някляева, які не дайшоў да Плошчы... Ці гэта прымальна для цябе, што ў нашай краіне паэту прыносіць вядомасьць пэўны палітычны крок, але не ягоны талент?
— У любой жыцьцёвай сытуацыі талент, як гэта ні дзіўна, а нават камічна гучыць, знойдзе, чаму супраціўляцца і за што змагацца. Сёньня і ў дабрабытнай Скандынавіі ёсьць за што змагацца мастакам, літаратарам, там хапае сваіх мінусаў, тая ж экалягічная тэма, напрыклад. А калі ты проста хатні вязальшчык слоўных выкрунтасаў — адпаведна цябе і людзі будуць успрымаць. Хто-хто, а Ўладзімер Някляеў добра паказаў, як можна заставацца таленавітым паэтам і, разам з тым, выяўляць сябе ў палітычным і грамадзкім жыцьці. У нас вось так гэта адбываецца. І я ні ў якім разе ня буду супраць гэтага выступаць, бо я сам атрымаў увагу ў вялікай ступені праз каляпалітычныя акцыі.
— А ці хапае табе той колішняй увагі, твайго літаратурнага прызнаньня? Ці і сёньня ты гатоў паўтарыць прадаклярававанае раней: «Хто там прагне вершыкаў Славы? / Хто ў эфіры мой ловіць крык? / Я пісаў языкамі лавы, / А ў адказ мне — зьмяіны сык». Ці зьмяіны сык для цябе — таксама прызнаньне?
— Вядома, хочацца чуць меней сыку, а болей сяброўскіх воклічаў на вуліцы. Прызнаньня праз падступнае, завугольне сычэньне мне не хацелася б. Праз людзкую ўвагу, праз прызнаньне мастак адчувае сувязь з жыцьцём, гэтак званую зваротную сувязь. Калі яе няма, цяжка працаваць. На жаль, сёньня, напярэдадні свайго юбілею, я практычна не адчуваю гэтай зваротнай сувязі, не адчуваю кантэксту, не адчуваю грамадзтва. Таго грамадзтва, дзе была б запатрабаваная напоўніцу мая творчасьць.
— У «Дзеяслове» нядаўна зьявіліся тваё эсэ пра Кнута Гамсуна і твае пераклады ягоных тэкстаў — лістоў да жонкі. Ці намераны ты як перакладчык заняцца і ягонай прозай?
— Зноў жа, я не адчуваю нейкага вонкавага заахвочваньня да гэтага занятку. Будуць заахвочваньне і маё ўласнае жаданьне, значыць, я буду перакладаць з арыгіналу «Голад» Гамсуна.
— Твая 75-гадовая маці Юзэфа Чантарыцкая выдала пазалетась уласны зборнік вершаў. Я, на жаль, ня бачыў рэцэнзій, не чытаў водгукаў на яго. Напярэдадні Дня жанчынаў давай закончым нашу размову на сардэчнай ноце. Скажы сваё слова сыноўскае пра творчасьць маці.
— Той зборнік стаў для мяне самога нечаканасьцю. Я нічога ня ведаў... Калі я сядзеў, маці прыяжджала ў Менск, стаяла каля варотаў турмы КДБ, і ў Віцебск яна прывозіла перадачы. Толькі маці. Бацька гэтым не займаўся. І маці падчас гэтых прыездаў-наездаў, пакуль я сядзеў, набывала знаёмствы, сяброў і сябровак. І вось гэтае сяброўства дапамагло ёй выдаць паэтычны зборнік. Там маці выказвае нейкія эмоцыі адносна майго ад’езду за мяжу. Дык вось, я цяпер дома. Мама, я тут. Я, можа, ня так часта зь Менску прыяжджаю на сваё котлішча, на твой хутар, у вёску Альхоўку. Але ведай, што я тут. Я заўсёды з табой.
— У тых краях я быў якраз летась, у чэрвені месяцы. Зьезьдзіў я туды, паставіўшы перад сабой мэту наведаць радзіму. Цягніком з Нарвэгіі праз Мурманск даехаў да маёй невялічкай станцыі, што ў Анескім раёне на Архангельшчыне, дзе я нарадзіўся ў выніку даволі драматычных сустрэчаў і разьездаў маіх бацькоў. Маці літаральна ўцякала ад свайго каханьня на поўнач — разам са сваёй пляменьнніцай і маёй будучай хроснай маці Чаславай Чантарыцкай. Туды ехалі на заробкі, бо, як вядома, пасьля ХХ зьезду КПСС, пры Хрушчове, быў кінуты кліч, каб заахвоціць людзей на выезд у тыя месцы, дзе расфармоўваліся рабочыя лягеры, асабліва дзе сядзелі па 58 артыкуле. Лягеры распускалі, але ж патрэба ў рабочых руках заставалася. Так мае бацькі і апынуліся пад Архангельскам. Спачатку паехала маці, а потым і бацька. За пяцьдзесят гадоў там, фактычна, нічога не зьмянілася, акрамя таго, што правялі электрычнасьць. Там па-ранейшаму жыве нямала беларусаў. Пераважна гэта нашчадкі тых, хто тады выехаў і не вярнуўся на радзіму, як мае бацькі. Я пабыў на мясцовых могілках, там на помніках палова — беларускія і ўкраінскія прозьвішчы.
— Неяк я злавіў сябе на думцы: успамінаючы студэнцкія гады, я найперш згадваю наш студэнцкі будатрад «Зьніч» у Карэліі, дзе мы правялі два леты. І тут я мушу патлумачыць, што мы са Славамірам — аднакурсьнікі па філфаку БДУ, і ў тым самым будатрадзе былі разам. А табе што найчасьцей успамінаецца — студэнцкая аўдыторыя, поўная дзяўчат-красуняў, ці тыя будоўлі ў Карэліі, дзе ты стаў, па-мойму, нядрэнным мулярам?
— Успамінаецца ўсё, бо гэта былі самыя вольныя гады — канец 80-х, калі ўжо адчувалася, што з імпэрыяй нешта адбываецца. Разам зь іншымі я жыў гэтым прадчуваньнем, і яно давала нейкую вольніцу, напаўняла цябе дадаткова вольным духам. Ну, а ў Карэліі мы будавалі. Як будавалі — гэта ўжо іншая рэч, але гэта быў мой першы досьвед у будаўніцтве. І гэты досьвед прыдаўся, калі празь дзесяць гадоў я выехаў на заробкі ў ЗША, а потым — у паўночную Нарвэгію.
— Давялося яшчэ ў жыцьці патрымаць кельму ў руках?
— І неаднойчы.
— Крытык Леанід Галубовіч у сваёй рэцэнзіі на твой зборнік «Рым» («Дзеяслоў», № 52) піша, што ў Славаміра Адамовіча няма сувязяў з літаратурнымі равесьнікамі. Ці няма тут перабольшваньня?
— Не, тут ён трапляе калі не ў дзясятку, то ў дзявятку, ён вельмі блізкі да ісьціны. Сувязі тыя абарваліся з-за маёй такой завялікай незалежнасьці, потым — я вельмі часта ад’яжджаю з Беларусі. Хаця, з другога боку, я думаю, гэта цягнецца яшчэ з часоў таварыства «Тутэйшыя», калі я не далучыўся ні да якой каманды. Але сёньня ў свае 50 гадоў я думаю, што гэта ня так і дрэнна. У любым выпадку мастаку трэба перш за ўсё захоўваць сваю незалежную пазыцыю, каб абсалютна нічога не перашкаджала мастацкаму працэсу, захаваньню сваёй ідэйнай і ідэалягічнай пазыцыі. Бо часта нават сяброўскія ўплывы перашкаджаюць, накладваюць непатрэбны адбітак на цябе самога, на тваю пазыцыю. Не палічыце мяне самаўпэўненым, але сёньня канкурэнтаў сабе сярод літаратараў майго веку я ня бачу.
— Ты сябе лічыш пісьменьнікам нумар адзін?
— Ну, сярод некалькіх іншых. Іх ня так і шмат, — тых, хто можа стаць нумарам першым побач са мной: Уладзімер Някляеў (як паэт), Леанід Дранько-Майсюк (яму ўдаецца захоўваць пазыцыю выдатнага лірыка). Леанід Галубовіч як паэт здаў свае пазыцыі, а ў крытыцы ён не дабірае. Вось, бадай, і ўсё.
— Як на маю думку, першаклясных паэтаў у нас значна больш. Але ж ты сам прызнаўся, што сувязі — страчаныя... Перад нашай гутаркай я зазірнуў у твой ЖЖ і прачытаў там, што ты замест сьвяткаваньня ўласнага юбілею маеш намер судзіцца. З кім і за што?
— Нават ня ведаю, як тут сказаць, а сказаць трэба. Разумееш, з аднаго боку,
Выдаюцца кніжкі, а калі даходзіць да выплаты ганарару, мы чуем: вы ж ведаеце нашу сытуацыю, мы ж нічога ніадкуль не атрымліваем ...
у Беларусі пры ўладзе антыбеларускі рэжым — па многіх-многіх пазыцыях. А з другога боку, тыя, хто залічвае сябе да супраціву і спрабуе рабіць нешта беларускае, часта займаецца эксплюатацыяй гэтай самай беларускай тэмы. Выдаюцца кніжкі, а калі даходзіць да выплаты ганарару, мы чуем: вы ж ведаеце нашу сытуацыю, мы ж нічога ніадкуль не атрымліваем... Расказваю пра канкрэтны выпадак, які са мной здарыўся і паклаў пачатак маім судовым разборкам. У мінулым месяцы зайшоў я на кніжную выставу на вуліцы Янкі Купалы. Падышоў да стэндаў выдавецтва «Радыёла-плюс», дзе прадаваў свае кніжкі Ўладзімер Сіўчыкаў. Тут жа я даведаведаўся, што ў ягоным выдавецтве яшчэ ў 2005 годзе выйшаў зборнік паэзіі пад назвай «Яна і я». Я пагартаў — цудоўна выдадзеная кніга. Аказалася, што там надрукаваныя і мае два вершы. Уладзімер гэта згадаў паміж іншым і тут жа, сходу, прапанаваў мне набыць зборнік... Я адышоў і сам сабе думаю: 2005 год, самы пік майго непрыемнага сядзеньня ў Нарвэгіі ў лягерах для бежанцаў. Гэта год, калі я дзіўным чынам застаўся жывы... І стала мяне нешта падкручваць: як жа так? З Сіўчыкавым мы, можа, разышліся б сябрамі, калі б ён сказаў: «Генрыхавіч, выбачай, я сем гадоў таму надрукаваў твае вершы». Але, на жаль, гэтага не адбылося. На другі дзень я таксама пайшоў на выставу і паспрабаваў дамовіцца. Проста хацелася пачуць «дзякуй». Але «дзякуй» я таксама не пачуў.
— І ты вырашыў шукаць абароны сваіх правоў у судзе?
— Фармальную прэтэнзію я яшчэ не дасылаў.
— За два перадрукаваныя з тваіх кнігаў вершы ты гатовы судзіцца? А калі суд пазбавіць «Радыёлу-плюс» выдавецкай ліцэнзіі?
— Магчыма.
— І нават гэта цябе не спыняе?
— Не.
— Давай пяройдзем да іншай тэмы. Памятаеш, у карэльскім пасёлку Летнярэчанск мы над нашым будатрадаўскім інтэрнатам уздымалі бел-чырвона-белы сьцяг, у той час забаронены ў Беларусі, а наш куратар яго ўвесь час здымаў. Нядаўна за тое самае — за ўзьняцьце забароненага сьцягу — быў асуджаны Сяргей Каваленка, які за кратамі працягвае трымаць галадоўку. Што б ты параіў гэтаму мужнаму чалавеку?
— Я абсалютна разумею Сяргея. Ён як можа змагаецца. Нагадаю, што я быў адным зь першых, хто таксама пачынаў з галадоўкі. Сем з паловай дзён я галадаў, што называецца, «усухую». Сёньня такая галадоўка — наўпростая
У Беларусі пры ўладзе звычайная крымінальная хеўра, і чакаць ад яе нейкіх адэкватных рэакцый на тую ж галадоўку не выпадае ...
дарога да сьмерці. Тым больш я ганаруся гэтым чалавекам і жадаю яму вытрымкі. Трэба разумець, што гэты рэжым абсалютна брутальны і антыбеларускі. Асабліва калі я прыгадваю свой нарвэскі досьвед, то бачу ўсю дзікасьць, якая тут робіцца. У Беларусі пры ўладзе звычайная крымінальная хеўра, і чакаць ад яе нейкіх адэкватных рэакцый на тую ж галадоўку не выпадае. Але змагацца трэба. Уся гісторыя існаваньня пад бальшавікамі паказвае, што хтосьці ламаўся, хтосьці не вытрымліваў, але ж былі людзі, якія супраціўляліся. І сёньня мы менавіта на іх арыентуемся.
— Славамір, я ўспамінаю твой верш «Забіць прэзыдэнта!». Успамінаю Ўладзімера Някляева, які не дайшоў да Плошчы... Ці гэта прымальна для цябе, што ў нашай краіне паэту прыносіць вядомасьць пэўны палітычны крок, але не ягоны талент?
— У любой жыцьцёвай сытуацыі талент, як гэта ні дзіўна, а нават камічна гучыць, знойдзе, чаму супраціўляцца і за што змагацца. Сёньня і ў дабрабытнай Скандынавіі ёсьць за што змагацца мастакам, літаратарам, там хапае сваіх мінусаў, тая ж экалягічная тэма, напрыклад. А калі ты проста хатні вязальшчык слоўных выкрунтасаў — адпаведна цябе і людзі будуць успрымаць. Хто-хто, а Ўладзімер Някляеў добра паказаў, як можна заставацца таленавітым паэтам і, разам з тым, выяўляць сябе ў палітычным і грамадзкім жыцьці. У нас вось так гэта адбываецца. І я ні ў якім разе ня буду супраць гэтага выступаць, бо я сам атрымаў увагу ў вялікай ступені праз каляпалітычныя акцыі.
— А ці хапае табе той колішняй увагі, твайго літаратурнага прызнаньня? Ці і сёньня ты гатоў паўтарыць прадаклярававанае раней: «Хто там прагне вершыкаў Славы? / Хто ў эфіры мой ловіць крык? / Я пісаў языкамі лавы, / А ў адказ мне — зьмяіны сык». Ці зьмяіны сык для цябе — таксама прызнаньне?
— Вядома, хочацца чуць меней сыку, а болей сяброўскіх воклічаў на вуліцы. Прызнаньня праз падступнае, завугольне сычэньне мне не хацелася б. Праз людзкую ўвагу, праз прызнаньне мастак адчувае сувязь з жыцьцём, гэтак званую зваротную сувязь. Калі яе няма, цяжка працаваць. На жаль, сёньня, напярэдадні свайго юбілею, я практычна не адчуваю гэтай зваротнай сувязі, не адчуваю кантэксту, не адчуваю грамадзтва. Таго грамадзтва, дзе была б запатрабаваная напоўніцу мая творчасьць.
— У «Дзеяслове» нядаўна зьявіліся тваё эсэ пра Кнута Гамсуна і твае пераклады ягоных тэкстаў — лістоў да жонкі. Ці намераны ты як перакладчык заняцца і ягонай прозай?
— Зноў жа, я не адчуваю нейкага вонкавага заахвочваньня да гэтага занятку. Будуць заахвочваньне і маё ўласнае жаданьне, значыць, я буду перакладаць з арыгіналу «Голад» Гамсуна.
— Твая 75-гадовая маці Юзэфа Чантарыцкая выдала пазалетась уласны зборнік вершаў. Я, на жаль, ня бачыў рэцэнзій, не чытаў водгукаў на яго. Напярэдадні Дня жанчынаў давай закончым нашу размову на сардэчнай ноце. Скажы сваё слова сыноўскае пра творчасьць маці.
Калі я сядзеў, маці прыяжджала ў Менск, стаяла каля варотаў турмы КДБ, і ў Віцебск яна прывозіла перадачы. Толькі маці ...
— Той зборнік стаў для мяне самога нечаканасьцю. Я нічога ня ведаў... Калі я сядзеў, маці прыяжджала ў Менск, стаяла каля варотаў турмы КДБ, і ў Віцебск яна прывозіла перадачы. Толькі маці. Бацька гэтым не займаўся. І маці падчас гэтых прыездаў-наездаў, пакуль я сядзеў, набывала знаёмствы, сяброў і сябровак. І вось гэтае сяброўства дапамагло ёй выдаць паэтычны зборнік. Там маці выказвае нейкія эмоцыі адносна майго ад’езду за мяжу. Дык вось, я цяпер дома. Мама, я тут. Я, можа, ня так часта зь Менску прыяжджаю на сваё котлішча, на твой хутар, у вёску Альхоўку. Але ведай, што я тут. Я заўсёды з табой.
