Незалежны журналіст з Магілёва Алесь Асіпцоў адбыў дзесяць сутак адміністрацыйнага арышту нібыта за ўдзел у акцыі маўклівага пратэсту 3 ліпеня. У турме ён вёў дзёньнік. Алесь называе свой дзёньнік «Абразкамі журналіста ў няволі». У ім размова пра людзей, якія ўдзельнічалі ў магілёўскіх маўклівых акцыях пратэсту 3 і 6 ліпеня і былі іх сьведкамі. Пра тых, хто правёў за кратамі ў магілёўскім ізалятары часовага ўтрыманьня не адны «суткі» свайго жыцьця.
16 ліпеня. Апошнія 12 гадзінаў нявольніцтва. Сымбалічна, што на волю выходжу ў крыху прызабыты штомесячны традыцыйны дзень Салідарнасьці са зьніклымі. Ніводзін міліцыянт, у якога спрабаваў дапытацца, хто такі Захаранка, так і не адказаў. Маладое пакаленьне міліцыі наўрад ці ведае пра зьнікненьне былога міністра. Старэйшае ведае, але ўпарта маўчыць. Відаць, сказалі маўчаць. Альбо самі ведаюць, што трэба маўчаць.
Салідарнасьць. Калі ў камэру прынесьлі апошнія пасылкі, сукамэрнік Валянцін дужа расхваляваўся. Дзесяць дзён у няволі, а тут зноў прынесьлі перадачу. Просіць, калі выйду, падзякаваць усім, пераказаць вітаньні. Вось, відаць, не прывыклі мы да гэтых знакаў салідарнасьці. Да турмаў прывучаюць, а вось да такога… Відаць, толькі ў няволі разумееш, наколькі важныя гэтыя пасылкі. Зразумела, пра цябе не забудуць родзічы, сябры, а вось малазнаёмыя людзі — ці павінны яны памятаць? Мяркую, што турма вучыць і іх быць салідарнымі з тымі, хто за высокім плотам, паўзьверх якога нацягнуты дрот. Усе мы вучымся быць цывілізаванымі.
Пасылкі дапамагаюць ня толькі палітвязьням — яны моцны сродак псыхалягічнага ўзьдзеяньня на міліцыянтаў. Мы для іх дзівакі. «Усё ж даецца, а мы нечага прагнем». Зь іх робяць зомбі. Аднак ня надта каб удала. Як толькі здымаюць форму, яны становяцца ў прынцыпе, мяркую, нармальнымі людзьмі. Жывуць з тымі ж праблемамі, як і тыя, каго яны ў форме «праваахоўваюць».
Два апошнія дні даймае міліцыянтаў нейкі мужчына. На «сутках», відаць, упершыню. Чуем: «Будзь чалавекам, адчыні, выпусьці. Больш мяне тут ніхто ня ўбачыць. Слова даю». Усьміхаемся й толькі, бо разумеем: няволю пераносіць кожны па-свойму.
Час — нібы гума. Ён назло запавольвае свой бег. Чытаць няма чаго. Валянцін адчувае мой неспакой. Спрабуе разьвесяліць. Прапаноўвае з сабою ўзяць на волю некалькі скруткаў туалетнай паперы. Яе за дзесяць дзён, як некалі казала мая бабуля, так і не распасажылі. «Там жа, кажа сукамэрнік, цяпер, відаць, зь ёй „напряжёнка“. Яна цяпер дарагая». Усьміхаюся. Адказваю, што ёй тут месца — сядзельцаў многа. «Наглядчыкі ўсё роўна забяруць сабе», ужо сур’ёзней даводзіць Валянцін.
Пасьля прагулкі зьбіраю рэчы. Паперу не бяру. Кладу ў торбу скібку хлеба з ранішняй пайкі. Сувэнір. Ён будзе ўжо другім матэрыяльным напамінам пра арыштанцкае мінулае. У сакавіку такі ж сувэнір, пасьля працяглай сушкі і падзеньня, рассыпаўся ў крошку. Цяпер у пакеце вісіць над кампутарам. Там жа месца й другому.
Рукапіс дзёньніка з арыштанцкім сувэнірам — ранішняй пайкай хлебу.
Марафэчуся. Ня раз згадваў добрым словам Валадара Цурпанава. Ён у пакет з правізіяй кінуў шампунь. Дужа прыдаўся ў камэры. Унівэрсальны сродак. І мыцца можна, і, разводзячы ў вадзе, паліваць унітаз, каб не сьмярдзела ў «хаце» каналізацыяй. Унітазы — без засьцерагальных сыфонаў. Сродкаў гігіены для такіх мэтаў не давалі. Аднойчы на шмоне ізалятарная мэдычка сыпнула нейкага парашку на ракавіну. Загадала, каб чыстая была. Прапаноўвалі душ. Трэба было ехаць на аўтазаку туды, дзе мыюць магілёўскіх бадзягаў. Адмовіліся. Свой ізалятарны душ — на рамонце.
Прыбраўшыся, гляджу з вакна на ізалятарны двор. За час няволі падворак вывучаны да драбніцаў. Дагледжаны. Ні разу ня бачыў, каб яго хто мёў. У далейшым ад акна куце — пляцавая разьметка. Некаторыя яе часткі занесеныя дробным пяском. Ага, шыхтаваньне міліцыянты не практыкуюць. А навошта ім тады пляц? Месцамі асфальт на падворку вышчарблены. Невялікая дзялянка зь зелянінай. Я ня знаўца расьліннасьці, што тут расьце — ня ведаю. Высаджаныя нейкія кусты. Здаецца, папараць нейкая. А вось адзін куст ягадны — па-мойму, агрэст. Час ад часу да яго падбягаюць міліцыянты й абіраюць ягады. Ну — вітаміны. Паказваю Валянціну. Прыколваемся. З трэцяга паверху на гэтую міліцэйскую забаву глядзець сапраўды весела. Нейкі мужык два дні запар стрыжэ лужкі ў бэтонным ізалятарным двары. Калі вывелі на апошнюю прагулку, водар пакошанай травы забіваў усе іншыя пахі.
Спрабую паспаць. Не ўдаецца. Чаканьне волі перамагае ўсё. Зьбіраецца на дождж. Неба ўсё чорна-сіняе. Вецер страшэнны. Непагадзь трывае доўга, але дажджу няма.
Прынесьлі вячэру. У нявольніцкім сьпісе — трыццаць пяць чалавек. Са знаёмых толькі мы з Валянцінам і Скрабунова. Пераапранаюся. Адчыняецца акенца ў дзьвярах: «А вы ўжо сабраліся? Ну, зьбірайцеся». Доўгачаканы момант: «З рэчамі на выхад». Разьвітваемся з Валянцінам. Чульлівы момант. Столькі часу разам у абмежаванай прасторы. Стрымліваю сьлёзы. Моцна паціскаем адзін аднаму рукі. Яму засталося яшчэ двое сутак няволіцца ў ізалятары. На разьвітаньне ён мне: «Дык вазьміце паперу, там жа „напряжёнка“. Хлеб жа ўзялі». Выводзяць з камэры. Знаёмы калідор, лесьвіцы. Знаёмы і бразгат кратаў.
На стале перад дзяжурным выстаўленая мая торба. Узяў яе з сабою для праформы. Рэдка калі не бяру. Рэчаў у ёй няшмат. Агледзіны зьмесьціва не займаюць шмат часу. Уключаю тэлефоны. Сыплюцца смс-паведамленьні. Дзяжурны просіць выключыць тэлефоны. «Мы вас умысьля вывелі з камэры раней, каб вы пасьпелі сабрацца», кажа міліцыянт. За дзесяць дзён знаходжаньня ў ізалятары выпісалі рахунак — 63 тысячы рублёў.
Пастанова суду й рахунак за знаходжаньне ў ізалятары — 63 тысячы за дзесяць дзён.
На тэлефонным гадзіньніку 19:39. Выйсьці я мушу з ізалятара ў 19:45. Грыміць гром. Дзяжурны да сваіх калегаў: «Мо ў вас парасон ёсьць? Вывесьці чалавека». Маўчаньне. Значыць, няма. Няма й дажджу. Дзяжурны сам вядзе да выхаду. «Як там наша Аліна?» — пытаюся. «А ўсё нармальна, — кажа міліцыянт, — сядзіць, кніжкі чытае». Разьвітваюся. Выходжу.
Ля ўваходу тыя, для каго я нешта, відаць, значу. Жонка Алена, дзьве дачкі — Яніна й Яраслава. Жонка магілёўскага палітыка Зьмітра Салаўёва Надзея — выгуквае: «А вас і не пазнаць». — «Ды я сам сябе пазнаць не магу. Дзесяць дзён не глядзеў на сябе ў люстра». За гэты час адгадавалася добрая барадзень. Чмокаю ў шчаку меншую, Яраславу, а яна мне: «Тата, ты калючы». Жонка плача. Большая, Яніна — за фатографа.
Зь меншай дачкой Яраславай
У першым на волі інтэрвію кажу, што сёньняшняя ўлада падзяліла людзей на сваіх і чужых, адпаведна й журналісты ў Беларусі свае й чужыя. Чужых усё часьцей адпраўляюць у турму.
Першыя хвіліны на волі. Першае інтэрвію.
Зла на тых, з-за каго я апынуўся ў турме, няма. Што паробіш, праца ў іх такая. Ужо на волі я дапетрыў, што судзьдзя Ланчава, акрамя дзесяці сутак арышту, выпісала мне й бонус. Я пераседзеў лішніх пяць гадзін. Іх я прабыў 3 ліпеня ў Ленінскім аддзеле міліцыі. Вось так судзьдзя вывучала матэрыялы маёй справы. Пазьней я праглядаў гэтую справу — нават сфатаграфаваў яе. У яе ўкладзеныя два фатаздымкі. На фотках, паводле тых, хто іх туды ўклаў, мусіў быць я, але, вось дзіва, мяне няма. 20 ліпеня ўжо на абскарджваньні выраку Ланчавай судзьдзя абласнога суду Мартынава, паказваючы на фоткі, казала: «Дык вось жа вы тут». І ёй так хацелася, каб я на іх быў. Дзіўная штука — бачыць тое, чаго няма. Потым Мартынава на маё разгубленае ад нечаканасьці: «Дык вы прыгледзьцеся». «А-а-а, я й гляджу, што вы на фотцы дужа высокі», выгукнула аб’ектыўная судзьдзя Мартынава. Ну, стаптаўся за дзесяць дзён.
18 ліпеня выйшлі на волю з ізалятара апошнія палітычныя — Валянцін Лабачоў ды Аліна Скрабунова. Валянцін на наступны дзень даведаўся, што звольнены з працы. Аляксандар Цалюк, галадоўнік, таксама застаўся бяз працы. Яму не даравалі пратэсту ў няволі. Жыцьцё працягваецца…
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (4)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (3)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (2)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (1)
16 ліпеня. Апошнія 12 гадзінаў нявольніцтва. Сымбалічна, што на волю выходжу ў крыху прызабыты штомесячны традыцыйны дзень Салідарнасьці са зьніклымі. Ніводзін міліцыянт, у якога спрабаваў дапытацца, хто такі Захаранка, так і не адказаў. Маладое пакаленьне міліцыі наўрад ці ведае пра зьнікненьне былога міністра. Старэйшае ведае, але ўпарта маўчыць. Відаць, сказалі маўчаць. Альбо самі ведаюць, што трэба маўчаць.
Салідарнасьць. Калі ў камэру прынесьлі апошнія пасылкі, сукамэрнік Валянцін дужа расхваляваўся. Дзесяць дзён у няволі, а тут зноў прынесьлі перадачу. Просіць, калі выйду, падзякаваць усім, пераказаць вітаньні. Вось, відаць, не прывыклі мы да гэтых знакаў салідарнасьці. Да турмаў прывучаюць, а вось да такога… Відаць, толькі ў няволі разумееш, наколькі важныя гэтыя пасылкі. Зразумела, пра цябе не забудуць родзічы, сябры, а вось малазнаёмыя людзі — ці павінны яны памятаць? Мяркую, што турма вучыць і іх быць салідарнымі з тымі, хто за высокім плотам, паўзьверх якога нацягнуты дрот. Усе мы вучымся быць цывілізаванымі.
Пасылкі дапамагаюць ня толькі палітвязьням — яны моцны сродак псыхалягічнага ўзьдзеяньня на міліцыянтаў. Мы для іх дзівакі. «Усё ж даецца, а мы нечага прагнем». Зь іх робяць зомбі. Аднак ня надта каб удала. Як толькі здымаюць форму, яны становяцца ў прынцыпе, мяркую, нармальнымі людзьмі. Жывуць з тымі ж праблемамі, як і тыя, каго яны ў форме «праваахоўваюць».
Два апошнія дні даймае міліцыянтаў нейкі мужчына. На «сутках», відаць, упершыню. Чуем: «Будзь чалавекам, адчыні, выпусьці. Больш мяне тут ніхто ня ўбачыць. Слова даю». Усьміхаемся й толькі, бо разумеем: няволю пераносіць кожны па-свойму.
Час — нібы гума. Ён назло запавольвае свой бег. Чытаць няма чаго. Валянцін адчувае мой неспакой. Спрабуе разьвесяліць. Прапаноўвае з сабою ўзяць на волю некалькі скруткаў туалетнай паперы. Яе за дзесяць дзён, як некалі казала мая бабуля, так і не распасажылі. «Там жа, кажа сукамэрнік, цяпер, відаць, зь ёй „напряжёнка“. Яна цяпер дарагая». Усьміхаюся. Адказваю, што ёй тут месца — сядзельцаў многа. «Наглядчыкі ўсё роўна забяруць сабе», ужо сур’ёзней даводзіць Валянцін.
Пасьля прагулкі зьбіраю рэчы. Паперу не бяру. Кладу ў торбу скібку хлеба з ранішняй пайкі. Сувэнір. Ён будзе ўжо другім матэрыяльным напамінам пра арыштанцкае мінулае. У сакавіку такі ж сувэнір, пасьля працяглай сушкі і падзеньня, рассыпаўся ў крошку. Цяпер у пакеце вісіць над кампутарам. Там жа месца й другому.
Марафэчуся. Ня раз згадваў добрым словам Валадара Цурпанава. Ён у пакет з правізіяй кінуў шампунь. Дужа прыдаўся ў камэры. Унівэрсальны сродак. І мыцца можна, і, разводзячы ў вадзе, паліваць унітаз, каб не сьмярдзела ў «хаце» каналізацыяй. Унітазы — без засьцерагальных сыфонаў. Сродкаў гігіены для такіх мэтаў не давалі. Аднойчы на шмоне ізалятарная мэдычка сыпнула нейкага парашку на ракавіну. Загадала, каб чыстая была. Прапаноўвалі душ. Трэба было ехаць на аўтазаку туды, дзе мыюць магілёўскіх бадзягаў. Адмовіліся. Свой ізалятарны душ — на рамонце.
Прыбраўшыся, гляджу з вакна на ізалятарны двор. За час няволі падворак вывучаны да драбніцаў. Дагледжаны. Ні разу ня бачыў, каб яго хто мёў. У далейшым ад акна куце — пляцавая разьметка. Некаторыя яе часткі занесеныя дробным пяском. Ага, шыхтаваньне міліцыянты не практыкуюць. А навошта ім тады пляц? Месцамі асфальт на падворку вышчарблены. Невялікая дзялянка зь зелянінай. Я ня знаўца расьліннасьці, што тут расьце — ня ведаю. Высаджаныя нейкія кусты. Здаецца, папараць нейкая. А вось адзін куст ягадны — па-мойму, агрэст. Час ад часу да яго падбягаюць міліцыянты й абіраюць ягады. Ну — вітаміны. Паказваю Валянціну. Прыколваемся. З трэцяга паверху на гэтую міліцэйскую забаву глядзець сапраўды весела. Нейкі мужык два дні запар стрыжэ лужкі ў бэтонным ізалятарным двары. Калі вывелі на апошнюю прагулку, водар пакошанай травы забіваў усе іншыя пахі.
Спрабую паспаць. Не ўдаецца. Чаканьне волі перамагае ўсё. Зьбіраецца на дождж. Неба ўсё чорна-сіняе. Вецер страшэнны. Непагадзь трывае доўга, але дажджу няма.
Прынесьлі вячэру. У нявольніцкім сьпісе — трыццаць пяць чалавек. Са знаёмых толькі мы з Валянцінам і Скрабунова. Пераапранаюся. Адчыняецца акенца ў дзьвярах: «А вы ўжо сабраліся? Ну, зьбірайцеся». Доўгачаканы момант: «З рэчамі на выхад». Разьвітваемся з Валянцінам. Чульлівы момант. Столькі часу разам у абмежаванай прасторы. Стрымліваю сьлёзы. Моцна паціскаем адзін аднаму рукі. Яму засталося яшчэ двое сутак няволіцца ў ізалятары. На разьвітаньне ён мне: «Дык вазьміце паперу, там жа „напряжёнка“. Хлеб жа ўзялі». Выводзяць з камэры. Знаёмы калідор, лесьвіцы. Знаёмы і бразгат кратаў.
На стале перад дзяжурным выстаўленая мая торба. Узяў яе з сабою для праформы. Рэдка калі не бяру. Рэчаў у ёй няшмат. Агледзіны зьмесьціва не займаюць шмат часу. Уключаю тэлефоны. Сыплюцца смс-паведамленьні. Дзяжурны просіць выключыць тэлефоны. «Мы вас умысьля вывелі з камэры раней, каб вы пасьпелі сабрацца», кажа міліцыянт. За дзесяць дзён знаходжаньня ў ізалятары выпісалі рахунак — 63 тысячы рублёў.
На тэлефонным гадзіньніку 19:39. Выйсьці я мушу з ізалятара ў 19:45. Грыміць гром. Дзяжурны да сваіх калегаў: «Мо ў вас парасон ёсьць? Вывесьці чалавека». Маўчаньне. Значыць, няма. Няма й дажджу. Дзяжурны сам вядзе да выхаду. «Як там наша Аліна?» — пытаюся. «А ўсё нармальна, — кажа міліцыянт, — сядзіць, кніжкі чытае». Разьвітваюся. Выходжу.
Ля ўваходу тыя, для каго я нешта, відаць, значу. Жонка Алена, дзьве дачкі — Яніна й Яраслава. Жонка магілёўскага палітыка Зьмітра Салаўёва Надзея — выгуквае: «А вас і не пазнаць». — «Ды я сам сябе пазнаць не магу. Дзесяць дзён не глядзеў на сябе ў люстра». За гэты час адгадавалася добрая барадзень. Чмокаю ў шчаку меншую, Яраславу, а яна мне: «Тата, ты калючы». Жонка плача. Большая, Яніна — за фатографа.
У першым на волі інтэрвію кажу, што сёньняшняя ўлада падзяліла людзей на сваіх і чужых, адпаведна й журналісты ў Беларусі свае й чужыя. Чужых усё часьцей адпраўляюць у турму.
Зла на тых, з-за каго я апынуўся ў турме, няма. Што паробіш, праца ў іх такая. Ужо на волі я дапетрыў, што судзьдзя Ланчава, акрамя дзесяці сутак арышту, выпісала мне й бонус. Я пераседзеў лішніх пяць гадзін. Іх я прабыў 3 ліпеня ў Ленінскім аддзеле міліцыі. Вось так судзьдзя вывучала матэрыялы маёй справы. Пазьней я праглядаў гэтую справу — нават сфатаграфаваў яе. У яе ўкладзеныя два фатаздымкі. На фотках, паводле тых, хто іх туды ўклаў, мусіў быць я, але, вось дзіва, мяне няма. 20 ліпеня ўжо на абскарджваньні выраку Ланчавай судзьдзя абласнога суду Мартынава, паказваючы на фоткі, казала: «Дык вось жа вы тут». І ёй так хацелася, каб я на іх быў. Дзіўная штука — бачыць тое, чаго няма. Потым Мартынава на маё разгубленае ад нечаканасьці: «Дык вы прыгледзьцеся». «А-а-а, я й гляджу, што вы на фотцы дужа высокі», выгукнула аб’ектыўная судзьдзя Мартынава. Ну, стаптаўся за дзесяць дзён.
18 ліпеня выйшлі на волю з ізалятара апошнія палітычныя — Валянцін Лабачоў ды Аліна Скрабунова. Валянцін на наступны дзень даведаўся, што звольнены з працы. Аляксандар Цалюк, галадоўнік, таксама застаўся бяз працы. Яму не даравалі пратэсту ў няволі. Жыцьцё працягваецца…
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (4)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (3)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (2)
10 сутак ні за што. Турэмны дзёньнік незалежнага журналіста (1)
