Жыхары Смалянаў хочуць бачыць сваю вёску турыстычным цэнтрам

Але яны ня толькі чакаюць інвэстыцыяў у аднаўленьне тутэйшых архітэктурных помнікаў, але й самі спрабуюць зрабіць уласнае мястэчка прывабным для гасьцей.

У вёску Смаляны Аршанскага раёну давялося трапіць разам з паэткай Лерай Сом, якая шукала месца, дзе б на наступны год зладзіць традыцыйны мастацкі пленэр «У пошуках Атлянтыды»:

«Мэта гэтых пленэраў — гэта прыцягненьне ўвагі да тых куткоў нашай Бацькаўшчыны, якія маюць багатую гісторыю, але якія знаходзяцца ў занядбаным стане. Смаляны ў гэтым сэнсе — унікальнае мястэчка. І было вельмі прыемна, што мясцовыя жыхары разумеюць гэтую ўнікальнасьць Смалянаў. Разумеюць, што гістарычныя помнікі, якія яшчэ часткова захаваліся, вымагаюць аднаўленьня. І яны гатовыя самі ў гэтым удзельнічаць і за гэта змагацца».


У Смалянскай школе ёсьць грамадзкі музэйчык, створаны паводле ініцыятывы настаўніка гісторыі, краязнаўцы Віктара Мяжэвіча. Гісторыю роднага краю вывучаюць і захоўваюць таксама ў Смалянскім сельскагаспадарчым каледжы. А вось Аляксандар Ягораў — звычайны пэнсіянэр, які назьбіраў цэлую калекцыю гістарычных артэфактаў у навакольлях найстарэйшых архітэктурных помнікаў мястэчка , касьцёла Найсьвяцейшай Панны Марыі , Аляксееўскай царквы і руінаў славутага замка «Белы Ковель»:

«Я сам нічога не раскопваю. Проста праходжуся так раз-пораз, калі з сабакам гуляю. Вось бачыце? Вось шкло якое было, бутэлечкі розныя…»


Аскепкі кафлі і шкла, каваныя ручкі і замкі — усе гэта ляжыць у скрынях проста на падворку Аляксандра Ягорава. Ён кажа, што прапанаваў у сельсавеце зрабіць музэй і аддаць ўсё туды, але яму адмовілі. Праўда, цяпер сельсавет хаця б пэрыядычна выкошвае траву вакол архітэктурных помнікаў. А кладачку праз ручай, каб было зручна падысьці да руінаў «Белага ковеля», спадар Ягораў зрабіў разам з суседзямі.

«А то ж, бывала, прыяжджаюць і йдуць, задзіраючы ногі — тут жа балота такое было. А калі дзяўчаты ды ў чаравічках прыгожых, дык хлопцы ўсадзяць іх на плечы — і панесьлі».

Турысты, кажа спадар Ягораў, у Смаляны прыяжджаюць паасобку. Гэта аматары. Да дзяржаўнай палітыкі разьвіцьця мясцовага турызму вясковы пэнсіянэр ставіцца скептычна: лічыць, што гэта толькі пустыя словы, бо на аднаўленьне ўнікальных помнікаў у Смалянах дзяржава не дала ні капейкі, адно што павесілі шыльды «Ахоўваецца дзяржавай». У парадку хіба што пахаваньне Тамаша Зана, прыяцеля Адама Міцкевіча, паэта- рамантыка ХІХ стагодзьдзя, старшыні таварыства «фiларэтаў». Але даглядае яго польскі, а не беларускі бок.

У Аляксандра Ягорава ёсьць «бізнэс-плян», як можна было б дасьледаваць і аднавіць тутэйшыя помнікі за невялікія сродкі — пад кіраўніцтвам гісторыкаў і археолягаў, запрасіўшы на дапамогу мясцовых беспрацоўных і аматараў гісторыі.

«Каб прыехалі і напісалі аб’яву: маўляў, запрашаем папрацаваць. Я пайшоў бы першы. Во такія аматары, як я ці вы, памагалі б, і ня столькі ўжо грошай шмат трэба»…

Бясплатна жыхары Смалян ладзяць «суботнікі» па добраўпарадкаваньні мястэчка.

Спадарыня Валянціна, уладальніца адзінай прыватнай крамы ў Смалянах, сьвядома адмовілася ад гандлю півам. Крама «Цэнтральная» месьціцца недалёка ад будынка касьцёла, дзе раней бляшанкі ды плястыкавыя бутэлькі так і храбусьцелі пад нагамі:

«Было так непрыемна: бутэлькі, шклянкі, упакоўкі ад чыпсаў. Усё мы прыбралі. І я ўвогуле не магу на гэтыя п’яныя морды глядзець, прабачце. Уся нацыя сьпіваецца, здаецца. Яны ж тут як засядуць, дык я з гэтай лужка іх ганяю. Бачыце, у мяне ўсё чысьценька, прыбрана!»


Жыхарам Смалянаў паабяцалі, што тут будзе аграгарадок. Але яны хочуць бачыць сваё мястэчка турыстычным цэнтрам, як яно таго заслугоўвае. Верагодна, наступным годам сюды прыедуць мастакі . Але не для таго, каб засьведчыць заняпад — каб насамрэч паспрабаваць прыцягнуць увагу да пэрспэктыўнага турыстычнага накірунку.