Удзельнікі: дырэктар зарэгістраванага ў Літве Беларускага інстытуту стратэгічных дасьледаваньняў Віталь Сіліцкі і журналіст Вадзім Казначэеў.
 |  |  |
У чым прычыны такой рэакцыі на падзеі ў далёкай краіне?
Валер Карбалевіч: «Падзеі ў Кіргізстане выклікалі нэгатыўную рэакцыю Лукашэнкі. Ён выступіў у абарону зрынутага прэзыдэнта Бакіева, асудзіў сілавую зьмену ўлады, пакрытыкаваў пазыцыю ЗША і Расеі, якія прызналі новую ўладу Кіргізстану. Чаму такая рэакцыя? Чаму так блізка да сэрца прыняў Лукашэнка лёс Бакіева?»
Віталь Сіліцкі: «Лукашэнка заўсёды адмоўна ўспрымаў сілавое зьвяржэньне дзейных кіраўнікоў. Так ён успрымаў і зьвяржэньне Акаева, Мілошавіча. Лукашэнка — чалавек па натуры контрарэвалюцыйны.
Але ў апошніх кіргіскіх падзеях зьявіўся новы аспэкт. Расея заняла іншую пазыцыю, і Лукашэнка забаяўся. Бо дасюль палітыка Масквы была наступная: на постсавецкай прасторы мы не кантактуем з апазыцыяй, а толькі зь легітымнай уладай. То бок Масква давала гарантыю бясьпекі сваім напаўвасалам. А цяпер, падчас кіргіскіх падзеяў, пазыцыя Масквы зьмянілася. Дарэчы, у Кіргізстане быў зрынуты прэзыдэнт, які прыйшоў да ўлады ў выніку ня вельмі легітымнай рэвалюцыі».
Карбалевіч: «А што, бываюць легітымныя рэвалюцыі?»
Сліліцкі: «Бываюць. Сэрбская рэвалюцыя 2000 году, філіпінская рэвалюцыя былі цалкам легітымнымі. Там апазыцыя атрымала перамогу на выбарах, а потым абараняла яе на вуліцах ад фальсыфікацый. „Памаранчавая рэвалюцыя“, сьветлай памяці, была легітымнай.
А ў Кіргізстане быў вулічны бунт. І галоўная выснова, якую мог зрабіць Лукашэнка з кіргіскіх падзеяў, такая: у выпадку крызісу Масква яго не падтрымае. І спрацоўвае чыньнік страху.
Трагедыя польскага самалёта пад Смаленскам плюс кіргіскія падзеі стварылі псыхалягічны кумулятыўны эфэкт. Сэнс яго ў тым, што ўлада і ўвогуле прэзыдэнцкі час ня вечныя.
У гэтым сэнсе тыдзень быў вельмі стрэсавы. Трагедыя польскага самалёта пад Смаленскам плюс кіргіскія падзеі стварылі псыхалягічны кумулятыўны эфэкт. Сэнс яго ў тым, што ўлада і ўвогуле прэзыдэнцкі час ня вечныя. „Мemento mori“ па галаве. Пачуцьцё неабароненасьці пачало ліцца з усіх каналаў. І гэта ўзрушыла Лукашэнку. Размовы пра ядзерную зброю, пра ўран — гэта таксама адтуль».
Пазыцыя Расеі падчас кіргіскіх падзеяў
Карбалевіч: «Проста Расея і ЗША прызналі палітычныя рэаліі, зьдзейсьнены факт у Кіргізстане. Масква прызнала апазыцыю толькі тады, калі тая стала ўладаю».
Сіліцкі: «Калісьці Масква падтрымала расстрэл у Андзіжане (Узбэкістан)».
Карбалевіч: «Масква падтрымала пераможцу».
Вадзім Казначэеў: «Лукашэнка трымаецца прынцыпу, што трэба падтрымліваць тую ўладу ў іншай краіне, якая ёсьць, незалежна ад таго, якім чынам гэтая ўлада ўтрымліваецца, няхай сабе і з парушэньнем дэмакратычных мэханізмаў. Такога стаўленьня ён патрабуе і да сябе ад Расеі і ад Захаду. Маўляў, я забясьпечваю вам стабільнасьць у Беларусі, транзыт, эканамічнае супрацоўніцтва. А як я ўтрымліваю ўладу, ня ваша справа.
Адсюль яго стаўленьне да кіргіскіх падзеяў. Лёс Бакіева ён прымярае да сябе. Узгадаем, як хваравіта ў літаральным і пераносным сэнсе Лукашэнка ўспрыняў падзеі на Плошчы ў сакавіку 2006 году».
Сіліцкі: «Яшчэ раз пра пазыцыю Расеі. Падчас мінулай „тульпанавай рэвалюцыі“ Масква паводзіла сябе па-іншаму. Яна дала палітычны прытулак Акаеву. Цяпер Расея прызнала зьмену ўлады з энтузіязмам, ухваліла гэты працэс. Прычым зрабіла гэта яшчэ да таго, як там усё стала ясна. Таму што Бакіеў зьехаў на поўдзень краіны, і там былі варыянты».
Казначэеў: «У РФ было рознае стаўленьне да Акаева і Бакіева. З Бакіевым у Масквы адносіны не складаліся».
Сіліцкі: «Але Лукашэнка лічыць, што Расея падчас нейкіх крызісаў павінна такіх, як ён, кіраўнікоў бараніць. А тут высьвятляецца, што ня так. І мэсыдж Масквы падчас кіргіскіх падзеяў можна пачуць і так: калі ты нам не падабаесься, то мы можам дапамагчы апазыцыі».
Карбалевіч: «Лёгіка разважаньняў Лукашэнкі грунтуецца на ідэі сакральнасьці любой улады, і спробы замаху на яе — гэта злачынства».
Як Лукашэнка зьбіраецца абараняцца?
Карбалевіч: «Тое, што Лукашэнка прымярае лёс Бакіева да сябе, відавочна. Пра гэта сьведчыць такая фраза: „Калі б такое адбывалася ў маёй краіне і хтосьці павёў бы людзей пад кулі, мала б такім не падалося. І няма чаго папракаць Бакіева за тое, што ўлада прымяніла сілу, абараняючы сябе. Бо калі ўлада ня можа абараніць сябе і свой народ, то што гэта за ўлада?“ Як можна пракамэнтаваць гэтую фразу? Каму адрасавана пагроза?»
Сіліцкі: «Пасланы мэсыдж: калі што, будзем страляць. Мэсыдж усім: уласнай намэнклятуры, спэцслужбам, каб рыхтаваліся, народу, апазыцыі, Захаду».
Казначэеў: «Лукашэнка даўно і пасьлядоўна праводзіць гэтую лінію, ужывае такія пагрозы. Упершыню такая пагроза прагучала ў 1997 годзе, калі апазыцыя рыхтавала „гарачую вясну“. Тое ж Лукашэнка казаў напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў 2001 году, што войска, сілавыя структуры будуць абараняць свайго прэзыдэнта. У 2005 годзе ён заявіў, што будзе бараніць уладу да апошняга патрона, калі спатрэбіцца, адзін. Набліжаюцца новыя прэзыдэнцкія выбары, і Лукашэнка зноў нагадвае пра гэта. Іншая рэч, наколькі рэальнае такое разьвіцьцё падзеяў».
Навошта Лукашэнка прапанаваў палітычны прытулак Бакіеву?
Карбалевіч: «Бакіеў заявіў, што беларуская ўлада прапанавала яму палітычны прытулак, Але ён ад яго адмовіўся.
Сіліцкі: «Сымпатыя цалкам зразумелая. Пасьля францускай рэвалюцыі каралеўскай сям’і Бурбонаў таксама давалі палітычны прытулак каралеўскія двары Эўропы.
Але цяпер ягоныя дзеяньні ідуць насуперак пазыцыі Масквы, якая падтрымлівае іншы бок. Таму гэта ў пэўным сэнсе шпілька Маскве. Але прапанова палітычнага прытулку Бакіеву — гэта сымбалічны крок. Бо практычна Бакіеў наўрад ці захоча хавацца ў Менску без гарантыяў бясьпекі ад Масквы. Бо ў выпадку чаго расейскім спэцслужбам тут дастаць яго будзе лёгка.
Дай бог Бакіеву пазьбегнуць лёсу тых яго папярэднікаў, якім Лукашэнка прапаноўваў палітычны прытулак. Хоць ня лішнім было б адказаць за страляньне па людзях».
Казначэеў: «Сэнс гэтага кроку Лукашэнкі хутчэй псыхалягічны. У яго сымпатыі ня проста да скінутых уладароў, а да скінутых дыктатараў».
Карбалевіч: «Неяк цяжка назваць Бакіева дыктатарам».
Казначэеў: «Усё ў параўнаньні. У параўнаньні з Садамам Хусэйнам і Лукашэнку цяжка назваць дыктатарам. Але паводле нормаў цывілізаваных краін Бакіеў зьяўляецца дыктатарам. Лукашэнка проста праяўляе карпаратыўную салідарнасьць зь людзьмі, якія знаходзяцца ў такім жа статусе, як і ён. Можа, беларускі кіраўнік спадзяецца, што ў выпадку чаго нехта і зь ім праявіць салідарнасьць, дасьць прытулак».
