Ці будзе ва Ўкраіне другая дзяржаўная мова?

Сямён Глузман, былы палітвязень, выканаўчы сакратар асацыяцыі псыхіятраў Украіны, лічыць, што праблема дзьвюх дзяржаўных моваў зьяўляецца штучнай.

«Мне здаецца, што гэта адна з некалькіх вельмі вострых штучных праблемаў, якія сьвядома пэдалююць палітыкі Украіны. Чым менш яны б ўмешваліся ў гэта, тым лепш і камфортней было б жыць і ўкраінскаамоўным і расейскамоўным. Гэта штучная праблема », - заявіў у эфіры Радыё Свабода Сямён Глузман.

З вядомым праваабаронцам згаджаецца першы пасьля абвяшчэньня незалежнасьці прэзыдэнт Украіны Леанід Краўчук. Але пры гэтым ён прапануе зазірнуць крыху ў нядаўняе мінулае.

«У гісторыі гэтага пытаньня важна ведаць, што гэта мара ня толькі Януковіча. Гэта была мара і Кучмы. Ён таксама ішоў на выбары прэзыдэнта з прапановай ўвесьці другую дзяржаўную мову, а менавіта -- расейскую. Гэтае пытаньне заўсёды парушаецца лідэрамі тады, калі яны хочуць выкарыстоўваць ўсходні і паўднёвы электарат для таго, каб прайсьці ці ў парлямэнт або ў прэзыдэнты ці яшчэ куды - невядома куды. Таму гэтае пытаньне зьяўляецца сытуацыйным, надуманым ў дадзеным выпадку. Я лічу, што Хартыя эўрапейскіх моваў і дзесяты артыкул Канстытуцыі Ўкраіны цалкам поўна забясьпечваюць разьвіцьцё моў нацыянальных меншасьцяў », - сказаў спадар Краўчук для Радыё Свабода.

Па яго словах, «дзяржаўная мова -- гэта пытаньне палітычнае і яно непазьбежна прывядзе да яшчэ большага паглыбленьня расколу Ўкраіны».

Трэба думаць ня пра другую дзяржаўную, а пра тое, як ня страціць мову ўкраінскую, кажа Леанід Краўчук.

"Паколькі ўкраінская мова, уласна, становіцца на ногі, бо яна сама знаходзіцца ў стане вельмі неразьвітым (калі браць за сапраўдныя крытэры разьвіцьцё і значэньне ўкраінскай мовы), то ёй трэба дапамагчы вельмі і вельмі сур'ёзна. Калі мы пойдзем на тое, што ўвядзем другую дзяржаўную, то ўвесь ўсход і поўдзень пяройдуць на расейскую мову і забудуць наогул, што зьяўляецца другой дзяржаўнай мовай. Яны ж ня ставяць пытаньне пра дзьве мовы. Яны хочуць расейскую мову дзяржаўнай, каб толькі перайсьці на расейскую і забыць пра ўкраінскую. І гэта ўсё будзе штучна, прывядзе да заняпаду яшчэ большага ўкраінскай мовы ва ўсходніх і паўднёвых рэгіёнах. Мы атрымаем дзьве Ўкраіны. Адна будзе гаварыць на ўкраінскай, другая -- на расейскай. Паглыбленьне расколу набудзе катастрафічны характар. Таму я супраць другой дзяржаўнай мовы », - так абгрунтаваў свой пункт гледжаньня Леанід Краўчук.

Ён сумняваецца, што новаабраны Прэзідэнт Януковіч зможа рэалізаваць сваю ідэю. І ўвогуле, працягвае Краўчук, «я ня веру, што гэта магчыма, таму што абавязкова трэба мець 300 галасоў у парлямэнце, каб унесьці гэта зьмяненьне ў Канстытуцыю».

Краўчука абураюць паводзіны палітыкаў: "Яны (я маю на ўвазе і Януковіча, і Кучму, і іншых ўсходніх палітыкаў) падманваюць ўкраінскі народ, падманваюць нахабна, безадказна. І не нясуць за гэта потым ніякай кары -- маральнай нават. Гэта рэальны факт ».

Вядомы пісьменьнік Андрэй Куркоў таксама сумняецца, што ініцыятыва аб дзьвюх дзяржаўных мовах стане рэальнасьцю.

"І не думаю таксама, што ёсьць такая неабходнасьць рабіць расейскую мову другой дзяржаўнай. Дастаткова ратыфікаваць Эўрапейскую хартыю па мовах нацыянальных меншасьцяў, і можна зрабіць расейскую рэгіянальным мовай -- у Крыму, на Данбасе, Луганшчыне. Гэтага, я думаю, будзе дастаткова, каб выбіць гэтыя пастаянныя козыры ў палітычнай кампаніі Януковіча. Я ня думаю, што хто зьбіраецца рэальна зьмяніць з гэтай нагоды Канстытуцыю ...», -- кажа Куркоў.

«Але такія спробы, відавочна, будуць?», -- спыталі мы пісьменьніка.

«Калі такія спробы будуць, то толькі для таго, каб паказаць выбаршчыкам усходу і поўдня Украіны, што Януковіч спрабуе выканаць сваё абяцаньне. Насамрэч, адзіная праблема, якая існуе на Ўсходзе і на Захадзе -- гэта ўказ, ці то прэзыдэнта, міністэрства адукацыі аб здачы тэстаў у школах праз год-два толькі на ўкраінскай мове. Гэта сапраўды можа стварыць напружанасьць і дадаць яшчэ галасоў тым, хто абараняе расейскую. Але, у прынцыпе, для таго, каб прадстаўнікі нацменшасьцяў здавалі тэсты на роднай мове, ня трэба прымаць крымска-татарскую мову як дзяржаўную, або расейскую як дзяржаўную.

Я ўпэўнены, што Януковіч нічога такога рабіць не будзе. Прапагандысцкія захады могуць быць, але ўводзіць расейскую як дзяржаўную ён не будзе, таму што ён тым самым сябе зацьвердзіць як прэзыдэнт толькі Крыма, Данбаса і Луганшчы », - лічыць Куркоў.

Ларыса Масенка, соцыялінгвіст, прафэсар Кіева-Магілянскай акадэміі, распавяла Радыё Свабода, што ёй даводзіцца праводзіць моўныя дасьледаваньні, у тым ліку ў асяродзьдзі раесйскамоўных. Па яе словах, абсалютная большасьць згаджаецца з тым, што ўкраінская павінна быць адзінай дзяржаўнай мовай. Праблема ў тым, перакананая прафэсар Масенка, што гэтай тэмай спэкулююць палітыкі.

Яна таксама прывяла выказваньні Валерыі Навадворскай, вядомай расейскай праваабаронцы, пра тое, што руская мова -- гэты той ланцуг, якая далучае Украіну да камуністычнага мінулага. І мы гэта вельмі выразна бачым, кажа прафэсар Масенка.

Паводле яе слоў, «калі ўвядуць другую дзяржаўную, гэта прывядзе да вельмі вялікага канфліктаў у грамадзтве».