Палітолягі, сацыёлягі, культуролягі ў адзін голас сьцьвярджаюць: вызначыць, што такое “эліта” і ступень яе ўплыву на грамадзтва практычна немагчыма. Тым больш складана весьці размову пра беларускую эліту, кажа палітоляг Андрэй Казакевіч, аўтар дасьледаваньня “Чатыры карпарацыі беларускай эліты”:
“Пераважна, калі людзі кажуць “эліта”, то маюць на ўвазе альбо тых людзей, якія чаго-небудзь дасягнулі, якія маюць высокі сацыяльны
У нашай сытуацыі гэта пераважна тыя людзі, якія моцна зьвязаныя з дзяржавай.
Філёзаф Алесь Анціпенка таксама падкрэсьлівае, што ў Беларусі спэцыфічнае ўяўленьне пра эліту. Гэта часьцяком не гонар, розум нацыі, не інтэлігенцыя, выбітныя дзеячы культуры, навукі, слынныя пісьменьнікі, выдатныя спартоўцы, а намэнклятура, афіцыйныя асобы:
“Можна казаць пра афіцыйныя эліты. Гэта перадусім, намэнклятура, сёньняшні афіцыйны бамонд, як палітычны, так і непалітычны. Безумоўна, ёсьць прамысловая эліта. То бок фактычна гэта тая частка грамадзтва, якая фармулюе палітычны парадак дня ў краіне і ажыцьцяўляе рэальны мэнэджмэнт, рэальнае кіраваньне самымі рознымі працэсамі”.
Неўплывовая эліта?
Аляксандар Вайтовіч -- былы прэзыдэнт Акадэміі навук, былы старшыня Савету Рэспублікі Нацыянальнага сходу, акадэмік, прафэсар, доктар фізыка-матэматычных навук, ляўрэат Дзяржаўнай прэміі, кавалер ордэна Францыска Скарыны... І пералік яго тытулаў, званьняў можна працягваць. Аляксандар Вайтовіч адзначыў два асноўныя чыньнікі, па якіх вызначаецца прыналежнасьць чалавека да эліты:
“Той, хто адпавядае патрабаваньням: прафэсіянал высокай клясы ў сваёй галіне; вядомы чалавек, які хоча шмат зрабіць для краіны. На
Не заўсёды гэтыя жаданьні можна рэалізаваць, калі яны разыходзяцца з ўсталяванай ідэалёгіяй.
Ёсьць розныя мадэлі таго, якім чынам людзі, ня ўключаныя ў палітыку, ня ўключаныя ў бізнэс, істотна могуць паўплываць на тое, што адбываецца ў дзяржаве. У ісламскіх краінах, да прыкладу, вялікі ўплыў мае рэлігійная эліта. У эўрапейскіх краінах – дзеячы мастацтва, навукоўцы, спартоўцы, нават журналісты могуць істотна паўплываць на кірунак, куды рухаецца дзяржава, кажа палітоляг Андрэй Казакевіч. Але і тут у Беларусі свая спэцыфіка:
“У Беларусі, канечне, гэты ўплыў зьяўляецца нязначным. Дынаміка нельга сказаць, што нэгатыўная. Але гэта такая ўстойліва (можа, такое дрэннае слова) маргіналізаваная група – культурная эліта – у сэнсе свайго ўплыву на нейкія сацыяльныя ці палітычныя працэсы”.
Няма царэўны-жабкі ў сваім балоце
Ужо некалькі гадоў запар у Беларусі вызначаюць “ТОП 50 самых прыгожых і пасьпяховых людзей”. Летась туды трапіла шмат
Ёсьць багацеі, ёсьць рабацягі. А эліты няма!
“Нікога. Я думаю, нікога, бо ні аўтарытэтаў, ні эліты ў Беларусі няма. Ну, дзіўная мы такая нацыя, што ў нас няма нікога ні аўтарытэтнага, ні элітнага. Ёсьць багацеі, ёсьць рабацягі. А эліты няма! У нас такое маленькае балотца. Якая эліта можа быць у балоце?”
Карэспандэнтка: “А можа, хоць царэўна-жабка?”
“Вы ведаеце, не вырастае...”
Філёзаф Алесь Анціпенка кажа, што нельга не ўзгадаць яшчэ і контраэліты:
“Гэта сёньняшняя беларуская палітычная апазыцыя. Можна казаць пра інтэлектуальныя эліты, пра інтэлектуальныя контраэліты. Можна казаць пра культурніцкія эліты... Ну а звычайныя людзі проста выбіраюць, каго ім падтрымліваць: альбо падтрымліваць Машэрава, альбо Зянона Пазьняка”.
Назаву траіх, а яшчэ дваіх ці колькі не назаву, і будзе такая крыўда.
“Канечне, ёсьць. У кожнага чалавека ёсьць паважаныя асобы, якіх ён цэніць і лічыць элітай. У мяне таксама ёсьць”.
Карэспандэнтка: “А можаце кагосьці назваць, ці гэта сакрэт?”
“Не, я ня буду называць. Бо назаву траіх, а яшчэ дваіх ці колькі не назаву, і будзе такая крыўда. Не, ня буду”.