Як ідзе расьсьледаваньне, калі будуць знойдзеныя злачынцы? — цікавіцца журналісты і грамадзкасьць на працягу доўгіх месяцаў. Яшчэ на сваёй першай сёлетняй прэсавай канфэрэнцыі ў студзені міністар унутраных спраў Уладзімер Навумаў бадзёра заявіў пра тытанічную працу і выказаў упэўненасьць у канчатковым посьпеху расьсьледаваньня справы:
“ У мяне няма сумневу, што мы яе раскрыем, але патрэбны час. І ўсё будзе зроблена”.
З таго часу мінула тры месяцы, а ўвогуле ад здарэньня — 9 месяцаў. Што за гэты тэрмін нарадзіла сьледзтва акрамя збору адбіткаў пальцаў у дзясяткаў тысяч чалавек? 2-га красавіка ў інтэрвію “Комсомольской правде” в Белоруссии” міністар Уладзімер Навумаў прызнаў, што на сьлед злачынцаў выйсьці так і не ўдалося, і выказаў наступнае меркаваньне адносна прычын затрымкі: “На тэрыторыі нашай краіны можа дзейнічаць глыбока закансьпіраваная арганізацыя, якая дамагаецца пэўных мэтаў”.
Былы сьпікер Вярхоўнага Савету, генэрал-лейтэнант міліцыі ў адстаўцы Мечыслаў Грыб мяркуе, што выбух на праспэкце Пераможцаў трэба лічыць не хуліганствам, а тэрактам, і займацца расьсьледаваньнем павінны КДБ і пракуратура, а не Міністэрства ўнутраных спраў. Чаму ж гэтак не адбылося?
“Прызнаць, што гэта быў тэракт, нязручна для ўлады. Гэта ж ужо палітыка. Для такой “квітнеючай” краіны — і тэракт. Лягчэй, каб было звычайнае хуліганства”.
Нагадаю, ад выбуху пацярпелі болей за 50 чалавек, некаторых цяжка параніла. Мечыслаў Грыб у 1970-я гады кіраваў сьледчымі, якія раскрылі вядомую справу маньяка Міхасевіча. Спадар Грыб не выключае, што сьледчыя ў справе выбуху не падзяляюць думкі кіраўніцтва адносна таго, што выбух быў хуліганствам, а не тэрактам. Чаму ж расьсьледаваньне не перакваліфікуюць?
“Калі падначалены ідзе да начальніка з адной думкай, а ў начальніка думка іншая, то выходзіць падначалены з кабінэта ўжо з думкай начальніка. Гэткае правіла ёсьць у нашым жыцьці. Яму кажуць: нявыгадна зараз распальваць грамадзтва, хай будзе хуліганства, а знойдзем злачынцаў — тады і зробім перакваліфікацыю”.
Былы міністар абароны Павал Казлоўскі не бярэцца з пэўнасьцю прадказаць, ці знойдуць калі арганізатараў і выканаўцаў выбуху. Спадар Казлоўскі спасылаецца на думку звычайных людзей:
“Усё ж незразумела, чыё рыльца ў пушку ў гэтай гісторыі. Паслухайце, што кажуць людзі ў транспарце, на вакзале. Там гаворка пра тое, што вось у ЗША спэцслужбы нібыта самі ўзарвалі вежы-блізьняты, гэтак і ў нас гэта спэцслужбы ўзарвалі. Людзі кажуць, ня я кажу”.
Што катэгарычна выключае былы міністар Павал Казлоўскі — гэта тое, нібыта беларускія спэцслужбы апынуліся слабейшымі за нейкую падпольную арганізацыю, пра якую кажа Ўладзімер Навумаў:
“Ды мы ж усе ведаем: там, дзе прэзыдэнт, спэцслужбы працуюць дакладна. У іх усё расьпісана, штаты вялікія, зарплаты высокія — усё ёсьць. Незразумела толькі, чаму гэтак слаба спрацавалі?”
Уладзімер Казулін, брат апазыцыянэра, некалі працаваў у Міністэрстве ўнутраных спраў. Пасьля выбуху на праспэкце Пераможцаў Уладзімер Казулін склаў сьпіс недарэчнасьцяў гэтага здарэньня:
“Пачнём з таго, што адразу пасьля выбуху наш паважаны палез у самы эпіцэнтар, куды ніводная спэцслужба ў сьвеце свайго патрона не дапусьціла б. Згадваю, як напярэдадні Сарказі быў у Ізраілі і там ці салдат паваліўся, ці выраніў стрэльбу — карацей, прагучаў стрэл недзе побач. Дык ахова, прашу прабачэньня, як барана яго скруціла і схавала ў самалёце. У нас чамусьці інакш адбываецца. Потым: па тэлебачаньні заяўляюць, што арганізатары выбуху хацелі сарваць сьвята. Калі ня знойдзены арганізатар, адкуль вядома пра яго намер? І яшчэ: на другі-трэці дзень паведамілі пра сэктар, дзе знаходзіўся Аляксандар Рыгоравіч. Што, хаця там не было параненых, але туды нібыта даляталі балты і гайкі з бомбы. Але гэтага не магло быць, бо радыюс разьлёту аскепкаў бомбы быў вельмі малы: 10—20 мэтраў”.
Сумняваецца Ўладзімер Казулін і ў праўдзівасьці нядаўніх словаў Уладзімера Навумава пра асаблівасьці выбуховага прыстасаваньня. Паводле спадара Навумава, яму няма “аналягаў у сьвеце”. “Адкуль тады, паводле Навумава, такое прыстасаваньне ведаюць у Беларусі і нават прыдумалі яму назву “кіса”?” — заўважае Ўладзімер Казулін. На думку былога міліцыянта, расьсьледаваньне выбуху на праспэкце Пераможцаў — справа зусім невялікага часу, але іншай палітычнай эпохі.
“Калі ўлада зьменіцца, гэтае злачынства будзе раскрытае літаральна за тыдзень”, — мяркуе Ўладзімер Казулін.
“ У мяне няма сумневу, што мы яе раскрыем, але патрэбны час. І ўсё будзе зроблена”.
З таго часу мінула тры месяцы, а ўвогуле ад здарэньня — 9 месяцаў. Што за гэты тэрмін нарадзіла сьледзтва акрамя збору адбіткаў пальцаў у дзясяткаў тысяч чалавек? 2-га красавіка ў інтэрвію “Комсомольской правде” в Белоруссии” міністар Уладзімер Навумаў прызнаў, што на сьлед злачынцаў выйсьці так і не ўдалося, і выказаў наступнае меркаваньне адносна прычын затрымкі: “На тэрыторыі нашай краіны можа дзейнічаць глыбока закансьпіраваная арганізацыя, якая дамагаецца пэўных мэтаў”.
Былы сьпікер Вярхоўнага Савету, генэрал-лейтэнант міліцыі ў адстаўцы Мечыслаў Грыб мяркуе, што выбух на праспэкце Пераможцаў трэба лічыць не хуліганствам, а тэрактам, і займацца расьсьледаваньнем павінны КДБ і пракуратура, а не Міністэрства ўнутраных спраў. Чаму ж гэтак не адбылося?
“Прызнаць, што гэта быў тэракт, нязручна для ўлады. Гэта ж ужо палітыка. Для такой “квітнеючай” краіны — і тэракт. Лягчэй, каб было звычайнае хуліганства”.
Нагадаю, ад выбуху пацярпелі болей за 50 чалавек, некаторых цяжка параніла. Мечыслаў Грыб у 1970-я гады кіраваў сьледчымі, якія раскрылі вядомую справу маньяка Міхасевіча. Спадар Грыб не выключае, што сьледчыя ў справе выбуху не падзяляюць думкі кіраўніцтва адносна таго, што выбух быў хуліганствам, а не тэрактам. Чаму ж расьсьледаваньне не перакваліфікуюць?
“Калі падначалены ідзе да начальніка з адной думкай, а ў начальніка думка іншая, то выходзіць падначалены з кабінэта ўжо з думкай начальніка. Гэткае правіла ёсьць у нашым жыцьці. Яму кажуць: нявыгадна зараз распальваць грамадзтва, хай будзе хуліганства, а знойдзем злачынцаў — тады і зробім перакваліфікацыю”.
Былы міністар абароны Павал Казлоўскі не бярэцца з пэўнасьцю прадказаць, ці знойдуць калі арганізатараў і выканаўцаў выбуху. Спадар Казлоўскі спасылаецца на думку звычайных людзей:
“Усё ж незразумела, чыё рыльца ў пушку ў гэтай гісторыі. Паслухайце, што кажуць людзі ў транспарце, на вакзале. Там гаворка пра тое, што вось у ЗША спэцслужбы нібыта самі ўзарвалі вежы-блізьняты, гэтак і ў нас гэта спэцслужбы ўзарвалі. Людзі кажуць, ня я кажу”.
Што катэгарычна выключае былы міністар Павал Казлоўскі — гэта тое, нібыта беларускія спэцслужбы апынуліся слабейшымі за нейкую падпольную арганізацыю, пра якую кажа Ўладзімер Навумаў:
“Ды мы ж усе ведаем: там, дзе прэзыдэнт, спэцслужбы працуюць дакладна. У іх усё расьпісана, штаты вялікія, зарплаты высокія — усё ёсьць. Незразумела толькі, чаму гэтак слаба спрацавалі?”
Уладзімер Казулін, брат апазыцыянэра, некалі працаваў у Міністэрстве ўнутраных спраў. Пасьля выбуху на праспэкце Пераможцаў Уладзімер Казулін склаў сьпіс недарэчнасьцяў гэтага здарэньня:
“Пачнём з таго, што адразу пасьля выбуху наш паважаны палез у самы эпіцэнтар, куды ніводная спэцслужба ў сьвеце свайго патрона не дапусьціла б. Згадваю, як напярэдадні Сарказі быў у Ізраілі і там ці салдат паваліўся, ці выраніў стрэльбу — карацей, прагучаў стрэл недзе побач. Дык ахова, прашу прабачэньня, як барана яго скруціла і схавала ў самалёце. У нас чамусьці інакш адбываецца. Потым: па тэлебачаньні заяўляюць, што арганізатары выбуху хацелі сарваць сьвята. Калі ня знойдзены арганізатар, адкуль вядома пра яго намер? І яшчэ: на другі-трэці дзень паведамілі пра сэктар, дзе знаходзіўся Аляксандар Рыгоравіч. Што, хаця там не было параненых, але туды нібыта даляталі балты і гайкі з бомбы. Але гэтага не магло быць, бо радыюс разьлёту аскепкаў бомбы быў вельмі малы: 10—20 мэтраў”.
Сумняваецца Ўладзімер Казулін і ў праўдзівасьці нядаўніх словаў Уладзімера Навумава пра асаблівасьці выбуховага прыстасаваньня. Паводле спадара Навумава, яму няма “аналягаў у сьвеце”. “Адкуль тады, паводле Навумава, такое прыстасаваньне ведаюць у Беларусі і нават прыдумалі яму назву “кіса”?” — заўважае Ўладзімер Казулін. На думку былога міліцыянта, расьсьледаваньне выбуху на праспэкце Пераможцаў — справа зусім невялікага часу, але іншай палітычнай эпохі.
“Калі ўлада зьменіцца, гэтае злачынства будзе раскрытае літаральна за тыдзень”, — мяркуе Ўладзімер Казулін.
