Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Жаночы твар беспрацоўя


У структуры беспрацоўных традыцыйна перавагаюць жанчыны – такая сытуацыя характэрная ня толькі для Беларусі, але і для іншых краінаў сьвету. У 2009 годзе крызіс пакіне бяз працы 22 мільёны жанчын па ўсім сьвеце – жаночае беспрацоўе дасягне рэкорднага ўзроўню ў 7,4%, -- папярэджвае Міжнародная арганізацыя працы ў сваім штогадовым дакладзе аб тэндэнцыях занятасьці жанчын.

Як выглядае сытуацыя з працаўладкаваньнем жанчын у Беларусі?

Напярэдадні 8 сакавіка сустаршыня Беларускага саюзу жанчын Антаніна Морава на прэсавай канфэрэнцыі прывяла лічбу: сярод беспрацоўных доля жанчын – амаль 69%. 11 сакавіка афіцыйнае інфармацыйнае агенцтва БелТА распаўсюдзіла інфармацыю, што ў Беларусі зьніжаецца колькасьць беспрацоўных жанчын: удзельная вага склала 56,7%. У дзяржаўнай службе занятасьці на 1 сакавіка зарэгістравана ў якасьці беспрацоўных 24,1 тысячы жанчын (год таму іх было 32,7 тысяч). То бок паводле статыстыкі, сытуацыя паляпшаецца.
Тацяна Ваніна

Грамадзкая актывістка зь Дзяржынску (Менская вобласьць) Тацяна Ваніна кажа:

“Наша ж афіцыйная статыстыка дае лічбы такія “прыхарошаныя”. Падзеньне прамысловасьці такое істотнае, асабліва ў рэгіёнах, што на фоне агульнага беспрацоўя жаночае беспрацоўе будзе на парадак вышэйшае”.

Загадчыца службы занятасьці Крычаўскага раёну Ірына Капашылка распавядае пра сытуацыю ў сваім горадзе:

“З 230 зарэгістраваных беспрацоўных – 85% жанчыны. З сацыяльна неабароненых катэгорыяў насельніцтва вельмі шмат – гэта маці-адзіночкі, шматдзетныя жанчыны. І вельмі мала вольных працоўных месц, вакансій для жанчын. Зараз на рынку працы запатрабаваныя прадаўцы, зрэдку – бухгальтары і эканамісты. Паштальёны, бывае, патрэбныя. Яшчэ ў сельскую гаспадарку патрабуюцца даяркі, заатэхнікі”.

Такая ж сытуацыя ў Сьветлагорску: у службе занятасьці зарэгістравана 288 жанчын (64% ад усіх беспрацоўных). Сярод вакансій толькі 48 свабодных месцаў для жанчын -- гэта менш за 20% ад агульнай колькасьці вакансій.

Юрыст Кангрэсу дэмакратычных прафсаюзаў Беларусі Алена Яськова кажа, што пры цяперашняй кантрактнай сыстэме жанчыны наагул безабаронныя:

“Менавіта пры кантрактнай сыстэме, а цяпер яшчэ і пры абвастрэньні эканамічнай сытуацыі, часьцей звальняюць жанчын. Гэта безумоўна. Вось у нас нядаўна была справа па “Дэльта-банку”. Яны спачатку ўсіх сваіх працаўнікоў, у тым ліку і жанчын, маючых дзяцей, перавялі на чвэрць стаўкі, то бок 2 працоўныя гадзіны на дзень. Без аплаты. Пры канцы лютага ў іх скончыліся кантракты – іх усіх звольнілі. І так любую сфэру вазьміце. На гэтым фоне жаночае беспрацоўе ўзрасьце”.

Больш запатрабаванай зьяўляецца мужчынская праца. Таму жанчыны вымушаныя засвойваць будаўнічыя прафэсіі. Загадчыца службы занятасьці з Крычава Ірына Капашылка распавяла:

“Фарміруюцца групы на базе ПТВ па прафэсіі маляр-штукатур. Гэтым разам сфарміравалася група з 16 жанчын, што стаяць на ўліку ў службе занятасьці. Яны зараз навучаюцца з гарантыяй працаўладкаваньня – будзе усім праца, паколькі будаўнічыя спэцыяльнасьці запатрабаваныя”.

Сацыёлягі адзначаюць, што ў Беларусі ёсьць тры асноўныя віды беспрацоўя: структурнае, жаночае і схаванае. З-за мізэрнай дапамогі па беспрацоўю – 45 тысяч, і прапановаў непрэстыжнай, нізкааплатнай працы многія жанчыны ня бачаць сэнсу рэгістравацца ў службе занятасьці.

Але жанчына больш прыстасаваная да жыцьця, яна вельмі актыўна шукае выйсьце з самай складанай сытуацыі, перакананая Тацяна Ваніна зь Дзяржынску:

“Дзякуй Богу, што жанчыны, ня маючы афіцыйнага працоўнага месца, не сядзяць, склаўшы рукі, а здабываюць сродкі для існаваньня сваіх сем’яў. Бо калі мужык губляе працу, ён упадае ў дэпрэсію, пачынае сьпівацца. А жанчыны, не пакладаючы рук, спрабуюць на гародзе нешта вырошчваць, нешта зьвязаць і прадаць, калі ёсьць знаёмыя прадпрымальнікі, нейкім чынам ўладкоўваюцца, каб проста выжыць”.
Ніна Стужынская

Старшыня Беларускай жаночай лігі Ніна Стужынская распавядае, як выжываюць беларускія жанчыны ў вёсках і малых гарадах:

“Я еду на сэмінар у горад, і паўсюль адна і тая ж праблема. Ведаеце, як жанчыны яе вырашаюць? Заводзяць сваю гаспадарку, і гэта ў іх ўдала атрымоўваецца. Але вы бачылі жанчын гэтых? Яны ж проста фізычна спрацаваныя. І толькі з-за гэтай гаспадаркі, сьвіней, якіх яна гадуе, яна трымае дом, яна вучыць дзяцей цаной таго, што надрываецца дома. Гэта адно больш-менш рэальнае выйсьце, якое ёсьць у рэгіёнах: гэта асабістая гаспадарка, такая міні-фэрма дома для рынку”.

Па статыстыцы, больш за ўсё беспрацоўных жанчын менавіта з вышэйшай і сярэдняй спэцыяльнай адукацыяй ва ўзросьце 25 – 30 гадоў і пасьля 40 гадоў. Загадчыца Крычаўскай службы занятасьці Ірына Капашылка кажа:

“З вышэйшай адукацыяй працаўладкавацца больш праблематычна. Калі яшчэ з вопытам працы – куды ні йшло. Асабліва цяжка, у каго няма вопыту працы, пасьля заканчэньня ВНУ праблематычна знайсьці працу”.

У Беларусі расьце жаночы алькагалізм, іншыя сацыяльныя праблемы. Старшыня Беларускай жаночай лігі Ніна Стужынкая мяркуе:

“Чаму мы маем такую праблему, як трафік, асабліва маладых дзяўчат? Для іх самае галоўнае – вырвацца з гэтага беспрацоўя, балота правінцыйнага. Тут такая дылема: ці працаваць у бардэлі за грошы, ці аддавацца мясцовым будаўнікам за талерку супу. І такое ёсьць...”

Пакуль б’юць трывогу толькі самі беларускія жанчыны. У асноўным, на сэмінарах па гендэрных праблемах. Беларускія мужчыны дакладаюць пра афіцыйны ўзровень беспрацоўя ў 0,9% у лютым і пра зьніжэньне жаночага беспрацоўя. Пачуўшы такі паказьнік, абурыўся нават кіраўнік ураду Сяргей Сідорскі, назваўшы лічбы, якія агучыў міністар працы Ўладзімер Патупчык, “гламурнымі”...
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG