Свабода на Белсаце, 07.03.2009, Частка 1
Лібэралізацыю хочуць дацягнуць да наступных прэзыдэнцкіх выбараў?
Лукашук: На гэтым тыдні ў Брусэлі адбылася важная дыскусія аб Беларусі . На брыфінгу прысутнічалі прадстаўнікі Эўракамісіі, Эўрапарлямэнту, Рады Эўропы. Вось такую канстатацыю стану лібэралізацыі прадставілі беларускія незалежныя экспэрты – палітоляг Віталь Сіліцкі, старшыня БАЖ Жанна Літвіна, публіцыст Аляксандар Тамковіч:
“Зьмены, што адбыліся ў Беларусі, зьяўляюцца касмэтычнымі, а нязначны прагрэс нівэляваны новымі рэпрэсіямі. “
Гэта - трапная ацэнка?
Дракахруст: Я згодны з такой ацэнкай. Сапраўды, былі зробленыя пэўныя крокі, праявы міласьці: вызваленьне палітвязьняў, вяртаньне ў легальны распаўсюд дзьвюх газэтаў, рэгістрацыя руху “За свабоду”, дазвол на правядзеньне зьезду БХД. Але гэта, паўтаруся – праявы міласьці. Ну, а апошнім часам сапраўды ўлады пайшлі ў наступ на правы чалавека. Ці зьнівэлявалі яна папярэдняе – сказаць цяжка, тут няма вагаў, на якіх гэта можна было б узважыць. Я б усё ж сказаў, што ў параўнаньні, скажам, з сакавіком 2008 году сытуацыя не пагоршылася, а засталася прыкладна такой жа кепскай, якой была год таму.
Лукашук: Віталь, калі б Вы давалі сваю ацэнку сытуацыі – наколькі б яна супала з той, якую далі прадстаўнікі незалежнага грамадзтва?
Цыганкоў: У прынцыпе яна б супала. Адзінае, што ўсё гэта адносна, і я б не лічыў, што мы павінны быць занадта аптымістычныя і занадта шмат чакаць ад уладаў. Можна прыняць пункт гледжаньня эўрапейцаў, якія кажуць, што трэба чакаць паступовых крокаў. Мяркую, улады на нейкім этапе вырашылі, што перагнулі палку, узялі надта хуткі, на іх разуменьне, тэмп зь лібэралізацыяй. Такімі тэмпамі, і грамадзтва можа разьняволіцца, што, здаецца, пакуль не ўваходзіць у пляны кіроўнай эліты. Гэтую лібэралізацыю трэба дацягнуць ня толькі да саміту Эўразьвязу, а ўвогуле – больш стратэгічная задача – да наступных прэзыдэнцкіх выбараў. Стратэгічная задача – каб Захад іх прызнаў. Таму на момант гэтых выбараў трэба падыйсьці ў дастаткова лібэралізаваным стане. Часу яшчэ многа, таму надта разганяцца нельга, крокі варта рабіць паступова. Крок наперад, крок ці нават два - назад, каб захоўваць пэўную раўнавагу.
Лукашук: Але калі Вы гаворыце "ўлады" - ці ўлада маналітная?
Цыганкоў: Улада дагэтуль дастаткова маналітная. Іншая справа, што гаворачы пра некаторыя сёньняшнія рэпрэсіі, мяне не пакідае ўражаньне, што гэта канкрэтныя дзеяньні канкрэтных мясцовых уладаў ці дробных кіраўнікоў. Няма ўражаньня, што Лукашэнка ці ягоная адміністрацыя можа прасачыць за кожнай справай Дубскага, за кожнай рэгістрацыяй нумару "Архэ". Пачаўся крыху "разброд и шатание", ня ўсё зараз падуладнае адной структуры і часам больш свавольства і самастойнасьці даецца мясцовым органам.
Дракахруст: А часам гэта і інэрцыя ранейшай палітыкі, як у анэкдоце: дык чые ж мы цягнікі пад адхон пускаем?
Лукашук: У Брусэлі падчас абмеркаваньня сытуацыі ў Беларусі прагучала адна вельмі важная рэч. Эўразьвяз настойваў на тым, каб у дыялёгу паміж афіцыйным Менскам і Брусэлем брала ўдзел апазыцыя і незалежнае грамадзтва. Амбасадар Беларусі ў Бэльгіі Ўладзімер Сянько выказаўся катэгарычна супраць гэтага. Віталь, у чым тут прычына: чаму ўлады, як чорт ладана, гэтак ня хочуць удзелу апазыцыі?
Цыганкоў: Мне здаецца гэта натуральным. Уявіце сабе, што можна нешта падзяліць і ёсьць два перамоўшчыка. Дык калі зьяўляецца трэці, тады на траіх трэба дзяліць
Лукашук: Ну, гэта тактычны адказ. А па вялікім рахунку - ці пагражае ўладзе ўдзел апазыцыі ў гэтых перамовах?
Цыганкоў: Гэта парушае палітычную традыцыю сёньняшняй ўлады. Ніколі яна не зьвяртала ўвагу на апазыцыю і незалежнае грамадзтва. І ўзвысіць іх да статусу партнэраў па перамовах, паставіць сябе і іх на адну дошку ў палітычным і псыхалягічным сэнсе - улада гатовая рабіць усё што заўгодна, каб гэтага не было.
Лукашук: Юры, а якое Вашае тлумачэньне?
Дракахруст: Тут улада сыходзіць з пэўнай філязофіі, з пэўнага разуменьня палітыкі. У свой час яе сфармуляваў Сталін, сказаўшы: “Папа рымскі? А колькі ў яго дывізіяў?”. Паводле гэтай філязофіі ступень удзелу ў перамовах вызначаецца колькасьцю дывізіяў. Умоўна кажучы, калі б паўстанцкія атрады апазыцыі кантралявалі б Віцебскую вобласьць ці па ўзмаху рукі Казуліна мог бы забаставаць Менскі трактарны, вось тады б апазыцыі было месца за сталом перамоваў...
Лукашук: Тут я з Вамі катэгарычна не пагаджуся. Як наконт таго, што апазыцыя кантралюе Белы дом, Брусэль, што апазыцыя сустракаецца з Салянам калі хоча, ідэі апазыцыі, яе маральныя каштоўнасьці стаяць за санкцыямі. Што Вы скажаце на гэты аргумэнт, Віталь?
Цыганкоў: Аргумэнт прыгожы, але ён крыху быў падточаны падзеямі апошніх месяцаў, менавіта тым дыялёгам, які пачаўся паміж афіцыйным Менскам і Захадам, тымі перасьцярогамі з боку апазыцыі і незалежных аналітыкаў, што падчас гэтага дыялёгу апазыцыя трошкі адсоўваецца ўбок. Брусэль ня можа гэта зрабіць зусім...
Лукашук: Адсоўваецца ўбок кім?
Цыганкоў: Менавіта тымі заходнімі партнэрамі, зь якімі апазыцыя сустракалася калі хацела. Яна і зараз можа зь імі сустракацца, але калі гэта не пашкодзіць сустрэчам Брусэлю і афіцыйнага Менску.
Лукашук: Ёсьць у Беларусі лібэралізацыя ці няма: гэтае пытаньне ўжо прыкладна паўгода ўпарта абмяркоўваецца ў Беларусі. Аднак апошнім часам, у апошнія тыдні, здаецца, назіраўся пасьлядоўны рух у тым накірунку, у якім улада ўпэўнена крочыла доўгія гады: разгон апазыцыйных маніфэстацый, арышт ваўкавыскіх прадпрымальнікаў, новыя крымінальныя справы супраць апазыцыйных актывістаў, асуджаных летась на так званым “працэсе 14-ці”, прызнаньне экстрэмісцкім зьместу канфіскаваных асобнікаў часопісу “Архэ”, адмова ў рэгістрацыі прадстаўніцтва тэлеканалу Белсат – усё неяк адзін да аднаго. І чаму? Яшчэ некалькі месяцаў таму карціна ў гэтым сэнсе была ўсё ж стракатай, а зараз – адзіны насычаны і такі знаёмы “колер”.
Цыганкоў: Калі параўнаць з той сьветлай паласой, якая была ўвосень, то гэта можна лічыць больш чорнай паласой. Чаму мы думаем, што ўлада ня будзе змагацца са сваімі палітычнымі апанэнтамі? Іншая справа, што гэта можа набываць ня толькі брутальныя формы, але можа пераўтварацца ў тактыку дробнага фолу, маленькіх гадасьцяў і гэтак далей. Але палітычнай барацьбы ніхто не адмяняў – чыму тут зьдзіўляцца?
Лукашук: А наколькі гэта эфэктыўна?
Цыганкоў: Гэта даволі эфэктыўна. Гэта нэрвуе, гэта выводзіць з раўнавагі. Гэта тое, што не выклікае надта рэзкай рэакцыі праваабарончых арганізацый.
Лукашук: Юры, а як Вы мяркуеце, якою мяжу Эўропа не пяройдзе? Што беларуская ўлада ня можа дазволіць сабе зрабіць, каб не нашкодзіць сабе нашмат больш, чым апазыцыі?
Дракахруст: Мяркую, што гэтая мяжа - палітвязьні. Уласна, цяперашні этап збліжэньня паміж Эўропай і афіцыйным Менскам пачаўся тады, калі на волю з-за кратаў выйшаў апошні чалавек, якога міжнародныя праваабарончыя арганізацыі лічылі “вязьнем сумленьня”. Зараз у Беларусі ізноў за краты трапляюць людзі, у справах якіх можна ўбачыць выразную палітычную подбіўку. Мяркую, што тут будзе практыкавацца фармальны падыход. Справа ў тым, што сьпісы людзей, якіх лічаць палітзьняволенымі нацыянальныя праваабаронцы і якіх лічаць такімі міжнародныя праваабарончыя арганізацыі, найперш, “Міжнародная амністыя” -- розныя. Ну вось, напрыклад, у Азэрбайджане, які дарэчы, запрошаны ў партнэрства, паводле азэрбайджанскіх праваабаронцаў, у краіне 66 палітвязьняў. А паводле “Міжнароднай амністыі“ – ніводнага. Каго яна такімі прызнала, тых хутка выпусьцілі. Для беларускай улады такі падыход цалкам прымальны. Прызнае “Амністыя” палітвязьнямі – выпусьцяць, калі гэта ўмова працягу дыялёгу. Не прызнае – прабачце. Хаця і ў гэтым выпадку ад надта жорсткіх пакараньняў магчыма і ўстрымаюцца.
Цыганкоў: Віталь, Вашая тэорыя пра так званыя "дробныя гадасьці" - магчыма, яна пачала зараз ужывацца таму, што каляндар такі? У якой ступені гэтыя лютаўскія палітычныя замаразкі абумоўленыя набліжэньнем важнай даты 25 сакавіка – Дня волі? Усе мінулыя гады ў гэты дзень адбываліся самыя маштабныя акцыі апазыцыі, рыхтуецца да Дня волі апазыцыя і сёлета. Можа, цяперашнія жорсткасьці – гэткая папярэдняя спроба процідзеяньня таму, каб акцыя 25 сакавіка была масавай?
Цыганкоў: Дакладнай сувязі я тут ня бачу. Ня думаю, што ўлада баіцца масавых пратэстаў на 25 сакавіка. Ніколі за апошнія 5-7 гадоў не было больш за 5 тысяч чалавек. Зараз больш улада павінна асьцерагацца сацыяльных пратэстаў. Я думаю, што гэтыя дробныя гадасьці - стратэгічны пераход да іншых формаў палітычнай барацьбы - не тупыя пасадкі палітычных вязьняў, а менавіта так - кагосьці не зарэгістраваць, кагосьці забраць у войска, што цяжка аспрэчыць праваабаронцам: чаму маладыя людзі не павінны служыць у войску? Улада хоча сядзець на двух крэслах - і працягваць свой стыль палітычнага ціску на апазыцыю, і адначасова не рабіць тое, што можа выклікаць занадта рэзкую рэакцыю Эўропы.
Улада робіцца закладнікам сваёй уласнай рыторыкі
Свабода на Белсаце, 07.03.2009, Частка 2
Лукашук: Мы дагэтуль больш гаварылі пра дачыненьні ўлады і арганізаванай апазыцыі. Але варта прыгадаць, што краіна ўсё глыбей пагружаецца ў крызыс. І як насельніцтва рэагуе на такі стан, наколькі яно гатовае да пратэстаў – пад сьцягамі апазыцыі ці неяк інакш?
Цыганкоў: Я мяркую, што людзі калі і выйдуць пад якімі сьцягамі, дык толькі пад сьцягамі ўласнага выжываньня.
Першае, што можа ўплываць на пераход незадавальненьня ў адкрыты пратэст – гэта адсутнасьць адказу на пытаньне: "Хто вінаваты?" Супраць чаго пратэставаць? Супраць абстрактнага капіталізму, супраць заакіянскіх банкіраў, супраць Лукашэнкі? Але сумнеўна, што народныя масы абвінавацяць менавіта беларускі ўрад у тым, што ён вінаваты ў наступствах крызысу. Тут і прапаганда ўплывае, ды і аб'ектыўна гэта не зусім правільна – крызыс усясьветны, а ня ўласна беларускі.
Безумоўна, тут будзе ўплываць сацыяльная палітыка дзяржавы. Мяркую, што ўлады з апошніх сілаў будуць імкнуцца не дапускаць масавых звальненьняў. Ня будзе звольнены ўвесь завод, а на кожным заводзе будзе звольненая частка працоўных, ці, нават, ня звольнена, а пераведзена на частковую занятасьць, будуць атрымліваць, скажам, палову заробку.
Калі звальняюць увесь завод, то ўвесь завод робіцца патэнцыйным удзельнікам пратэсту. А тут калі адных звольнілі, другіх не, хтосьці стаў менш зарабляць, людзі будуць думаць не пра пратэст, а пра тое, як бы мяне ня звольнілі замест суседа. Грамадзтва ў Беларусі дастаткова атамізаванае, і многія людзі, абапіраючыся на гэтыя жыцьцёвыя ўстаноўкі, будуць шукаць спосабаў ня зьмены сытуацыі, а прыстасаваньня да яе. Гэта для беларусаў звыклы шлях.
Дракахруст: Улада робіцца закладнікам сваёй уласнай рыторыкі. Калі Чэрчыль прыйшоў да ўлады і сказаў :"Я не абяцаю вам нічога, акрамя крыві, поту і сьлёз", -- дык ён гэтага і патрабаваў. І калі гэта было, то брытанцы на яго ня скардзіліся, бо што абяцаў, то яны і атрымлівалі. А калі людзям увесь час паўтаралі, як заклінаньне: "Усё добра, у нас крызысу няма", -- то калі ён прыйшоў, то цяжка пераарыентавацца і сказаць, што кепска яно на самой справе ёсьць і будзе, што трэба пасы зацягваць.
Лукашук: Ну дык і не гаворыцца такое. Паводле афіцыйнай статыстыкі Беларусь - хіба не адзіная краіна ў Эўропе, дзе працягваецца эканамічны рост. Што гэта азначае?
Цыганкоў: Так, сапраўды нібыта зафіксаваны рост вытворчасьці на 4% у студзені. Але падзеньне аб'ёмаў перавозак - на 40%. Але гэтыя паказьнікі шчыльна зьвязаныя: тое, што вырабляецца, кудысьці перавозіцца. Гэта азначае, што тое, што вырабляецца, застаецца на складах. І сапраўды -- на 50% павялічыліся складзкія запасы.
Лукашук: Юры, зараз ніводная краіна ў сьвеце ня можа пахваліцца сваім эканамічным становішчам. Фраза беларускіх урадоўцаў: “Крызысу ў нас няма,” – хутчэй мантра для заспакаеньня насельніцтва, чым канстатацыя рэальнага стану справаў у нацыянальнай гаспадарцы. А як выглядае Беларусь у крызысе ў параўнаньні з суседзямі, з тымі ж краінамі Ўсходняй Эўропы, якія просяць сваіх саюзьнікаў аб тэрміновай дапамозе?
Дракахруст: Паводле прэм’ера Сідорскага ўжо палова прадпрыемстваў краіны перайшла на скарочаны працоўны тыдзень, экспарт абваліўся амаль на 50%, паводле дадзеных Міжнароднай арганізацыі працы ўзровень беспрацоўя дасягнуў амаль 5% працаздольнага насельніцтва. Становішча кепскае, але пакуль не жахлівае. Крызыс безумоўна ёсьць – дастаткова прыгадаць падзеньне рэальных заробкаў, падзеньне экспарту, рэкорднае падзеньне курсу даляра. Але вось дадзеныя, скажам, за першы месяц году. У Беларусі ВУП, паводле афіцыйных дадзеных -- вырас на 4%, паводле падлікаў незалежных эканамістаў – упаў на 5%. А ў Расеі ён у студзені зьнізіўся на 9%, а ва Ўкраіне – наагул на 20%. Вялікая праблема – зьнешняя запазычанасьць. Але што з чым параўноўваць? У Беларусі адмоўнае сальда плацёжнага балянсу на канец мінулага году – 7% ВУП. Шмат. Небясьпечна. Але ва Ўкраіне і ў Польшчы – 6%, у Літве – 12%, у Латвіі –14%, у Баўгарыі – амаль чвэрць валавага ўнутранага прадукту. Прычына – слабая ўключанасьць Беларусі ў міжнародныя фінансавыя дачыненьні. Паўнатуральная нацыянальная гаспадарка, зразумела, менш церпіць ад абвалу ўсясьветных фінансаў.
Зьнішчаны мэханізм кантролю над дзеяньнямі прэзыдэнта
Свабода на Белсаце, 07.03.2009, Частка 3
Лукашук: Якія яшчэ тэмы, асобы, падзеі мінулага тыдня прыцягнулі ўвагу вядучых жывога эфіру Свабоды? У студыі - Ганна Соўсь і Сяргей Навумчык. Сяргей, Ваш выбар падзеяў.
Навумчык: Першае - гэта адпачынак Аляксандра Лукашэнкі са сваёй сьвітай у час эканамічнага крызысу на гарналыжным курорце ў Сэрбіі, другое - утварэньне новай партыі, Беларускай Хрысьціянскай дэмакратыі. І трэцяе - гэта заява генэрала Фралова пра тое, што ён расчараваўся ў беларускай апазыцыі і пераход яго на працу ў структуры гэтак званай "саюзнай дзяржавы" Беларусі і Расеі.
Лукашук: Валер Фралоў - былы дэпутат палаты прадстаўнікоў і ў мінулым - адна зь вядомых асобаў беларускай апазыцыі. Ганна, а што прыцягнула Вашу ўвагу на гэтым тыдні?
Соўсь: Я б хацела пагаварыць пра розныя значэньні і розныя адзначэньні 8-га сакавіка. А таксама мяне зацікавіла навацыя падатковай інспэкцыі Ваўкавыску -- яна абавязала кіраўнікоў прадпрыемстваў паведамляць загадзя пра ўсе мерапрыемствы, у тым ліку і вясельлі, якія маюць адбыцца ў падсправаздачных ім будынках.
Лукашук: Сяргей, што Вас зацікавіла ў паездцы Лукашэнкі ў Сэрбію. Звычайная рэч -- адпачынак.
Навумчык: Лукашэнка разам з сем’ямі сваіх сыноў, са сваёй сьвітай - называюць лічбы ад 50 да 150 чалавек, на двух самалётах і 50 машынах прыбыў адпачываць на горналыжны курорт у Сэрбіі. Адпачынак звычайная справа, але зараз -- усясьветны эканамічны крызыс, і ўзьнікае пытаньне формы гэтага адпачынку.
Я прыгадваю 1993 год, так званы антыкарупцыйны даклад дэпутата Вярхоўнага Савету Аляксандра Лукашэнкі. Фактаў там было няшмат, там Лукашэнка больш напіраў на мараль. Казаў, што нядобра гэта выглядае, калі на фоне галечы чыноўнікі будуюць сябе дамы. Але тыя катэджы, якія тады будаваліся людзьмі з атачэньня тагачаснага прэм’ера Вячаслава Кебіча, сёньня выглядаюць вельмі сьціплымі ў параўнаньні з тымі палацамі, якія зараз будуюцца ў Драздах атачэньнем Лукашэнкі.
Кіраўнікі эўрапейскіх краінаў зараз не дазваляюць сабе дарагія адпачынкі, яны імкнуцца не даваць друку і дэпутатам нагоды папракнуць іх нясьціпласьцю і выкарыстаньнем службовага становішча ў асабістых мэтах. У Нямеччыне некалькі гадоў таму фэдэральны міністар скарыстала службовы аўтамабіль у выходны дзень у асабістых мэтах. Пра гэта напісаў друк -- міністар падала ў адстаўку.
У Беларусі мы бачым поўнае ігнараваньне грамадзкай думкі.
Лукашэнка ляцеў на двух самалётах – а мог на дваццаці двух, і не было б ні дэпутацкіх запытаў, ні сюжэтаў адпаведных на БТ. Бо зьнішчаны мэханізм грамадзкага, парлямэнцкага кантролю над дзеяньнямі прэзыдэнта.
Лукашук: Відаць, мы можам на гэта сказаць, што Беларусь - не Нямеччына, а беларускі прэзыдэнт - не зусім эўрапейскі прэзыдэнт. Ганна, у якасьці тэмы Вы назвалі дату - 8-га сакавіка. Чаму?
Соўсь: Тыповы сцэнар адзначэньня гэтай даты ў Беларусі - афіцыйнае віншаваньне "дарагіх жэншчын", запрашэньне ў адміністрацыю прэзыдэнта шматдзетных маці, прадстаўніц афіцыйных жаночых арганізацый, даярак, афіцыйныя сьпявачкі атрымліваюць канцэртныя пляцоўкі. У прыватным жыцьці жанчынам дораць кветкі, падарункі ...
Лукашук: Усё, як заўжды...
Соўсь: Справа ў тым, што гэтае сьвята адзначаецца ў Арганізацыі Аб'яднаных нацый зусім інакш. У многіх заходніх краінах гэта дзень, калі жанчыны гавораць пра свае правы.
Лукашук: Якія правы беларускіх жанчын, на Ваш погляд, патрабуюць найбольшай абароны?
Соўсь: Найбольш ва ўмовах крызысу неабароненая жанчына. Каго найперш звольняць, каго найперш перавядуць на няпоўны працоўны тыдзень? Жанчыну, якая мае дзіця, якое можа захварэць, якой трэба аплачваць бальнічны. Ці жанчыну, якая можа мець дзіця. Ёсьць сытуацыя гвалту над жанчынамі. Я маю на ўвазе і хатні, і фізычны гвалт. На гэтым тыдні прадстаўніцтва ААН абнародавала справаздачу пра гвалт над беларускімі жанчынамі. Паводле дадзеных ААН 90% жанчын спазналі хатні гвалт.
Скажам, я - абсалютна недыскрымінаваная жанчына. Я змагла ў беларускіх умовах на роўных канкураваць з мужчынамі.
Лукашук: Ну, гэтак жа жанчыны канкуруюць з мужчынамі і на БТ.
Соўсь: Так. І там таксама і кветачкі, і падаруначкі. Я таксама люблю атрымліваць і кветкі, і падарункі, і ня толькі на 8 сакавіка. Але ёсьць пытаньне гэндэрнай роўнасьці, якія абмяркоўваюцца ў розных краінах сьвету, але не ў Беларусі.
Лукашук: Сяргей, у якасьці другой падзеі Вы назвалі стварэньне новай партыі. У Беларусі ня так ужо і мала апазыцыйных палітычных партый. Чаму гэтая падзея прыцягнула Вашу ўвагу?
Навумчык: Гэта ўжо другая ў Беларусі палітычная партыя, у назове якой ужыты тэрмін "хрысьціянства". Існуе Кансэрватыўна-Хрысьціянская партыя БНФ, вось зараз створаная Беларуская Хрысьціянская Дэмакратыя.
Вельмі паказальна, што такім чынам хрысьціянская ідэя запатрабаваная ў грамадзтве, нягледзячы на 70 гадоў панаваньня "нябоскага камуністычнага рэжыму", як вызначыў яго Павал Севярынец падчас он-лайн канфэрэнцыі на нашым сайце.
І другі момант -- тое, што сустаршыня гэтай партыі Севярынец вельмі катэгарычна выказаўся адносна стасункаў зь іншымі палітычнымі суб'ектамі. Ён сказаў, што пакуль у Аб'яднаных дэмакратычных сілах будуць камуністы, ніякіх супольных справаў гэтая партыя з АДС мець ня будзе. Разам з тым Севярынец выказаўся за супольныя акцыі, і адной з такіх акцыяў паводле яго павінна быць сьвяткаваньне Дня волі 25 сакавіка, у 91-ую гадавіну абвяшчэньня БНР.
Лукашук: Ганна, Вы ў якасьці падзеі, якая прыцягнула Вашу ўвагу назвалі сачэньне за вясельлямі.
Соўсь: Фактычна за любымі мерапрыемствамі, на якіх пьюць. У нас правесьці вясельле дома даволі дорага, людзі ў большасьці імкнуцца зьняць нейкую сталоўку, каб там адсьвяткаваць. А сталоўкі - звычайна ўласнасьць нейкіх прадпрыемстваў. А цяпер ідзе кампанія барацьбы зь п'янствам, і часам яна прымае даволі дзіўныя формы, якія можна параўнаць з тымі, у якіх гэтая барацьба вялася ў СССР у 1985-1986 гадах. Кіраўнікі ваўкавыскіх прадпрыемстваў, дзе адбываецца вясельле, сьвяткаваньне дня народзінаў, карпаратыўная вячэра мусяць падаваць у падатковую папярэднія зьвесткі. Ваўкавыскія актывісты кажуць, што гэта збольшага робіцца дзеля штрафаў. Барацьба з п'янствам прымае і іншыя формы - дзён цьвярозасьці. Скажам, 14 лютага, у дзень каханьня быў як раз такі дзень, нельга было купіць алькаголь.
