Дракахруст: “Улады ўвесь час заяўлялі, што зробяць усё, каб гэтыя выбары былі ўзорна дэмакратычнымі і празрыстымі. Тым ня менш на датэрміновае галасаваньне дабраахвотна-прымусовымі мэтадамі сабрала 26% выбаршчыкаў. Дарэчы, паводле дадзеных апытаньня НІСЭПД, дабраахвотна хацелі пайсьці на датэрміновае галасаваньне 14% выбаршчыкаў. Але нават пра такім залатым запасе датэрміновага галасаваньня чамусьці сёньня на ўчасткі, дзе балятаваліся лідэры апазыцыі, не пускалі назіральнікаў. Чаму? Ну, здавалася б, на датэрміновым галасаваньні ўсё добра, хочацца ж міжнароднага прызнаньня, ну і пусьцілі б назіральнікаў, хай паглядзяць. Чаму ж спатрэбілася нават і тут забіваць цьвік па шляпку?”
Дракахруст: “Ну гэта мне нагадвае адзін эпізод, як Аркадзь Райкін сустракаўся на нейкім прыёме з Брэжневым і пачаў скардзіцца на нейкія недарэчнасьці ў савецкім жыцьці, на што Леанід Ільліч паляпаў яго па плячы і сказаў: “ Аркаша! Логики не ищи! “. Дык вось яшчэ адзін выпадак пэўнай нелягічнасьці. Паводле дадзеных Цэнтарвыбаркаму ў выбарах прыняла 75.3% выбаршчыкаў. Паводле незалежных сацыёлягаў ў выбарах мелі намер браць удзел каля 60% выбаршчыкаў. Вось усе гаварылі – выбары ціхія, нецікавыя, інтрыгі няма. Але калі зыходзіць нават з лічбаў незалежных сацыёлягаў 60% - гэта шмат. А чаму?”
Дракахруст: “А зараз пра галоўную інтрыгу выбараў, якая пачынаецца зараз – прызнаюць альбо не прызнаюць? «Складана будзе камусьці не прызнаць гэтыя выбары» – заявіў сёньня падчас галасаваньня Аляксандар Лукашэнка , дадаўшы, што Захад гатовы іх прызнаць. «Апазыцыя не прызнае выбары» – заявіў кандыдат у дэпутаты, лідэр АГП Анатоль Лябедзька. Аляксандар Казулін напярэдадні выбараў заявіў, што “Захад, верагодна, не прызнае выбары, аднак можа быць ухвалены цэлы шэраг момантаў, і гэта можа даць магчымасьць паляпшэньня адносін зь Беларусьсю”. Гэтая тэма прызнаньня стала хіба не галоўнай на сёлетніх выбарах. Дык як з гэтым будзе, хто мае рацыю?”
Цыганкоў: “Зерне праўды ёсьць і ў тых, і ў тых выказваньнях, і ісьціна, здаецца, пасярэдзіне, бліжэй да выказваньня Казуліна. Эўропа, як мне падаецца, сёньня даволі абмежаваная ў сваіх магчымасьцях. Якім бы ні было жаданьне наладзіць дыялёг (альбо гэта завецца нармалізацыяй адносінаў з афіцыйным Менскам), але прызнаць гэтыя выбары ў Эўропе дэмакратычнымі і бездакорнымі немагчыма нават тэарэтычна. Надта шмат парушэньняў, надта мала апазыцыйных прадстаўнікоў у выбарчых камісіях. Таму Захаду давядзецца шукаць фармулёўку, якая б не была парушэньнем асноўных прынцыпаў дэмакратыі, на якіх грунтуецца само заходняе грамадзтва, і разам з тым ў гэтай фармулёўцы, каб не раззлаваць беларускае кіраўніцтва, і не паставіць скандальную кропку ў той адлізе, якая нібыта намецілася за апошнія месяцы. Таму фармулёўка можа быць кшталту, што "выбары не зусім адпавядалі стандартам, але намі былі заўважаныя пэўныя паляпшэньні". Ну і тут шмат будзе залежыць, ці будуць прапушчаныя хаця б некалькі апазыцыянэраў у палату прадстаўнікоў. Калі ня пройдзе ніводзін, дык гэта будзе ўспрынята як пэўны плявок ад Аляксандра Лукашэнкі. Гэта будзе тое "пасланьне", якое можна расшыфраваць як "мы самі вам больш патрэбныя, чым вы нам". Мы ня ведаем, якія былі кулюарныя дамоўленасьці паміж Афіцыйным Менскам і Брусэлем, але калі яны былі, і калі ніводзін з апазыцыянэраў ня пройдзе, гэта ўскладніць магчымасьць кампраміснага паўпрызнаньня выбараў".
Дракахруст: "Дык будзе прызнаньне? прычым я б задаў пытаньне шырэй, як яго сфармуляваў у адной з нашых перадачаў Андрэй Саньнікаў -- не прызнаньне выбараў, а прызнаньне рэжыму?”
Карбалевіч: "Праблема ў тым, што паняцьце "прызнаньне выбараў" вельмі няпэўнае, і розныя палітычныя сілы ўкладаюць у яго розны зьмест. Дзьве інстытуцыі будуць прымаць рашэньні: назіральнікі АБСЕ і кіраўніцтва Эўразьвязу. Я згодны, што хутчэй за ўсё высновы назіральнікаў АБСЕ будуць "гумавымі": з аднаго боку ёсьць пэўны прагрэс, а з другога -- не адпавядалі выбары эўрапейскім стандартам. А ўжо ЭЗ, кіруючыся і геапалітычнымі меркаваньнямі, будзе прымаць рашэньні. Думаю. што пэўныя крокі насустрач Эўразьвяз зробіць. Лічыць гэта прызнаньнем рэжыму ці не -- цяжка сказаць, але пэўныя крокі будуць. Іншая справа, ці задаволяць яны Лукашэнку? Вось калі задаволяць -- тады магчымы працяг дыялёгу. Калі не задаволяць - ён скажа: ну вось, цяпер ніякай размовы з Захадам ня будзе. Тады могуць пачацца ізноў палітычныя замаразкі ў Беларусі. Гэты варыянт ня выключаны”.
Дракахруст: “Мы зараз у праграме чулі галасы плошчы, на гэты раз там значна меней людзей, чым было пад час выбараў 2001 году, я ўжо не кажу пра 2006 год. Вось плошча-2008 году – што яны гаворыць пра беларускае грамадзтва?”
Карбалевіч: “Калі плошча зараз і можа быць нейкім фактарам, дык пакажа і замежным назіральнікам, і журналістам абмежаванасьць палітычнага пратэсту і абмежаванасьць апазыцыі мабілізаваць грамадзтва. Сапраўды, акцыя стала нейкім дадаткам да выбараў, нейкім рытуалам. Выбары - рытуал, падлік галасоў - рытуал, датэрміновае галасаваньне -- рытуал, ну і акцыя пасьля выбараў - рытуал. Калі адкінуць журналістаў і спэцслужбы, дык сёньня ў асноўным на плошчы была моладзь. Нават партыйныя актывісты не прымалі ўдзел, бо напэўна былі занятыя на выбарчых участках. Не было пляну, стратэгіі, не было зразумелых лёзунгаў, зразумелай мэты, чаго дамагацца, супраць чаго пратэставаць і куды ісьці і што рабіць”.
Дракахруст: “Віталь, мы ў перадачы больш казалі пра апазыцыю. А я прапаную паглядзець зь іншага боку. Якія высновы з гэтых выбараў зробіць беларускае грамадзтва і беларуская ўладная эліта?”
Цыганкоў: “Магчыма, улада зразумее, што гуляць у дэмакратыю -- гэта для яе больш карысна і выгодна, гэта можа прынесьці больш дывідэнтаў, чым брутальнасьць. Магчыма, улада падумае, што ў сёньняшнім сьвеце варта ня быць такім брутальна жорсткім, як раней. Магчыма, ад гэтага разуменьня пачнецца нейкая эрозія рэжыму. Псыхолягі кажуць, калі людзі прыкідваюцца ветлівымі, дык міжволі мяняецца ягоны характар. Прынамсі, часам здаецца, у нашых беларускіх умовах на іншыя варыянты зьмены рэжыму спадзявацца не даводзіцца.
Дракахруст: “Валер, які накірунак зьменаў апазыцыі, на Ваш погляд, павінен быць?
Карбалевіч: “Галоўная праблема -- гэта прымусіць гэтую кааліцыю, ня вельмі моцную, ізноў стаць кааліцыяй. Таму што падчас выбараў яна рассыпалася. І паспрабаваць дасягнуць нйкіх агульных дзеяньняў напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў. Таму што вось тое, што зараз адбылося, калі фактычна кааліцыя рассыпалася падчас выбараў, гэта стварае сур'ёзны крызыс - праграмны, тактычны, арганізацыйны”.
