Шум вакол неабходнасьці прыпыненьня далейшых працаў на доме ХІХ стагодзьдзя, які многія ведаюць дзякуючы арыгінальна аформленай краме “Швайцарскія гадзіньнікі”, узьняў старшыня Беларускага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры Антон Астаповіч.
Росьпісы на ўнутраных сьценах заўважыў адзін зь сябраў таварыства Аляксей Фралоў. Мяркуецца, што гэта самадзейная праца мастака, які жыў у ХІХ стагодзьдзі і для афармленьня свайго інтэр’еру скарыстаў тагачасную тэхніку росьпісу. А каб ня пільнасьць добраахвотных дасьледчыкаў? Галоўны інжынэр прадпрыемства Менгарвыканкаму “Менская спадчына” Міхаіл Жых запэўніў, што росьпісы ня зьніклі б:
“Мы б самі заўважылі. Раней ці пазьней, але заўважылі б таксама. Таму што працы па гэтым будынку толькі пачаліся, і будынак вельмі цяжкі ў пляне рэстаўрацыі. Уся цэгла мае якасныя характарыстыкі толькі 10—12% нясучай здольнасьці. Таму трэба адразу рэстаўраваць будынак, а ўжо потым глядзець заўважаны тут фрэскавы жывапіс”.
На пытаньне, як будзе вырашацца пытаньне захаваньня росьпісаў, калі ў будынку разьмесьцяцца офісы, спадар Жых адказаў:
“Па цяперашнім стане і ў адпаведнасьці з рашэньнем Менгарвыканкаму гэта адміністратыўны будынак. То бок офіснае памяшканьне. Але, можа, ёсьць сэнс яшчэ падумаць — і за той тэрмін, які ў нас ёсьць для рэканструкцыйных працаў, зьмяніць яго функцыянальнае прызначэньне. Можа, гэта будзе якаясьці антыкварная крама, можа, музэй нейкага мастака. Падумаць можна”.
На нарадзе таксама прысутнічалі мастак-рэстаўратар Фёдар Сарока, архітэктарка дзяржаўнага прадпрыемства “Праектрэстаўрацыя” Лілія Чарняўская, дырэктар Цэнтру рэгенэрацыі гісторыка-культурных ляндшафтаў і тэрыторый Аляксандар Крокатаў, спэцыяліст у галіне рэстаўрацыі і кансэрвацыі архітэктурных помнікаў Уладзімер Папруга, а таксама ўжо згаданы Антон Астаповіч. Ён расказаў, што ў выніку перамоваў прынятае рашэньне цягам тыдня зрабіць хімічны аналіз росьпісаў. Мэта — вызначыць тып жывапісу і спосабы захаваньня яго фрагмэнтаў. Агульная іх плошча складае 42 квадратныя мэтры.
“Гэта гістарычная каштоўнасьць, якая паказвае, што нашы мяшчане (хоць яшчэ ад савецкіх часоў павялося, што мяшчанства — гэта ня вельмі добрая характарыстыка) цягнуліся да прыгажосьці. Сапраўды, гэта сьведчаньне разуменьня прыгожага вось гэтым клясам мяшчанства. Гэта якраз тое, што яны запазычвалі ў верхняга, арыстакратычнага сацыяльнага слою”.
Штогод з дазволу уладаў пры так званым аднаўленьні гістарычнага цэнтру Менску нішчацца дзясяткі архітэктурных помнікаў, на іх месцы ўзводзяцца навабуды, а культурныя пласты без археалягічных дасьледаваньняў вывозяцца на сьметнік.
Былы галоўны дзяржаўны інспэктар аховы гісторыка-культурнай спадчыны Менгарвыканкаму Ўладзімер Папруга перакананы: уратаваць Менск у цяперашняй сытуацыі можна толькі ўмяшаньне кіраўніка краіны. Ён згадвае, што трыццаць гадоў таму разбурэньню гістарычнай часткі сталіцы перашкодзіў тагачасны лідэр Пётар Машэраў:
“На гэта ёсьць вельмі моцны аналяг, які нават прыдумляць ня трэба. У нас абсалютна аналягічная сытуацыя з гістарычным цэнтрам канца 1970-х. Тое, што мы на сёньняшні дзень маем Верхні горад, гісторыка-культурную каштоўнасьць найвышэйшай нацыянальнай катэгорыі (першай), — аказваецца, гэта толькі дзякуючы ўмяшаньню савецкага прэзыдэнта тагачаснай Беларусі Пятра Машэрава. Ён тады адрэагаваў на сыгналы грамадзкасьці.
Калі б адэкватна, карэктна матываваны меў розум умяшацца ў цяперашні працэс Аляксандар Лукашэнка, то ў выніку мы мелі б ня толькі Верхні горад, які сёньня пад небясьпекай поўнай страты сваіх базавых характарыстык гісторыка-культурнай каштоўнасьці, мы мелі б гістарычны цэнтар Менску ў цэлым. Мелі б мажлівасьць карэктнага вырашэньня канфліктнай сытуацыі паміж Менскам савецкім і Менскам гістарычным. Што, праўдападобна, у пэрспэктыве зьявілася б галоўным дасягненьнем сёньняшняй адміністрацыі на ўсю гістарычную пэрспэктыву”.
Тым часам рэальная небясьпека пагражае яшчэ аднаму знакаваму будынку беларускай сталіцы. Антону Астаповічу трапіў у рукі пратакол даручэньняў прэзыдэнта Беларусі, дадзеных Савету міністраў і Кіраўніцтву спраў прэзыдэнта, які прадугледжвае знос старой Нацыянальнай бібліятэкі. У дакумэнце адзначаецца: прадугледзець у праекце дзяржаўнай інвэстыцыйнай праграмы на 2009—2010 гады ўзьвядзеньне новага будынку для разьмяшчэньня дзяржаўных установаў па вуліцы Чырвонаармейскай, 9. Дзеля гэтага згаданым ведамствам сумесна з Нацыянальным сходам і Канстытуцыйным судом неабходна ў 2-месяцовы тэрмін унесьці прапановы на знос старога будынка і пабудовы на яго месцы новага для разьмяшчэньня там Палаты прадстаўнікоў і Савету Рэспублікі, а таксама Канстытуцыйнага суду. Будынак Нацыянальнай бібліятэкі — адзін з рэдкіх ацалелых помнікаў канструктывізму першай паловы ХХ стагодзьдзя. Празь яго да пабудовы новай бібліятэкі прайшлі практычна ўсе студэнты, якія навучаліся ў Менску.
На здымках: фрагмэнты сьценавых росьпісаў
Росьпісы на ўнутраных сьценах заўважыў адзін зь сябраў таварыства Аляксей Фралоў. Мяркуецца, што гэта самадзейная праца мастака, які жыў у ХІХ стагодзьдзі і для афармленьня свайго інтэр’еру скарыстаў тагачасную тэхніку росьпісу. А каб ня пільнасьць добраахвотных дасьледчыкаў? Галоўны інжынэр прадпрыемства Менгарвыканкаму “Менская спадчына” Міхаіл Жых запэўніў, што росьпісы ня зьніклі б:
“Мы б самі заўважылі. Раней ці пазьней, але заўважылі б таксама. Таму што працы па гэтым будынку толькі пачаліся, і будынак вельмі цяжкі ў пляне рэстаўрацыі. Уся цэгла мае якасныя характарыстыкі толькі 10—12% нясучай здольнасьці. Таму трэба адразу рэстаўраваць будынак, а ўжо потым глядзець заўважаны тут фрэскавы жывапіс”.
Мы б самі заўважылі. Раней ці пазьней, але заўважылі б таксама.
На пытаньне, як будзе вырашацца пытаньне захаваньня росьпісаў, калі ў будынку разьмесьцяцца офісы, спадар Жых адказаў:
“Па цяперашнім стане і ў адпаведнасьці з рашэньнем Менгарвыканкаму гэта адміністратыўны будынак. То бок офіснае памяшканьне. Але, можа, ёсьць сэнс яшчэ падумаць — і за той тэрмін, які ў нас ёсьць для рэканструкцыйных працаў, зьмяніць яго функцыянальнае прызначэньне. Можа, гэта будзе якаясьці антыкварная крама, можа, музэй нейкага мастака. Падумаць можна”.
На нарадзе таксама прысутнічалі мастак-рэстаўратар Фёдар Сарока, архітэктарка дзяржаўнага прадпрыемства “Праектрэстаўрацыя” Лілія Чарняўская, дырэктар Цэнтру рэгенэрацыі гісторыка-культурных ляндшафтаў і тэрыторый Аляксандар Крокатаў, спэцыяліст у галіне рэстаўрацыі і кансэрвацыі архітэктурных помнікаў Уладзімер Папруга, а таксама ўжо згаданы Антон Астаповіч. Ён расказаў, што ў выніку перамоваў прынятае рашэньне цягам тыдня зрабіць хімічны аналіз росьпісаў. Мэта — вызначыць тып жывапісу і спосабы захаваньня яго фрагмэнтаў. Агульная іх плошча складае 42 квадратныя мэтры.
“Гэта гістарычная каштоўнасьць, якая паказвае, што нашы мяшчане (хоць яшчэ ад савецкіх часоў павялося, што мяшчанства — гэта ня вельмі добрая характарыстыка) цягнуліся да прыгажосьці. Сапраўды, гэта сьведчаньне разуменьня прыгожага вось гэтым клясам мяшчанства. Гэта якраз тое, што яны запазычвалі ў верхняга, арыстакратычнага сацыяльнага слою”.
Штогод з дазволу уладаў пры так званым аднаўленьні гістарычнага цэнтру Менску нішчацца дзясяткі архітэктурных помнікаў, на іх месцы ўзводзяцца навабуды, а культурныя пласты без археалягічных дасьледаваньняў вывозяцца на сьметнік.
Тое, што мы на сёньняшні дзень маем Верхні горад - гэта толькі дзякуючы ўмяшаньню Пятра Машэрава.
Былы галоўны дзяржаўны інспэктар аховы гісторыка-культурнай спадчыны Менгарвыканкаму Ўладзімер Папруга перакананы: уратаваць Менск у цяперашняй сытуацыі можна толькі ўмяшаньне кіраўніка краіны. Ён згадвае, што трыццаць гадоў таму разбурэньню гістарычнай часткі сталіцы перашкодзіў тагачасны лідэр Пётар Машэраў:
“На гэта ёсьць вельмі моцны аналяг, які нават прыдумляць ня трэба. У нас абсалютна аналягічная сытуацыя з гістарычным цэнтрам канца 1970-х. Тое, што мы на сёньняшні дзень маем Верхні горад, гісторыка-культурную каштоўнасьць найвышэйшай нацыянальнай катэгорыі (першай), — аказваецца, гэта толькі дзякуючы ўмяшаньню савецкага прэзыдэнта тагачаснай Беларусі Пятра Машэрава. Ён тады адрэагаваў на сыгналы грамадзкасьці.
Калі б адэкватна, карэктна матываваны меў розум умяшацца ў цяперашні працэс Аляксандар Лукашэнка, то ў выніку мы мелі б ня толькі Верхні горад, які сёньня пад небясьпекай поўнай страты сваіх базавых характарыстык гісторыка-культурнай каштоўнасьці, мы мелі б гістарычны цэнтар Менску ў цэлым. Мелі б мажлівасьць карэктнага вырашэньня канфліктнай сытуацыі паміж Менскам савецкім і Менскам гістарычным. Што, праўдападобна, у пэрспэктыве зьявілася б галоўным дасягненьнем сёньняшняй адміністрацыі на ўсю гістарычную пэрспэктыву”.
Тым часам рэальная небясьпека пагражае яшчэ аднаму знакаваму будынку беларускай сталіцы. Антону Астаповічу трапіў у рукі пратакол даручэньняў прэзыдэнта Беларусі, дадзеных Савету міністраў і Кіраўніцтву спраў прэзыдэнта, які прадугледжвае знос старой Нацыянальнай бібліятэкі. У дакумэнце адзначаецца: прадугледзець у праекце дзяржаўнай інвэстыцыйнай праграмы на 2009—2010 гады ўзьвядзеньне новага будынку для разьмяшчэньня дзяржаўных установаў па вуліцы Чырвонаармейскай, 9. Дзеля гэтага згаданым ведамствам сумесна з Нацыянальным сходам і Канстытуцыйным судом неабходна ў 2-месяцовы тэрмін унесьці прапановы на знос старога будынка і пабудовы на яго месцы новага для разьмяшчэньня там Палаты прадстаўнікоў і Савету Рэспублікі, а таксама Канстытуцыйнага суду. Будынак Нацыянальнай бібліятэкі — адзін з рэдкіх ацалелых помнікаў канструктывізму першай паловы ХХ стагодзьдзя. Празь яго да пабудовы новай бібліятэкі прайшлі практычна ўсе студэнты, якія навучаліся ў Менску.
На здымках: фрагмэнты сьценавых росьпісаў
