А як наконт віртуальнай нядзельнай школкі – дарэчы, першай у гісторыі беларускага замежжа? І, пакуль яна ствараецца маладымі амэрыканскімі беларусамі, новае жыцьцё ўжо пачала нядзельная школка ў Нью-Ёрку для беларусаў розных канфэсіяў.
Пра сучасную нядзельную беларускую школу – віртуальную і рэальную – у перадачы распавядаюць дзеці і іх бацькі.
Пяцігадовая Паўлінка Падлеская жыве ў Нью-Ёрку. У Амэрыцы яна нарадзілася. Яе бацькі – беларусы, і беларускіх песенак і вершыкаў Паўлінка ведае столькі, што хапіла б не на адну перадачу. Паўлінка расказвае беларускія вершы пра вясковыя хатнія каўбаскі, пра разумнага Антосіка, пра цяцерку, якая ў вазёрным люстэрку пабачыла сястрыцу...
У свае пяць гадоў Паўлінка сапраўды шмат што ўмее – яна ўжо пачала вучыцца, і яна чытае і па-ангельску, і па-беларуску.
“Мне падабаецца”
Паўлінка мае малодшага браціка Данілу – яму 2 гады з паловай, ён таксама сьпявае і ведае беларускія вершы. Разам з іншымі дзеткамі зь Нью-Ёрку Паўлінка і Даніла наведваюць беларускую нядзельную школку ў Брукліне.
“Мне падабаецца, што там мы малюем, упрыгожваем, наклееваем. Я на Дзень Мамы намалявала кветачку і сабачку, прыязджайце паглядзець, як прыгожа!”
Паўлінка і Даніла ў нядзельную школку езьдзяць, вядома, не адны – іх прывозяць бацькі. І ня толькі прывозяць. Галіна і Андрусь Падлескія самі шмат робяць для таго, каб дзеці і бацькі мелі такую нядзельную школку, якая падабалася б ім самім і іх дзецям.
Яны пачалі ствараць віртуальную беларускую нядзельную школку. Сайт “Дзяцінства” зь беларускімі песнямі і дыяфільмамі, якім займаецца найбольш Андрусь, ужо існуе. А рэальная беларуская нядзельная школа, якой найбольш апякуецца Галіна, пачала свае заняткі ў Нью-Ёрку, у Брукліне, ад 2 сакавіка сёлета.
“Гэтая ідэя ўжо круцілася цягам гадоў у паветры. Цягам пяці гадоў, то ўжо дакладна, – кажа Галіна, якая выкладае цяпер ў гэтай школцы. – Усе гаварылі пра тое, што патрэбная школка, што ёсьць шмат маладых беларусаў, маладыя сем'і зь дзецьмі. Пра гэта гаварылі-гаварылі, усе казалі пра тое, што трэба пачаць – і ніяк не пачыналі. Вось, урэшце рэштаў, сабраліся”.
Пачалі самі бацькі
Так што школка ствараецца тымі, хто адчувае ў ёй патрэбу. І выкладаюць самі бацькі.
Галіна распавяла, што цяпер далучаецца яшчэ адна маладая мама з двума дзеткамі, Ганна Сурмач, яна будзе выкладауь скокі – танцы. Усё іншае выкладае Галіна Падлеская. Даводзіцца, вядома, рыхтавацца да заняткаў – каб было цікава ўсім, а прыходзяць дзеткі рознага узросту, пачынаючы ад двух гадоў:
“Падрыхтоўка займае даволі шмат часу. Хочацца зрабіць для дзяцей і размалёўкі, падрыхтаваць розныя вырабы, якія можна рабіць разам, пашукаць сьпевы, і сам урок прадумаць: што расказваць, малюнкі якія паказаць. Добра, што ў Амэрыцы бібліятэкі выдатныя: вялікі выбар кніг, і на кожны занятак, па кожнай тэме біблійнай, можна знайсьці кніжку з прыгожымі малюнкамі. Прадумваю пытаньні, шукаю гульні”.
Дзе і як шукаюцца беларускамоўныя матэр'ялы?
“Карыстаюся англамоўнымі матэр'яламі, якія ёсьць, – кажа Галіна. – Калі я паказваю малюнкі з ангельскай кніжкі, я папросту ўсё расказваю па-беларуску. Ад таго часу, як у нас нарадзілася Паўлінка, я навучылася вельмі добра і хутка ўсё паралельна перакладаць.
Ідзеш у бібліятэку, набіраеш прыгожых кніжак з малюнкамі і паралельна ёй усё па-беларуску расказваеш. Так што для мяне гэта ня вельмі вялікая праблема. Мульцікаў, гульняў кампутарных, вядома, не стае, – але гэтым жа ў школе не займаемся”.
Не хапае дзіцячых песенек
“Вось што мяне вельмі хвалюе, так гэта праблема сьпеваў дзіцячых па-беларуску – сапраўды іх не хапае, – кажа Галіна. – Я спрабую песенькі зараз шукаць усюды, але я знайшла можа адзін-два дзесяткі, і толькі. Я не вядаю, дзе іх шукаць. Здаецца, на Радыё Рацыя існуе неблагая дзіцячая праграма, недзе на паўгадзіны, і там часам у іх таксама гучаць сьпевы – беластоцкія дзеткі вельмі добра сьпяваюць. Можа, яны маглі б падзяліцца нотамі, тэкстамі, – ці знайсьці тых, хто мог бы дапамагчы. Я спрабую зараз зь імі праз электронную пошту скантактавацца, можа, мне адкажуць”.
Ці паўстаюць фінансавыя праблемы ў працы школкі? Я папрасіла Галіну падзяліцца сакрэтам, як вырашаюцца фінансавыя праблемы – але высьветлілася, што іх папросту няма.
“Вы ведаеце, увогуле нешта іх і няма, гэтых фінансавых праблемаў, – кажа Галіна. – Царква (Сабор Кірылы Тураўскага ў Нью-Ёрку, у Брукліне) з нас за памяшканьне нічога ня бярэ, гэтая школка пры царкве. Што яшчэ? Алоўкі там, крэйды, кніжкі... Ну, кніжкі ў мяне беларускія ёсьць свае, я прыношу, каб пачытаць казкі, напрыклад. Што-нішто можна ўзяць у бібліятэцы.
Калі і бываюць нейкія выдаткі, то ня вельмі вялікія – колькі там папера ды алоўкі каштуюць... Прычым, некаторыя беларусы з тых ранейшых хваляў эміграцыі таксама заўсёды прапаноўваюць дапамагчы, так што фінансавых праблемаў у нас абсалютна ніякіх няма.
Людзі вельмі самаахвярныя. Самае галоўнае, што патрэбна для нядзельнай школкі – гэта знайсьці пару сем'яў самадданых, каторыя гэтым займаюцца, а астатнія праблемы не такія і складаныя, іх можна вырашыць”.
Галіна не згадала пра тое, што, сапраўды, напэўна, і так выглядае цалкам натуральна, – дабрачынную працу. Выкладчыкі за сваю працу заробкаў, вядома, не атрымліваюць, і ня дзеля заробкаў гэтым займаюцца. Людзі папросту робяць тое, што ім цікава, тое, што патрэбна ім самім і іх дзецям.
“Вядома, мне вельмі падабаецца гэтым займацца...Так, гэта ахвярнасьць, але мне сапраўды падабаецца тое, што я раблю, – сьмяецца Галіна. Яна вырашыла не працаваць, каб быць разам са сваімі дзецьмі, пакуль яны падрастуць. – Спачатку ў нас была няня, але я адчула, што губляю нешта надзвычай важнае, калі я чула, што нехта іншы распавядае пра тое, што ўпершыню сказала ці зрабіла мая маленькая дачка”.
Нядзельная школка – гэта сучасна
Вядома, беларускай мове можна навучыць і ў сям'і, але на занятках дзеці вучацца, гуляюць, размаўляюць разам з іншымі беларускамоўнымі сябрамі, і ў гэтым – вялікая каштоўнасьць школкі.
Камунікацыі, асяродзьдзе, супольныя справы і заняткі – гэта неабходны складнік сучаснага выхаваньня дзяцей, і навучаньне роднай мове і культуры толькі ў сям'і ня можа замяніць цалкам тое, што даюць дзецям сустрэчы зь сябрамі-аднагодкамі.
Нядзельная школка дае магчымасьць засвоіць з самага раньняга ўзросту: беларуская мова – ня толькі хатняя і кніжная мова, але і мова, на якой можна размаўляць з самымі рознымі людзьмі з шырокага сьвету.
“Заняткі ўключаюць гісторыю зь дзіцячай Бібліі, сьпевы, маляваньне, выцінанку альбо які іншы мастацкі выраб”, – гаворыцца ў артыкуле пра школку ў газэце “Беларус”.
На першым занятку было 8 дзетак дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту. Першая тэма – стварэньне сьвету. Дзеці сьпявалі, слухалі адпаведную гісторыю з дзіцячай Бібліі, малявалі, паглядзелі і паслухалі пару цікавых кніжак з малюнкамі і разам зрабілі з паперы і аднаразовых талерак сапраўдны мастацкі твор – краба-скрыпача.
Цяпер дадаюцца і танцы, і мультфільмы-дыяфільмы, а заняткі адбываюцца двойчы на месяц па нядзелях, падчас набажэнства, з 10 да 12 гадзінаў. Бацькі могуць падчас заняткаў пайсьці на набажэнства, калі жадаюць, але школка стваралася ня толькі дзеля гэтага. Яшчэ адна рыса сучаснай беларускай нядзельнай школы – яна адкрытая для дзяцей з сем'яў розных хрысьціянскіх канфэсыяў.
Яна – праваслаўная, ён – каталік
Нядзельную школу ў залі беларускага праваслаўнага сабору наведваюць дзеткі і са зьмяшаных руска-беларускіх сем'яў, і зь сем'яў, дзе бацькі належаць да розных канфэсіяў, – як да прыкладу зь сям'і Алены і Пётры Рыжых. Яны маюць двое дзяцей – трохгадовага Янку і Алеську, якой паўтары году. У гэтую нядзелю, калі былі чарговыя заняткі ў школцы, я пагаварыла зь іх мамай – Аленай. Яна – праваслаўная, яе муж Пётра – каталік.
Пытаюся, ці ня было праблемай тое, што нядзельная школа – у праваслаўным саборы?
“Не, гэта не праблема зусім, мы нават пра гэта і ня гаварылі, – кажа Алена. – Ідэя была – хадзіць у школку, вучыць дзяцей, каб яны сустракаліся з іншымі дзеткамі-беларусамі.
У школе мы трохі вывучаем Біблію, трохі альфабэт, песьні розныя. Мы нават не тлумачым дзеткам, да якой яны належаць канфэсіі. Мы вывучаем Біблію. Мы ж усе – хрысьціяне. У нас ніколі і гаворкі пра гэта ня было, – так выйшла і ўсё. Каб была такая школка ў каталіцкай царкве, мы б туды пайшлі. Ня мае ніякай розьніцы для нас. У сям'і мы шануем рэлігію адно аднаго, і нашыя дзеткі належаць да хрысьціянаў – як і мы.
Нашыя дзеці пачынаюць размаўляць на 5 мовах – яны ведаюць польскую і расейскую, ангельскую, а таксама гішпанскую – ад няні, але з намі яны звычайна гавораць па-беларуску. Вельмі важна, што ў школцы яны сустракаюцца зь іншымі беларускамоўнымі дзеткамі.
У такой школцы даўно ўжо было патрэба, а для нас гэта проста цудоўна, што яна адкрылася. Дзеткі маленькія, ім там цікава, і мы вельмі ўдзячныя за гэтую школку”.
“Тут нас канфэсіі не падзяляюць, – кажа Галіна Падлеская. – Далікатныя моманты што да розных канфэсыяў і не закранаюцца на занятках з маленькімі дзеткамі – і патрэбы такой няма. Мы вывучаем біблійныя гісторыі, Біблія для ўсіх адна. Сьпяваем песьні, гімны. Дарэчы, у Амэрыцы ў розных цэрквах можна пачуць адныя і тыя ж гімны, і ў пратэстанцкіх, і ў каталіцкіх храмах... Сьпевы, гімны – унівэрсальныя для ўсіх хрысьціянаў”.
“Чытай Біблію, маліся штодня,
Чытай Біблію, маліся штодня,
Чытай Біблію, маліся штодня,
І расьці, сталей!”, – сьпявае Паўлінка.
Дзеці ў школцы сьпяваюць ня толькі хрысьціянскія, але й самыя розныя дзіцячыя песенкі – і пра аўтобус, колы якага круцяцца, і ў якім столькі ўсяго адбываецца, і пра сьвет, які “ўрэшце рэшт такі малы”... Тэксты і мэлёдыі гэтых песенак ёсьць на сайце, на якім неўзабаве зьявіцца віртуальная школа.
Дзіцячы сайт
“Зараз мы абмяркоўваем ідэю пасьля кожных заняткаў разьмяшчаць тэксты ўрокаў з малюнкамі, пытаньнямі, тэкстамі сьпеваў і музыкай на сеціве, – кажа Галіна Падлеская. – Наколькі мы ведаем, у інтэрнэце яшчэ не існуе такой беларускай нядзельнай школкі, ды і ў самой Беларусі ня так шмат беларускамоўных нядзельных школак. Лічым, што ў цяперашніх умовах гэта будзе вельмі актуальна і карысна. Гэта дапаможа беларускамоўным бацькам у выхаваньні сваіх дзетак па ўсім сьвеце”.
Беларуская нядзельная школа працуе ў рэальнай прасторы. Разам з тым Галіна і Андрусь Падлескія займаюцца інтэрнэт-сайтам з дыяфільмамі, мультфільмамі і песьнямі для малых па-беларуску.“ Дзяцінства: сеціўная мясьціна для дзетак-беларусаў” -- гэты сайт і распачынае праект першай віртуальнай беларускай нядзельнай школкі. Галіна падала ідэю і робіць пераклады, але, як яна кажа, Андрусь займаецца гэтым найбольш.
Так што, калі там нічога не атрымліваецца пакуль што, будзе іншая Беларусь – віртуальная. Яна ўжо існуе і, думаю, яна будзе толькі ўзмацняцца на гэтай непадуладнай таму рэжыму тэрыторыі”.
“Бачу плён”
І на гэтай непадуладнай рэжыму тэрыторыі Андрусь працуе для сваіх і іншых беларускіх дзяцей. Апрача таго, Андрусь мае і вучыцца, і працаваць, – ён адзіны ў сям'і працуе. Цікава, як знаходзіцца час для дабрачыннай працы ў сеціве?
“Спраўляюся неяк... Калі мэта ёсьць у жыцьці, можна даць рады. Ёсьць такая высакародная ідэя, і калі ёй жывеш, то час на гэта заўсёды знойдзецца. Хочацца гэта рабіць. Бачу плён і для сваіх дзяцей. Пачалося ж гэта як праца для сваіх дзяцей, для Паўлінкі і Данілкі. Шмат матэрыялаў назапасілася, захацелася даць магчымасьць і іншым бацькам гэтым пакарыстацца.
Час – не праблема. Вядома, хацелася б крыху больш часу мець – каб было больш часу, то хутчэй бы рабіліся і аднаўленьні. Пляны вялікія. Ужо ў нас на сайце больш за 20 дыяфільмаў ёсьць, і недзе тры новых яшчэ ў распрацоўцы. І пляны, прынамсі, на дзясятак наперад яшчэ ёсьць. Так што, будзем працаваць”.
Дапамога
Так, можа быць, варта зьвярнуцца з заклікам пра дапамогу?
“Ня думаю, што нам нейкая асаблівая дапамога патрэбная. Кожны дзень па гадзінцы пасядзіш, і новы матэр'ял за тыдзень атрымліваецца. Так што неблагое аднаўленьне ідзе. Толькі хацеў бы выказаць падзяку за тую дапамогу, якую мы ўжо атрымалі, вельмі значную, – вялікі дзякуй “Беларускаму моладзеваму руху Амэрыкі”, асабіста спадару Алесю Вінакураву, – за рэгістрацыю нашай вэб-адрэсы, і таксама хостынг бясплатны нам даюць. Так што, мы тут маем людзей, каторыя нам дапамагаюць.
А наконт матэрыялаў – нешта мы самі робім, а калі хто мае ідэі, прапановы, матэрыялы, мы вельмі адкрытыя да супрацоўніцтва, будзем рады усім, хто напіша ці патэлефануе нам”.
На сайце будуць выкладацца пасьля кожных заняткаў тэксты ўрокаў з малюнкамі, пытаньнямі, песьнямі. Таму Галіна яшчэ нагадала – просьба адгукнуцца тым, хто можа дапамагчы ў пошуках беларускіх дзіцячых песенак, – і ёсьць прозьба і да беларускіх мастакоў:
“Ведаеце, так добра было б, каб мастакі знайшліся, якія маюць ахвоту малюнкі зрабіць для заняткаў. Бо без малюнкаў такія урокі зрабіць і выставіць – нескладана, але ж без малюнкаў дзецям не цікава!
Пачынаеш шукаць малюнкі – усё ў інтэрнэце абаронена аўтарскімі правамі. Тое, што абаронена аўтарскімі правамі, ня хочацца чапаць, не прыгожа ж так рабіць.
Будзем вельмі рады, калі хто зацікавіцца і вырашыць дапамгчы малюнкамі!
А для школы – найлепшая дапамога – гэта паведаміць усім сваім знаёмым, якія жывуць у Нью-Ёрку, ці ў Нью-Джэрзі, ці ў Канэктыкуце, каму гэта можа быць цікава, каб яны прыяжджалі і прывозілі сваіх дзяцей. Будзем усім рады!”
Заняткі беларускай нядзельнай школы адбываюцца ў царкоўна-грамадзкай залі катэдральнага сабору сьв. Кірылы Тураўскага (401 Atlantic Avenue, Brooklyn, NY 11217) двойчы ў месяц, больш падрабязная інфармацыя і расклад, а Галіне і Андрусю Падлескім можна напісаць на адрас galinapodles@hotmail.com. Пісаць аўтару перадачы можна на адрас pokladt @ yahoo.co.uk.
