Who is Mr. Medvedev?

Над гэтымі пытаньнямі ў “Праскім акцэнце” разважаюць: карэспандэнт часопісу “Русский репортер” Віктар Дзятліковіч, дырэктар Беларускага інстытуту стратэгічных дасьледаваньняў Віталь Сіліцкі і галоўны навуковы супрацоўнік Інстытуту Эўропы Расейскай акадэміі навук прафэсар Дзьмітры Фурман.

Прапануем вашай увазе поўны тэкст перадачы.

Дракахруст: “Нядаўна пачуў такі анэкдот. Ідзе Мядзьведзеў выступаць на трыбуну. Рэфэрэнт: “Дзьмітры Анатольевіч, у Вас тут да пінжаку нітачкі прычапіліся”. Грозны голас Пуціна: “Не чапайце, гэта важныя нітачкі”.

Меркаваньне, што новы прэзыдэнт будзе адно марыянэткай папярэдніка – дамінуючая тэма ня толькі анэкдотаў, але і сур’ёзных аналітычных артыкулаў. І небеспадстаўна: Пуцін – надзвычай папулярны лідэр, Пуцін пераходзіць на другую па значнасьці пасаду ў дзяржаве, значэньне якой апошнімі рашэньнямі прэзыдэнта Пуціна было яшчэ больш умацаваная, крамлёўскія чыноўнікі перацякаюць у Белы дом, Пуцін абраны лідэрам “Единой России”, якая мае канстытуцыйную большасьць у Дзярждуме. Памяць паслужліва падказвае гістарычныя прэцэдэнты: цар Фёдар Іаанавіч і Барыс Гадуноў ці, можа, яшчэ больш дакладнае – пацешны цар Сімеон Бэкбулатавіч пры Іване Жахлівым.

Але так здаецца, што ўсе гэтыя анэкдоты і прагнозы базуюцца на вельмі простым прынцыпе – заўтра будзе так, як учора.

Аднак той жа гістарычны досьвед, у тым ліку і з расейскай гісторыі, дае нямала прыкладаў таго, што марыянэткі абрываюць ніткі, пры дапамозе якіх імі спрабавалі кіраваць. Да таго ж, расейская палітычная культура грунтуецца на тым, што цар на Русі адзін, і ён сядзіць у Крамлі.

Праўда, ёсьць досьвед многіх краін Эўропы, дзе моцныя і прэзыдэнт, і прэм’ер: напрыклад, Польшча, Літва, Украіна, Францыя. І ніякай катастрофы для дзяржаўнасьці гэтых краінаў такое "сужыцьцё" не спараджае. Дык як жа яно будзе насамрэч у Расеі, і што адбылося 7 траўня: ці сапраўды прыход новага самастойнага кіраўніка, уладара, ці фарс інаўгурацыі марыянэткі, ці пачатак прыгаданай эўрапейскай мадэлі? Віктар Дзятліковіч, як Вы мяркуеце?”

Дзятліковіч: "Я лічу, што ўсё будзе залежаць ад амбіцый самога Дзьмітрыя Мядзьведзева. Пройдзе пэўны час, – месяц, два, тры, – каб Мядзьведзеў усьвядоміў, кім ён хоча быць. Калі ён будзе гатовы быць марыянэткай, дык ён ёй і застанецца. Калі не – то ў яго ёсьць усе шанцы стаць першай асобай у дзяржаве, бо пасада прэм’ер-міністра даволі небясьпечная і для іміджу, і для рэйтынгу Пуціна. Пуцін можа зрабіць крокі, якія Мядзьведзеў зможа выкарыстаць для таго, каб прынізіць ролю Пуціна ў дзяржаве".

Дракахруст: “Дзьмітры Фурман, а як Вы лічыце, які з гэтых варыянтаў рэалізуецца? Больш за ўсё гавораць пра варыянт "марыянэтка". Але тады ўзьнікае пытаньне: калі Пуціну так ужо карцела захаваць уладу, дык навошта быў патрэбны такі складаны варыянт? Хацеў бы ён кіраваць Расеяй далей – ну дык зрабіў бы сабе трэці тэрмін. У чым была праблема? Дык да якога ж варыянту сытуацыя схіляецца? Віктар вось казаў пра амбіцыі Мядзьведзева. Амбіцый можа ў яго будзе ня так і шмат, але іх можа спарадзіць сам Крэмль".

Фурман: "Першае, што мы павінны ўлічваць – гэта тое, што мы маем справу з надзвычай закрытай маскоўскай вярхушкай. Іх рэальныя намеры і адносіны мы практычна ня ведаем, мы ведаем іх нават менш, чым ведалі пра адносіны ў палітбюро ў савецкія часы. Таму ўсе нашы меркаваньні – гэта гаданьне.

Дык вось, наконт гаданьняў. Тут два моманты, якія трэба разрозьніваць. Першае – для чаго гэта ўсё рабілася, для чаго сапраўды Пуцін сышоў з пасады прэзыдэнта. Мы можам меркаваць толькі адно: што Пуцін, будуючы сыстэму, якая па сутнасьці нічым не адрозьнівалася ад сыстэм імітацыйнай дэмакратыі, якія існуюць, скажам, у Казахстане, Беларусі, Эгіпце, дайшоў да той кропкі, калі трэба было ці зрабіць яшчэ адзін крок і канчаткова ўсталявацца як нармальны прэзыдэнт-дыктатар краіны "трэцяга сьвету", ці зрабіць крок убок, які захоўвае нейкі больш прававы, заходні фасад. Ён зрабіў гэты крок убок. Тут было нежаданьне ісьці да канца па шляху "трэцяга сьвету".

Але паколькі ўся лёгіка нашага разьвіцьця, уся лёгіка дзеяньняў самога Пуціна штурхала менавіта ў "нармальным" накірунку "трэцяга сьвету", то зрабіць крок убок вельмі цяжка. Таму гэта было спалучана з тым, што я б назваў гульнёй у напарстак, якую ён рабіў са спаборніцтвам пераемнікаў, загадкавым прызначэньнем Зубкова і г.д. За ўсім гэтым – страх страціць кантроль, нават ня той кантроль, ня тую ўладу, якая ў яго ў руках, а не стварыць сытуацыю, пры якой ва ўладзе узьнікаюць шчыліны, празь якія праточваецца спантаннасьць, здараюцца расколы, пачынаецца непрадказальнасьць.

Атрымаецца гэта ці не – невядома, але мне здаецца, што пэўныя элемэнты расколу проста непазьбежныя, як і пэўнае двоеўладзьдзе. І гэта, на мой погляд, хутчэй добра, бо гэта стварае магчымасьць для рускага грамадзтва крыху ўздыхнуць".

Дракахруст: “Віталь Сіліцкі, а якія ў Вас меркаваньні, які з трох абазначаных мной варыянтаў – "марыянэтка", "паўнаўладны цар" ці "сужыцьцё ўзору Качыньскі-Туск" – будзе рэалізаваны?"

Сіліцкі: "Наконт "сужыцьця" – гэта элемэнт сталай дэмакратыі і ўсталяванай партыйнай сыстэмы. Ад Расеі гэта гэтак жа далёка, як француская прэзыдэнцкая сыстэма – ад Беларусі, што б там ні казаў спадар Лукашэнка.

Вы, Юры, увесь час спасылаецеся на расейскую палітычную традыцыю. Але мне здаецца, што расейская ўлада, нават такая, як яе апісаў спадар Фурман, імкнецца ці вымушаная закласьці нейкую новую традыцыю. Зразумела, яны хочуць захаваць уладу, але ёсьць, скажам, пытаньні міжнароднага іміджу і міжнародных амбіцый Расеі, яна хоча стаць усясьветнай дзяржавай, паважанай дзяржавай, а для гэтага мінімум нормаў прыстойнасьці трэба захоўваць.

Акрамя таго, ёсьць пытаньне балянсу сілаў у той уладнай групоўцы, якую стварыў спадар Пуцін. Таму ён мусіў сыходзіць, хаця рабіў гэта без вялікага жаданьня. Шмат хто заўважыў, што калі Пуцін перадаваў уладу, калі ён прыносіў прысягу, у яго нават сьлёзы на вачах навярнуліся. Але закалка гэбісцкая: трэба – значыць трэба.

Зразумела, гэта крыху нестандартная сытуацыя для расейскай ўлады. Нейкія меры бясьпекі былі прынятыя, але ўсё залежыць ад пазыцыі Мядзьведзева. Калі ў яго выкрышталізуецца разуменьне, куды ён хоча весьці краіну, ён стане сапраўдным прэзыдэнтам. Калі не – то ён будзе хістацца і выбіраць. Тут хутчэй пытаньне палітычнай волі і палітычнага бачаньня. Ці ёсьць у Мядзьведзева ўласная воля і ўласнае бачаньне, адрозныя і волі і бачаньня Пуціна?

Таксама трэба ўлічваць карпаратыўны характар расейскай улады. Паўнамоцтвы прэзыдэнта – гэта ня толькі пытаньне інстытуцыяў і Канстытуцыі. Ведаеце, "Единая Россия" як была "прывадны´м пасам" прэзыдэнцкай адміністрацыі, так ім і засталася.

Але пытаньне ўлады – гэта пытаньне настрояў дзясяткаў тысяч буйных, сярэдніх і драбнейшых начальнікаў па ўсёй краіне. Гэтае войска Пуцін за 8 гадоў расставіў. Стварэньне свайго такога "войска" – агромністае пытаньне для Мядзьведзева. Пуцін дакладна ведаў, што ён хоча зрабіць з Расеяй, але прыгадайце, колькі гадоў прайшло. пакуль ён ня ўзяў гэтую сыстэму цалкам пад свой кантроль. Так што калі ў Мядзьведзева гэтае бачаньне і выкрышталізуецца, спатрэбіцца час, каб увасобіць яго ў жыцьцё".

Дракахруст: “Усе ўдзельнікі нашай перадачы ў той ці іншай форме паставілі пад сумнеў непазьбежнасьць варыянта “марыянэтка”. Калі так, то ўзьнікае пытаньне, якое ў свой час задавалася наконт Пуціна – “Who is Mr. Medvedev?” Словы, якія ён казаў пасьля таго, як быў названы пераемнікам, усё ж адрозьніваюцца ад словаў, якія гучалі з вуснаў Пуціна. Нават у інаўгурацыйнай прамове найважнейшай сваёй задачай Мядзьведзеў назваў пашырэньне і захаваньне грамадзянскіх і эканамічным свабодаў, а таксама ўсталяваньне вяршэнства права.

Праўда, гаварыў ён і іншае – і пра вернасьць курсу Пуціна, і пра ролю дзяржавы ў эканоміцы, ды і само ягонае працяглае служэньне ў адміністрацыі Пуціна, сама працэдура, дзякуючы якой ён апынуўся на крамлёўскім троне, неяк ня надта стасуецца з такой ўжо шчырай адданасьцю прынцыпам свабоды.

І тым ня менш – ніхто не прымушаў казаць пра свабоды і правы, казаў бы пра веліч Расеі, паабяцаў бы “замачыць у сарціры” ўсіх яе ворагаў, расейцам, можа, яшчэ больш спадабаўся б.

У апошнія месяцы многія выказвалі спадзяваньне на тое, што з новым прэзыдэнтам у Расеі пачнецца “адліга”, пэўная лібэралізацыя, на тое, што, паводле Дзьмітрыя Фурмана, “рускаму чалавеку можна будзе лягчэй уздыхнуць”. Наколькі абгрунтаваныя такія спадзевы? Ці гэта , як казаў з падобнай нагоды імпэратар Мікалай ІІ, “бессмысленные мечтания”? Дзьмітры Фурман, які Ваш адказ?”

Фурман: "Мне здаецца, што мы павінны ўлічваць адрозьненьні ў сацыяльным генэзісе Мядзьведзева і Пуціна. Пуцін – чалавек зь нізоў, чалавек, які зрабіў кар’еру праз КДБ. Я не хачу дэманізаваць КДБ, але ён робіць пэўны адбітак, прывівае пэўныя каштоўнасьці, прыёмы і псыхалёгію сваім супрацоўнікам.

Генэзіс Мядзьведзева – зусім іншы. Я б зьвярнуў увагу, што Мядзьведзеў – першы пасьля Леніна расейскі кіраўнік, які паходзіць зь вярхушкі інтэлігенцыі. І гэта непазьбежна павінна спараджаць крыху іншую псыхалёгію.

Пуцін, незалежна ад фармальна прынятых ім сымбаляў веры, больш за ўсё баіцца страціць кантроль над сытуацыяй, гэта чалавек, які ўвесь час стрымлівае сябе і свае эмоцыі, чалавек, які баіцца адкрыцца, баіцца, што хтосьці паўплывае на яго, і які імкнецца сам уплываць і трымаць у сваіх руках усё.

Псыхалёгія выхадца з элітарнай інтэлігенцыі – зусім іншая. Мядзьведзеў псыхалягічна больш лібэральны, чым Пуцін. І таму ён сапраўды нясе пэўныя моманты "адлігі", і спадзевы тут у пэўнай ступені абгрунтаваныя.

Я б толькі хацеў бы зьвярнуць увагу на дзьве рэчы, якія часам зьмешваюцца ў нашых развагах і спадзевах. Спадзевы на "адлігу" – зусім ня тое, што спадзевы на дэмакратыю. Лібэралізацыю рэжыму, я мяркую, Мядзьведзеў можа правесьці. Але перамога дэмакратыі – гэта нешта наагул зусім іншае, гэта перш за ўсё прыход да ўлады нейкай апазыцыйнай сілы, засваеньне правілаў гульні, паводле якіх да ўлады прыходзяць розныя палітычныя сілы. Гэта, мне здаецца, ня ў сілах прэзыдэнта наагул, гэта залежыць ад грамадзтва. І да гэтага нам яшчэ вельмі далёка. Хаця лібэралізацыя можа стварыць умовы, якія будуць спрыяць набліжэньню дэмакратыі".

Дракахруст: “Віктар, а як Вы лічыце, ці маюць падставы спадзевы на "адлігу"? І які Ваш адказ на пытаньне – хто такі спадар Мядзьведзеў?"

Дзятліковіч: “Я пагаджуся са спадаром Фурманам, бо да таго часу, пакуль расейскае партыйнае будаўніцтва плянуецца ў Крамлі, а не ў грамадзтве, і партыі ўзьнікаюць зьверху, а ня зьнізу, то ні пра якую дэмакратыю, нават калі будзе нейкая лібэралізацыя, казаць не даводзіцца. Цяжка, напрыклад, уявіць сябе сытуацыю, калі Дзьмітры Мядзьведзеў пойдзе супраць "Единой России".

Першыя крокі Мядзьведзева паказваюць, што словы пра свабоды і правы – гэта больш рыторыка, "абавязковая праграма" выступу падчас інаўгурацыі. А галоўныя мэты Мядзьведзевы мы бачым па яго першых рашэньнях, першы ўказ – пра адчужэньне земляў у дзяржаўных установаў і будоўлю на іх таннага жытла. Гэта даволі папулісцкія заявы – што трэба штогод будаваць адзін мільён дамоў. Мядзьведзеў больш думае пра тое, як ён будзе выглядаць у вачах мільёнаў грамадзян, для якіх "адліга" і дэмакратыя стаяць не на самым першым месцы, для іх галоўнае – каб будавалася жытло і не падвышаліся кошты.

Я мяркую, што ў бліжэйшы час Мядзьведзеў будзе рухацца ў рэчышчы папулізму, ён будзе больш займацца тым, чым займаўся, калі быў у складзе расейскага ўраду – пра нацпраекты, якія мусяць падвысіць ягоную папулярнасьць. А "адліга", лібэралізацыя, дэмакратызацыя будуць на другім, трэцім ці дванаццатым пляне".

Дракахруст: “Віталь Сіліцкі, а якія Вашыя адказы на гэтыя пытаньні: хто такі спадар Мядзьведзеў і наколькі абгрунтаваныя спадзевы на лібэралізацыю, якая, як адзначыў прафэсар Фурман, зусім ня тое, што дэмакратызацыя?"

Сіліцкі: “Я хацеў бы адрэфлексаваць тое, што казалі мае калегі. Калі сьцьвярджаецца, што Мядзьведзева хвалюе не дэмакратыя, а тое, што думаюць і хочуць мільёны расейцаў, то можа ў часткі расейскай эліты і было ўяўленьне, што гэта дзьве розныя рэчы, але, магчыма, з-за такіх уяўленьняў дэмакратыя ў Расеі і пацярпела паразу. Усё ж прэзыдэнт мусіць думаць пра тое, чаго хочуць мільёны ягоных выбаршчыкаў, і тут пытаньне, празь якія працэдуры ажыцьцяўляецца гэтая воля.

Што да папулісцкіх крокаў, то зразумела, што гэты ўказ ня быў падрыхтаваны 7 траўня, яго рыхтавалі яшчэ пры Пуціне зь ясным разуменьнем, што гэта – сродак стварэньня палітычнага капіталу пераемніку. Першы ўказ Ельцына, дарэчы, быў пра павялічэньне фінансаваньня адукацыі – гэта нармальная практыка.

Мядзьведзеў выглядае больш лібэральным, у яго больш стылёвыя гальштукі і строі, у яго на твары не напісаныя 10 клясаў вышэйшай школы КДБ, але ён – частка сыстэмы, якой ён пагадзіўся служыць. Яго выбралі для балянсу сілаў. Яго выбралі як чалавека, які не належаў да варагуючых груповак, як гаранта таго, што адна групоўка ня зьесьць другую, што было пэўнай небясьпекай, калі б пераемнікам стаў Сяргей Іваноў.

Пуцін – гарант пэўных пазыцыяў, пасадаў, капіталаў, прэстыжу, статусаў, якія былі назапашаныя пры яго сыстэме. Гэта пакуль застаецца. Таму пакуль Мядзьведзеў ня створыць сыстэму пад сябе, можна казаць толькі пра вельмі абмежаваную "адлігу". У гэтым – парадокс расейскай ўлады: каб нешта зьмяніць, ты павінен спачатку збудаваць уладу і краіну пад сябе. А тады ўжо навошта нешта мяняць? Як той казаў, улада разбэшчвае, а абсалютная ўлада разбэшчвае абсалютна".

Дракахруст: “ Хіба ня першае самастойнае рашэньне Мядзьведзева, – учынак, а ня толькі словы, – ускосным чынам тычыцца Беларусі. Да яго, здаецца, ува ўсіх расейскіх прэзыдэнтаў і прэм’ераў першая замежная паездка была ў Беларусь. Традыцыя, знак прыярытэтаў. І Мядзьведзева пасьля ягонага абраньня Аляксандар Лукашэнка таксама запрасіў наведаць Менск. Аднак новы расейскі прэзыдэнт традыцыю разбурыў: першая замежная паездка – у Казахстан, а адтуль у Кітай. Што гэта азначае – і для Расеі, і для Беларусі?

Дарэчы, варта заўважыць, што Лукашэнка, выступаючы на гадавіну Чарнобыльскай катастрофы, назваў абранага прэзыдэнта Расеі “Медзьвядзёвым”. Калі прозьвішча будучага кіраўніка Расеі блытае Гілары Клінтан, гэта неяк яшчэ можна зразумець. Але калі гэта робіць кіраўнік саюзнай з Расеяй дзяржавы, то гэта – што? Віктар, як Вы мяркуеце?”

Дзятліковіч: “Я б засяродзіўся на Вашым першым пытаньні – пра першыя візыты Мядзьведзева. Я ў гэтай сувязі ўзгадваю енк пэўнай часткі расейскага друку наконт выступу Зьбігнева Бжэзінскага на нядаўнім Эўразійскім форуме ў Алматы. Там Бжэзінскі заявіў, што ў хуткім часе галоўным ворагам Расеі стане не Амэрыка, а Кітай, маўляў, "старэйшы брат", Расея, зайздросьціць эканамічным посьпехам Кітаю, а "малодшы брат", Кітай, ня можа зьмірыцца з тым, што Расея валодае вялікімі рэсурсамі і тэрыторыяй, на якія Кітай мае прэтэнзіі. Частка расейскай прэсы расцаніла гэта як спробу ўбіць клін паміж Расеяй і Кітаем.

Насамрэч, мяркую, што Дзьмітры Мядзьведзеў разумее, што зараз адносіны з Кітаем, а, магчыма, і з Казахстанам для Расеі значна важнейшыя, чым адносіны зь Беларусьсю. Зь Беларусьсю адносіны збольшага пераводзяцца ў эканамічную плашчыню: газ мы, беларусы, будзем аплачваць па 200-300 даляраў і г.д. Мне падаецца, што Дзьмітры Мядзьведзеў ня бачыць сэнсу ехаць у Беларусь, каб проста засьведчыць добрыя адносіны. Пасьля такога рашэньня Мядзьведзева ўсе мусяць зразумець, што адносіны будуць будавацца даволі прагматычна. Гэта першае. А другое – гэта тое, што Расея надае больш увагі адносінам з краінамі, якія стратэгічна больш важныя для Расеі".

Дракахруст: “Віталь, а якія Вашыя адказы на гэтыя пытаньні: чаму ў Казахстан і Кітай, а не ў Беларусь, і што азначае гэтая агаворачка Лукашэнкі наконт "Медзьвядзёва" – гэта дэманстрацыя свайго незадавальненьня, раздражненьня?"

Сіліцкі: “Расея вызначылася з тым, што падтрымка Беларусі будзе працягвацца, хай і ва ўсечаным памеры ў параўнаньні з 2004-2005 гадамі, але ў большым, чым плянавалася напрыканцы 2006 году. Такое рашэньне было прынятае ў сакавіку сёлета, калі была вызначаная новая цана на газ на сьмешным узроўні. У Крамлі, відаць, вырашылі, што Лукашэнку пакуль гэтага дастаткова.

Што тычыцца паездкі Мядзьведзева ў Казахстан і Кітай, то гэта больш сымбалічна для Беларусі, чым для Расеі. Тут, як кажуць, "толькі бізнэс, нічога асабістага". У Маскве вырашылі, што зьвязваць сябе занадта сур’ёзнымі абавязкамі перад Лукашэнкам ім ужо не да твару. Гэта – своеасаблівая дэклярацыя незалежнасьці Расеі ад Беларусі.

Падчас слабай расейскай улады спадар Лукашэнка быў для яе нейкім сродкам легітымацыі, было гэта, была саюзная дзяржава і ўсё астатняе. Але гэта час скончыўся, засталася толькі неабходнасьць трымаць Беларусь на кароткім ланцужку. І трымаюць крэдытамі і таннымі энэрганосьбітамі, а сымбалічныя крокі ўжо непатрэбныя.

Самі па сабе візыты новага прэзыдэнта Расеі ў Казахстан і Кітай лягічныя, гэты рэгіён – цэнтар усясьветных энэргарэсурсаў і цэнтар супярэчнасьцяў наконт іх. Тут варта прыгадаць, што спадар Мядзьведзеў перайшоў на пасаду прэзыдэнта з пасады старшыні рады дырэктараў "Газпрому". Што да "Медзьвядзёва", то Лукашэнка заўсёды можа спаслацца на свой беларускі акцэнт. Зь іншага боку, ён і на Пуціна шмат чаго казаў, і ніякіх небясьпечных наступстваў гэта для яго ня мела".

Фурман: “Напачатку гэтае бясконцае беларуска-расейскае аб'яднаньне ўспрымалася з энтузіязмам, шчырасьцю і зь вялікімі элемэнтамі самападману. Асабліва гэта праяўлялася з боку Лукашэнкі, хаця і з боку Ельцына таксама. Хаця такія назіральнікі, як мы з вамі, Юры, яшчэ тады пісалі, што ніякага аб'яднаньня тут ня можа быць у прынцыпе.

Але гэта было часткай пэўнай ідэалёгіі рэінкарнацыі СССР, маўляў, аб'яднаньне з Беларусьсю – пачатак гэтага працэсу. Мне здаецца, што калі Пуцін толькі прыйшоў да ўлады, ён ужо выдатна разумеў, што гэтага ня будзе, што гэта немагчыма. І што можа быць іншая палітыка, палітыка ціску на кожнага з суседзяў з выкарыстаньнем эканамічных і іншых рычагоў, але не аб'яднаньне, не адраджэньне мінулага ў новым выглядзе.

Але інэрцыя тут велізарная. І гэтыя рытуальныя паездкі ў Беларусь – гэта быў перш за ўсё ідэалягічны акт падтрыманьня веры ў магчымасьць аб'яднаньня, якая фактычна ўжо памерла. Вось Мядзьведзеў і вырашыў не падтрымліваць гэтую бессэнсоўную ілюзію.

Тое, што Лукашэнка зрабіў такую агаворку, мне таксама падаецца невыпадковым. У яго мацнейшае раздражненьне на Расею, ён разумее, што ўсе ягоныя пляны і наіўныя, з майго пункту гледжаньня, ідэі аб'яднаньня даўно абрынуліся, і ён загнаны ў кут. Уся нармальная палітычная лёгіка патрабуе ад яго пераарыентацыі на нейкія іншыя сілы, перш за ўсё на Эўропу. Але ён занадта далёка зайшоў, каб такая пераарыентацыя была магчымай. І ад гэтага ў яго моцнае раздражненьне, і "Медзьвядзёў" – гэта ўсплёск гэтага раздражненьня".