Працягваем агляд рэсурсаў сеціва, прысьвечаных вывучэньню і практычнаму выкарыстаньню беларускае мовы. На самай папулярнай відэаплятформе не бракуе каналаў, дзе можна падвучыцца ад знаўцаў.
Пачынальнікі
Відэапраграмы пра беларускую мову маюць сваю гісторыю. З 1980-х, калі кіраўніком Беларускай тэлевізіі быў Генадзь Бураўкін, там ішла праграма „Роднае слова“(вядоўцы Ўладзімер Содаль і Пётра Садоўскі), якая рэальна паўплывала на моўнае адраджэньне краіны.
Тут некалькі захаваных выпускаў.
Унівэрсальныя навукова-папулярныя курсы
Легендарны „Моўнік“ мовазнаўцы Зьмітра Саўкі, які вяла філёляг Вольга Іскрык, выходзіў у этэр Белсату 128 разоў. Часткова яго выпускі сабраныя тут і тут. „Моўнік“ шматгранны, як і асоба яго галоўнага аўтара і экспэрта: ён карысны тым, хто хацеў бы палепшыць свае веды, цікавы тым, хто ведае спрэчкі ў беларускай лінгвістыцы, патрэбны тым, хто змагаецца за правы беларускае мовы.
Прыклады тэмаў: „Горад ці места?“; „Што такое руская мова ВКЛ?“; „Дзяржаў ці дзяржаваў, моў ці моваў?“.
Па-беларуску зь Вячоркам (91 выпуск) — адказы мовазнаўцы Вінцука Вячоркі на разнастайныя і актуальныя моўныя пытаньні: „Як назваць аднаразовы пітны посуд?“; „Ці разумеюць беларусы па-ўкраінску?“; „Хто ты: мянчук ці мінчанін?“ ... Ёсьць моўныя відэанарысы: „Як беларусы прынесьлі Расеі капец“ (пра гісторыю слова). А кадры вулічных апытаньняў сьведчаць, што беларуская мова ў сьвядомасьці нашых сучасьнікаў жыве.
Мова пра мову (46 выпускаў) — падкасты Вінцука Вячоркі: „Ці называў беларус бацькам некага, акрамя ўласнага таты?“ „Кутні зуб — гэта каторы?“ „Назвы беларускіх вуліц: пазбыцца каляніяльнае спадчыны“ і г.д. Шчодра праілюстраваныя музычнымі прыкладамі і vox populi.
Моўнае шоў „Гоман“ (ютуб-вэрсія). Онлайн-курс кампаніі „Годна“ вядуць, дынамічна падзяліўшы ролі, філёляг Аляксей Шэін і музыка й мастак Андрусь Такінданг. Кожны з 8 выпускаў прысьвечаны жыцьцёвай тэме, пачаўшы ад словаў моўнага этыкету.
Тэматычны прынцып размоўніка — і на курсах беларускае мовы Movavieda („Моваведа“) пад споклічам „Шчасьлівыя людзі гавораць па-беларуску!“. Тут запісы заняткаў дзясятага сэзону, якія вядуць офлайн Аляксей Шэін і Алена Прыстаўка: „Кухоннае начыньне“; „Твар, цела, вантробы“; „Ежа“ і г.д.
Мова нанова — нефармальныя курсы беларускае мовы з элемэнтамі шоў (жанр пачыналі курсы „Мова ці кава“). У канале ажно 644 відэа, гэта пераважна запісы заняткаў у розных гарадох Беларусі. Тэматыка шырокая, можна выбраць плэйлісты „Слоўнік“ (а ў ім тэмы „Гатэль“, „Мастацтва“, „Рэкляма“, „Жаночая драбяза“…) „Граматыка“ (з тэмамі „У гаросе ці ў гароху“, „абодва — абедзьве — абое“...), „Дзеткам“, „ Музычны госьць“… Вядоўцы — журналіст Глеб Лабадзенка і мовазнаўца Алеся Літвіноўская. Актуальная этэрная вэрсія „Мовы нанова“ на Белсаце (вядоўца Віктар Шукеловіч) тут.
Тэматычныя і жанравыя каналы
#моваздома — адна з ініцыятываў Арт Сядзібы дзеля папулярызацыі беларускае мовы. У 11 выпусках — кароткі агляд самых прыкрых памылак з простым тлумачэньнем: „У спасылке ці ў спасылцы? Ніякіх -ге, -ке, -хе ў канцы беларускіх слоў!“ Вядоўца Аляксандра Бабкова.
Мова са Свабодай. На 43 відэа — пераважна міні-слоўнічкі ў фармаце запамінальных анімацыяў: грыбы і ягады, дрэвы, экзатычныя жывёлы, офісныя прылады па-беларуску.
Як гаворыць краіна. Папулярная дыялекталёгія (7 выпускаў, усе рэгіёны) на канале Onliner Belarus. Кароткія справаздачы з экспэдыцыяў ілюструюць характэрныя рысы беларускіх гаворак. А ці вы ведаеце, дзе ў нас скажуць селязень, а дзе — вутáк? Вядзе дыялектоляг Вадзім Шклярык.
Сваімі словамі (ранейшая назва „Размаўляем па-беларуску“) — тэлевіктарына на тэмы беларускае мовы, а таксама літаратуры і этнаграфіі. Удзельнічаюць студэнты, школьнікі, сталыя людзі. Выходзіць на дзяржаўным канале Беларусь-3, рыхтуе ТРК „Гомель“, вядоўца Алена Трацэнка.
Беларускі алфавіт! — навучальная анімацыя для малых (6 выпускаў) ад „Гаваруна“.
Гэта спэцыялізаваныя моўныя каналы (колькасьць выпускаў пазначана на дзень публікацыі агляду). А розных тэматычных каналаў і плэйлістоў па-беларуску цяпер мноства — на ўсе тэмы, для ўсіх узростаў, рознай ступені сур'ёзнасьці. Шукайма, далучаймася, глядзім.
Працяг будзе.
